Qua thanh tra toàn diện Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra những vi phạm, khuyết điểm trong việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện Dự án Cải tạo mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc. Ảnh: Xuân Đĩnh

Kết luận thanh tra số 539/KL-TTCP ngày 10/4/2020 của Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra những vi phạm, khuyết điểm trong việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện Dự án Cải tạo mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc; hoạt động đầu tư tài chính; tái cơ cấu, cổ phần hóa; quản lý vốn tài sản, nguồn vốn, các khoản phải trả, phải thu, kết quả sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt, kết luận thanh tra cho rằng trong việc thực hiện Dự án Cải tạo mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án (theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015); có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng trong thẩm định, phê duyệt dự án năm 2008 (lần 1) (theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015).

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại Dự án Cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc, gồm vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án và thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.

Để đôn đốc, giám sát việc thực hiện Kết luận thanh tra số 539/KL-TTCP,  Thanh tra Chính phủ đã ban hành Văn bản số 994/BC-TTCP ngày 29/9/2022 về kết quả kiểm tra việc thực hiện Kết luận thanh tra số 539/KL-TTCP; số 2264/TTCP-GSTĐXLSTT ngày 21/12/2022 về đề nghị báo cáo kết quả thực hiện kết luận thanh tra theo kiến nghị tại Văn bản số 994/BC-TTCP; số 1164/TTCP-GSTĐXLSTT ngày 22/5/2023 báo cáo kết quả thực hiện Kết luận thanh tra 539/KL-TTCP.

Theo Văn bản số 1677/UBQLV-PCKS của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban), tình hình thực hiện kiến nghị tại Kết luận thanh tra 539/KL-TTCP như sau: Hoàn thành việc thực hiện 2 kiến nghị là xử lý khoản vật tư tiêu hao thực tế vượt định mức kế hoạch năm 2015, 2016 là 178.560.566.420 đồng, thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp và kiểm điểm trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân của công ty.

Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (VINACHEM) đang tiếp tục chỉ đạo Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc thực hiện 4 kiến nghị gồm: Xử lý dứt điểm việc thanh, quyết toán hợp đồng EPC; thực hiện quyết toán chi phí đầu tư Dự án Cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc. Xử lý thu hồi khoản phải thu quá hạn 134 triệu đồng từ UBND phường Trần Nguyên Hãn, thành phố Bắc Giang. Thu hồi khoản phải thu đối với tiền tạm ứng cho nhà thầu Contrexim- Meco. Thu hồi khoản phải thu đối với Công ty Cổ phần Ngũ Hoàn 54,744 tỷ đồng (cuối năm 2016) về mua điện, nước, các dịch vụ khác.

Về kiến nghị cơ cấu lại các khoản nợ của dự án và thoái vốn Nhà nước, Ủy ban đã chọn Dự án Cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc để thí điểm xây dựng Đề án tái Cơ cấu Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, trong đó, có đề xuất phương án tái cơ cấu các khoản nợ của dự án. Việc thoái vốn Nhà nước sẽ được thực hiện khi hoàn thành quyết toán dự án và tái cơ cấu lại các khoản nợ của dự án.

Về nội dung kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan, trước khi Thanh tra Chính phủ công bố Kết luận thanh tra số 539/KL- TTCP, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã có Thông báo số 272-TB/UBKTTW ngày 2/8/2017 kết luận kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban Thường vụ Đảng ủy và một số đồng chí trong Hội đồng Thành viên (HĐTV) và các vi phạm, khuyết điểm của VINACHEM tại Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc; việc quản lý, sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn, tài sản của Nhà nước tại công ty, liên quan đến việc đầu tư Dự án Cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc.

Ủy ban Kiểm tra Trung ương quyết định thi hành kỷ luật cách tất cả các chức vụ trong Đảng đối với đồng chí Nguyễn Quốc Tuấn, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tổng Công ty, nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn; kỷ luật cảnh cáo đối với Đỗ Duy Phi, nguyên Phó Bí thư Đảng ủy, nguyên Tổng Giám đốc Tập đoàn; nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm đối với 01 đồng chí nguyên là Phó Bí thư Đảng ủy, nguyên Tổng Giám đốc Tập đoàn và 01 đồng chí là Phó Bí thư Đảng ủy, Tổng Giám đốc Tập đoàn.

Ban Bí thư có Quyết định số 592-QĐNS/TW ngày 5/10/2017 thi hành kỷ luật ông Nguyễn Anh Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương; Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐTV Công ty mẹ - VINACHEM bằng hình thức cách tất cả các chức vụ trong Đảng. Bộ Công Thương đã có quyết định thi hành kỷ luật hành chính đối với cá nhân vi phạm.

Ngày 20/8/2020, Tổng Giám đốc VINACHEM đã chủ trì cuộc họp kiểm điểm các tập thể, cá nhân liên quan thuộc tổ thẩm định tổng mức đầu tư, các ban tham mưu.

Cùng ngày, Chủ tịch HĐTV VINACHEM chủ trì cuộc họp kiểm điểm các cá nhân là thành viên HĐTV Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam/thành viên HĐTV VINACHEM; Ban Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam/Ban Tổng Giám đốc VINACHEM qua các thời kỳ liên quan đến các vi phạm, khuyết điểm nêu tại kết luận thanh tra và tại bản kiểm điểm ngày 16/3/2021, HĐTV Tập đoàn, Ban Tổng Giám đốc Tập đoàn đã thống nhất các nội dung kiểm điểm về trách nhiệm liên quan đến các vi phạm khuyết điểm trong thời gian thực hiện Dự án Cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc (từ năm 2006 đến 2015), gồm 6 tập thể (Ban Đầu tư xây dựng; Ban Tài chính, Kế toán; Ban Kỹ thuật; Ban Tổ chức nhân sự; Ban Hợp tác phát triển; Tổ Thẩm định tổng mức đầu tư dự án) và 5 cá nhân, trong đó có 3 người nguyên là Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam và 2 nguyên Phó Tổng Giám đốc phụ trách đầu tư và phụ trách kế hoạch kinh doanh.

Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã tổ chức họp chấn chỉnh và kiểm điểm trách nhiệm các cá nhân và tập thể liên quan có sai phạm, khuyết điểm, hạn chế tồn tại nêu tại kết luận thanh tra bằng hình thức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với 5 tập thể và 26 cá nhân.

Công ty Cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã và đang tích cực phối hợp với cơ quan điều tra đối với các nội dung do Thanh tra Chính phủ chuyển cơ quan điều tra, xác minh, xử lý theo quy định, đến nay chưa có kết luận.