(Thanh tra) - Công tác xây dựng pháp luật trong ngành Thanh tra giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng bảo đảm cho mọi hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được thực hiện đúng pháp luật, thống nhất và hiệu lực.
Trong bối cảnh hệ thống pháp luật đang được rà soát, hoàn thiện theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương, yêu cầu đặt ra đối với công tác này càng cao hơn, đòi hỏi tư duy đổi mới, cách làm bài bản và đội ngũ cán bộ có năng lực, bản lĩnh, am hiểu thực tiễn.
Nhiều lãnh đạo, nguyên lãnh đạo ngành Thanh tra cùng với lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ đã có những ý kiến tâm huyết, đóng góp sâu sắc trên tinh thần đổi mới, thực chất và phù hợp với yêu cầu xây dựng pháp luật hiện nay.
Nguyên Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, TS. Lê Tiến Hào: “Cần cơ chế đặc thù, đột phá để khuyến khích đội ngũ cán bộ pháp chế”
Nguyên Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Hào cho rằng, công tác xây dựng và thi hành pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng là nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ và toàn ngành Thanh tra, nhưng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế giữ vai trò nòng cốt, trực tiếp nhất. Chính vì thế, việc xây dựng giải pháp đột phá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm nhiệm vụ xây dựng và thi hành pháp luật của Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra cần được xem là một trong những định hướng chiến lược của ngành.
“Thanh tra Chính phủ nói riêng, ngành Thanh tra nói chung phải quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế, đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng, có phẩm chất, năng lực, trách nhiệm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ”, nguyên Phó Tổng Thanh tra Chính phủ lưu ý.
Theo ông, trước hết, đội ngũ cán bộ pháp chế phải thường xuyên tu dưỡng, học tập, rèn luyện về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, nâng cao bản lĩnh nghề nghiệp, chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng lực nghiệp vụ, kinh nghiệm, tâm huyết, năng động, sáng tạo. Để từ đó, đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ pháp chế vừa có kiến thức về pháp luật, vừa có kiến thức chuyên môn.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra cần quan tâm tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ pháp chế trực tiếp tham gia các hoạt động thực tế về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng; có cơ chế đặc thù, đột phá để động viên khuyến khích đội ngũ này khắc phục khó khăn, làm tốt nhiệm vụ.
Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, TS. Đinh Văn Minh: “Công tác pháp chế cần thay đổi mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu mới”
Theo TS. Đinh Văn Minh, hoà nhịp chung với tiến trình đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước theo hướng tinh, gọn, mạnh, công tác pháp chế của ngành Thanh tra cũng cần có sự thay đổi mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu mới.
Ông cho rằng, tiếp tục hoàn thiện các văn bản pháp luật trên các lĩnh vực công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng không đơn thuần chỉ bảo đảm tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật mà cần phải thể hiện các chủ trương định hướng của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên mới. Đó là tăng cường kiểm soát quyền lực, nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực, cùng với đó là góp phần xây dựng một nền quản trị quốc gia hiện đại, lấy sự hài lòng và chất lượng cuộc sống làm thước đo năng lực lãnh đạo, quản lý.
Với vai trò và vị trí quan trọng của mình, ngành Thanh tra cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động để đáp ứng được yêu cầu đó. Công tác thanh tra cần tập trung vào những lĩnh vực tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ trong quá trình tiến hành thanh tra vừa bảo đảm chất lượng cuộc thanh tra vừa bảo đảm nguyên tắc hoạt động thanh tra không ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các tổ chức, cá nhân, nhất là hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
"Công tác pháp chế nói chung và từng cán bộ, công chức pháp chế nói riêng phải vươn mình lên một tầm cao mới", TS Đinh Văn Minh nhấn mạnh. Các quy định của pháp luật về thanh tra phải phản ánh hơi thở của cuộc sống, thể hiện tinh thần đổi mới sáng tạo trong việc xây dựng hệ thống pháp luật kiến tạo phát triển với những quy định mang tính phục vụ và bảo vệ các quyền cơ bản của công dân, quyền con người.
Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, TS. Trần Đăng Vinh: “5 kinh nghiệm trong công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra”
Qua thực tiễn công tác, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh rút ra 5 kinh nghiệm chủ yếu trong công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra.
Trước hết, theo ông Vinh, phải bám sát các nghị quyết, quy định và sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các ngành, các cấp, các cơ quan trong hệ thống chính trị. Mọi văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ và của ngành đều được quán triệt, thể chế hóa các chủ trương, chính sách, định hướng lớn của Đảng về xây dựng Nhà nước pháp quyền, cải cách hành chính, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Thứ hai, các quy định phải bám sát thực tiễn, xuất phát từ yêu cầu quản lý và những vấn đề nảy sinh trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; các quy định được xây dựng, ban hành phải giải quyết được những “điểm nghẽn” trong tổ chức thực hiện, bảo đảm tính khả thi, ổn định, đồng bộ và thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.
Kinh nghiệm thứ ba, ông Vinh cho rằng, cần đề cao tính công khai, minh bạch và sự tham gia rộng rãi của các cơ quan, tổ chức, chuyên gia và người dân trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật, bởi việc lấy ý kiến đa chiều giúp văn bản ban hành có chất lượng, bảo đảm phù hợp thực tế và khả thi.
Việc chú trọng công tác theo dõi, tổng kết, đánh giá, rà soát pháp luật và ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình soạn thảo, nhằm tăng tính chính xác, đồng bộ, rút ngắn thời gian và minh bạch hóa quy trình xây dựng pháp luật, theo ông Vinh cũng là một kinh nghiệm hay cần tiếp thu.
Và cuối cùng, ông Vinh nhấn mạnh, kinh nghiệm không thể thiếu là việc không ngừng đổi mới tư duy xây dựng pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, trên cơ sở quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm tính khoa học, đúng trình tự, thủ tục và chất lượng dự thảo.
Nguyên Quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, TS. Nguyễn Văn Kim: “Pháp luật là cơ sở, là nền tảng, là thước đo nên phải đi trước”
Cùng chia sẻ về kinh nghiệm trong công tác xây dựng pháp luật của ngành Thanh tra, ông Nguyễn Văn Kim cho rằng, trong quá trình công tác hơn 30 năm tại Thanh tra Chính phủ, đã từng kinh qua nhiều vị trí công tác, song thời gian gắn bó với pháp chế là lâu nhất và để lại trong ông nhiều dấu ấn nhất.
Từ thực tiễn đó, ông nhận định, công tác xây dựng pháp luật là rất quan trọng, khó khăn và phức tạp. “Pháp luật là cơ sở, là nền tảng, là thước đo nên phải đi trước. Phải có có hệ thống chuẩn mực, đúng đắn, mới có hoạt động thanh tra chính xác, khách quan, hiệu quả”, ông khẳng định.
Theo ông Kim, để xây dựng văn bản pháp luật thanh tra có chất lượng, đáp ứng yêu cầu đặt ra, có sức sống lâu dài thì phải bám sát định hướng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước; cũng như phải xuất phát từ của thực tiễn. Pháp luật phải giải quyết được vấn đề thực tiễn đặt ra; phải được xây dựng dựa trên những căn cứ khoa học có tính thuyết phục, có tính chiến lược lâu dài và hơn hết phải bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật có liên quan và hệ thống pháp luật. Quá trình xây dựng pháp luật phải đồng thời kế thừa và phát huy những ưu điểm của các quy định hiện tại, khắc phục những hạn chế, bất cập đang tồn tại và tiếp thu có chọn lọc những quy định của pháp luật, kinh nghiệm của các nước trên thế giới.
Bên cạnh đó, ông Kim cho rằng, công tác tổ chức xây dựng các văn bản cũng rất quan trọng, phải lựa chọn những người có năng lực, trình độ tham gia Ban soạn thảo, Tổ biên tập; tổ chức lấy ý kiến sâu rộng các nhà khoa học, nhà quản lý, người làm công tác thực tiễn, đặc biệt là những đối tượng chịu sự tác động của các quy định pháp luật. “Mỗi văn bản quy phạm pháp luật không chỉ là sản phẩm của cơ quan soạn thảo, mà còn là kết tinh của trí tuệ tập thể, phản ánh đúng hơi thở của thực hiện quản lý và yêu cầu phát triển của đất nước. Do đó, công tác tổ chức xây dựng văn bản pháp luật nếu được tổ chức khoa học, bài bản chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả cao”.
Bà Tạ Thị Tài, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: "Phải bắt đầu từ việc xây dựng đội ngũ pháp chế tinh thông, có bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm cao"
Muốn hoạt động thanh tra thực sự hiệu lực, hiệu quả thì trước hết phải có khuôn khổ pháp luật đầy đủ, thống nhất, khả thi. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ, “thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn”, do đó nâng cao chất lượng công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật là yêu cầu cấp thiết, có ý nghĩa quyết định trong việc khơi thông nguồn lực phát triển. Đối với ngành Thanh tra, chất lượng công tác xây dựng pháp luật phụ thuộc trước hết vào chất lượng đội ngũ công chức làm công tác pháp chế.
Thực tế thời gian qua cho thấy, lực lượng này còn mỏng, năng lực không đồng đều. Mặc dù đã từng bước được bổ sung về số lượng, nhưng yêu cầu hiện nay đòi hỏi đội ngũ làm công tác xây dựng thể chế phải được bồi dưỡng bài bản, có tư duy pháp lý vững vàng, am hiểu sâu thực tiễn quản lý Nhà nước và hoạt động thanh tra. Cùng với đó, cần có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, sát sao của lãnh đạo Thanh tra Chính phủ; tăng cường cơ chế phối hợp giữa Vụ Pháp chế với các cục, vụ, đơn vị và Thanh tra các địa phương.
Công tác xây dựng pháp luật chỉ thực sự có chất lượng khi dựa trên việc tổng kết thực tiễn đầy đủ, phản ánh đúng những vấn đề đặt ra từ cuộc sống và từ yêu cầu đổi mới hoạt động thanh tra trong giai đoạn mới. Do đó, nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật trong ngành Thanh tra phải bắt đầu từ việc xây dựng đội ngũ pháp chế tinh thông, có bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm cao; chú trọng hoàn thiện chế độ, chính sách phù hợp để thu hút, giữ chân và tạo động lực cho đội ngũ cán bộ pháp chế yên tâm cống hiến lâu dài. Đồng thời, bảo đảm sự phối hợp đồng bộ và cơ chế hỗ trợ thiết thực từ toàn ngành. Khi những điều kiện đó được bảo đảm, công tác xây dựng pháp luật sẽ thực sự được nâng lên cả về chất lượng và hiệu quả.
