Nhiều nhiệm vụ lớn, trọng tâm

Ở tầm vĩ mô, những sửa đổi có chiều sâu và bổ sung mang tính định hướng, đã cho Luật Thanh tra 2025 không chỉ kế thừa tinh thần của Luật Thanh tra 2022, mà còn góp phần cụ thể hóa các mục tiêu lớn trong Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương, về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.

Một trong những điểm cốt lõi của Luật Thanh tra 2025 là khẳng định rõ vai trò của hoạt động thanh tra trong việc kiểm soát quyền lực Nhà nước. Theo đó, thanh tra không chỉ là công cụ giám sát việc thực thi chính sách, pháp luật mà còn là kênh phát hiện, ngăn chặn, xử lý các biểu hiện lạm quyền, tiêu cực, tham nhũng.

Thực tế cho thấy, liên quan đến cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực, với vai trò của mình Thanh tra Chính phủ đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, nhận được sự tin tưởng đánh giá cao của Đảng, Nhà nước.

Những con số về các cuộc thanh tra năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025 đã thể hiện cho sự quyết tâm của ngành Thanh tra. Và, những nỗ lực đó của ngành Thanh tra cũng đã được Đảng, Chính phủ ghi nhận.

Mới đây, vào tháng 6/2025, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã giao Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính tổng hợp, rà soát các dự án có khó khăn, vướng mắc; xây dựng kế hoạch, quy trình thanh tra, kiểm tra và hướng dẫn các cơ quan, địa phương tổ chức thanh tra, kiểm tra.

Đây là nhiệm vụ được thực hiện tại Nghị quyết số 205 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2025 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương vừa được Chính phủ ban hành.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng giao Bộ Tài chính, cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo về giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc các dự án tồn đọng chủ trì, phối hợp với Thanh tra Chính phủ để phân loại, rà soát các dự án có khó khăn, vướng mắc.

Trong đó, phân loại rõ phương án xử lý: Các dự án đã có kết luận kiểm tra, thanh tra, kiểm toán và bản án; các dự án thiếu sót về trình tự, thủ tục trong quá trình triển khai hoặc vướng mắc về cơ chế pháp luật; các dự án có vi phạm nhưng chưa có kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán… theo đúng chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ tại Thông báo số 334 ngày 28/6/2025 của Văn phòng Chính phủ.

Ảnh: V.T

Cũng cần nói thêm, Thông báo số 334 kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp triển khai ý kiến của Bộ Chính trị về tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho các dự án, và kết quả triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết 233 ngày 10/12/2024 của Chính phủ, về tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các dự án điện năng lượng tái tạo.

Trong Thông báo số 334 có nội dung Thanh tra Chính phủ phải chủ trì khẩn trương xây dựng kế hoạch, quy trình thanh tra, kiểm tra để hướng dẫn các cơ quan, địa phương tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra đúng các dự án có vi phạm, không gây phiền hà, tiêu cực ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội.

Dẫn chứng ra để thấy rằng, ngoài công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện, phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực, thì Thanh tra Chính phủ còn chủ trì trong việc chỉ ra khó khăn và hướng dẫn các cơ quan, địa phương “gỡ vướng” cho các dự án có tác động tới kinh tế xã hội lớn. Điều này cho thấy vai trò của Thanh tra Chính phủ trong tình hình mới là rất lớn.

Bên cạnh thực hiện các nhiệm vụ lớn, 6 tháng đầu năm 2025, công tác xây dựng thể chế được Thanh tra Chính phủ đặc biệt quan tâm, chỉ đạo sát sao, triển khai đồng bộ, quyết liệt trong toàn ngành Thanh tra, và đã đạt nhiều kết quả nổi bật.

Ảnh: QH

Cụ thể, Thanh Tra chính phủ giúp Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Thanh tra số 84; Trình Chính phủ ban hành 2 Nghị định: Nghị định số 109 ngày 20/5/2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ; Nghị định 141 ngày 12/6/2025 của Chính phủ, quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương, theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ.

Thanh tra Chính phủ cũng đã trình Chính phủ 2 dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra năm 2025 và  Nghị  định quy định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành; ban hành các thông tư hướng dẫn nghiệp vụ theo thẩm quyền; rà soát sửa đổi, bổ sung 4 luật: Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và Luật Phòng, chống tham nhũng để trình Quốc hội trong thời gian tới.

Đặc biệt, việc tiếp tục xây dựng Đề án “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh tra, đáp ứng yêu cầu phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực” cũng đã nhận được sự quan tâm của các chuyên gia và Nhân dân.

Đổi mới từ tư duy đến hành động

Ngày 8/7, phát biểu tại cuộc thi "Nhân vật truyền cảm hứng ngành Thanh tra" trên phạm vi toàn quốc, Phó Tổng Thanh tra Lê Sỹ Bảy cho rằng, đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển mình và phát triển. Vì vậy, ngành Thanh tra cũng đang đứng trước những khó khăn, thách thức rất lớn, đòi hỏi phải thay đổi tư duy, cách thức làm việc để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc.

Ảnh: Q.H

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cũng từng nhấn mạnh, “ngành Thanh tra phải chuyển mình sau sắp xếp, bởi những thay đổi về hình thức mới chỉ là bước đầu.

Nếu chỉ thay đổi bộ máy mà tư duy, cách làm vẫn như cũ thì sẽ rất khó để phát huy hiệu quả, nhất là trong bối cảnh nhiệm vụ ngành Thanh tra ngày càng nặng nề, phức tạp và yêu cầu cao hơn về tính minh bạch, kịp thời, hiệu quả”.

Tổng Thanh tra Chính phủ cũng từng chia sẻ, nhiều địa phương cũng đang vào guồng thực hiện việc sắp xếp cơ quan thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Bộ máy mới đang dần định hình gọn hơn, rõ hơn. 

Ông cho rằng, sắp xếp tổ chức là việc làm lớn, nhưng thách thức thực sự nằm ở việc ngành Thanh tra sẽ vận hành bộ máy mới như thế nào để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả. Khi bộ máy đã gọn, giảm tầng nấc, đội ngũ cán bộ cũng được cơ cấu lại thì rõ ràng cách làm cũ sẽ không còn phù hợp, nhất là khi ngành Thanh tra đang đứng trước những yêu cầu nhiệm vụ mới nặng nề hơn.

“Việc cần làm không chỉ là tháo gỡ "điểm nghẽn", mà rất cần sự thay đổi về cách làm, cũng như đổi mới tư duy của đội ngũ cán bộ”, Tổng Thanh tra Chính phủ từng nói.