Tuy nhiên, về mặt khoa học và hiệu quả lâu dài trong ngành Thanh tra thì thấy rất cần sự thận trọng khi mở các cuộc thanh tra diện rộng và tràn lan như vậy.

Lãnh đạo thanh tra rất cân nhắc khi lập kế hoạch. Các ngành, địa phương khi lên kế hoạch thanh tra càng cần nghiên cứu kỹ, lấy ý kiến các chuyên gia để công việc thì tốt, trôi chảy, có hiệu quả cao, uy tín lớn. Vì trên cơ sở nhân lực là một phần. Tính chất công việc có khi phức tạp, khó khăn chưa lường hết được. Khi cần liên ngành, cũng phải có sự chọn lựa cán bộ. Tránh “được chăng hay chớ”. Đoàn cũng cần đông người nhưng có khi “nhỏ đùm dễ gói”, chất lượng cán bộ là số 1, phải phù hợp yêu cầu nhiệm vụ. Có đoàn chỉ cần kế toán giỏi. Có đoàn lại cần kỹ sư có kinh nghiệm. Cũng có đoàn rất cần người lãnh đạo tài năng, uyên bác, lão luyện để xử lý các tình huống bất ngờ, đặc biệt. Có địa phương, thanh tra cho rằng: Những việc nhỏ lẻ chỉ cần lập tổ kiểm tra, tổ khảo sát để “nắm tình hình”, “thu thập tài liệu” hoặc giải quyết vấn đề gọn nhẹ bằng “biên bản làm việc”. Tránh các việc dùng “đao to búa lớn” lập đoàn rầm rộ, đủ thứ chức danh cao cấp, sang trọng nhưng không có người làm việc và đến khi “kết luận chẳng còn là bao”?

Những thanh tra có kinh nghiệm từng khẳng định: Thanh tra tất cả nghĩa là “hòa cả làng”. Vì mục đích của thanh tra là phát hiện sai phạm, kiến nghị xử lý, chấn chỉnh về hành chính (văn bản, hồ sơ, tổ chức…); về kinh tế, tài chính (lạm thu, tham ô, tham nhũng, thất thoát…). Như vậy, việc xử lý sau thanh tra là nhằm hoàn thiện công tác quản lý Nhà nước. Dù chuyển cơ quan điều tra vụ việc, con người (quản lý) sai phạm, dù kiến nghị cấp trên điều chỉnh văn bản, quyết định để phù hợp với điều kiện thực tiễn và nhiệm vụ được giao, hoặc kiến nghị kỷ luật cán bộ quản lý, nhân viên thực thi công vụ thì cũng là để guồng máy Nhà nước thông thoáng, trôi chảy… có sức răn đe những kẻ khác.

Cho nên, khi thấy “mảng kinh tế” (doanh nghiệp) hoặc “mảng công vụ” (cơ quan Nhà nước) có vấn đề, cơ quan tham mưu (chủ yếu là thanh tra) phải đề xuất thật đúng, chính xác nên thanh tra điểm nào, đơn vị nào, doanh nghiệp nào. Phải chọn “mắt xích yếu nhất trong chuỗi dây chuyền” để tập trung lực lượng làm điểm, thanh tra hoặc kiểm tra làm rung động hệ thống (các đơn vị tương tự) làm ăn “có vấn đề” và sau đó tự hệ thống đó phải điều chỉnh nếu không muốn “bị chấn chỉnh”, “bị thanh tra” và phải nộp phạt, cách chức, giải trình…

Nếu làm tất cả, thanh tra tất cả, đoàn thanh tra sẽ không đủ sức làm kỹ, làm sạch, làm cho “bọn tham nhũng, cửa quyền khiếp vía, không ngóc đầu lên được”… Làm đích đáng, làm quyết liệt, tích cực là phải chọn và đối tượng được chọn phải “run sợ” khiếp đảm trước “thượng phương bảo kiếm” của thanh tra. Việc làm như thanh tra tất cả các cây xăng và tất cả hãng tắc xi vừa qua sẽ không thể giải quyết được bức xúc của dư luận về xăng dởm và “xe dù” lừa đảo!

Hoàng Trí