Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Trần Quý

Báo cáo được khảo sát tại 78 hiệp hội doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam (28 hiệp hội ngành quốc gia và 50 hiệp hội doanh nghiệp cấp tỉnh) được VCCI tiến hành trong năm 2012. Năng lực hoạt động của hiệp hội doanh nghiệp được đánh giá trên các nhóm tiêu chí: Quản trị và định hướng chiến lược; tài chính và cơ sở vật chất; phục vụ hội viên; vận động chính sách; xây dựng và phát triển cộng đồng doanh nghiệp.

Báo cáo cho thấy, dù có sự chuyển biến trong thời gian qua, nhưng bức tranh về năng lực hoạt động của các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam chưa thực sự sáng sủa. Đa phần các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam nằm ở khu vực có năng lực hoạt động ở mức cơ bản và khá, rất ít hiệp hội doanh nghiệp được đánh giá ở mức đáp ứng cao.

Năng lực hiệp hội ngành hàng quốc gia, nhìn chung, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế vẫn còn nhiều hạn chế. Trong số 28 hiệp hội ngành hàng quốc gia, chỉ có 2 hiệp hội được xếp ở nhóm cấp độ cao (Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam). Đa phần thuộc cấp độ khá (17/28 hiệp hội), còn lại là cấp độ cơ bản (9 hiệp hội). Không có hiệp hội nào thuộc nhóm sơ khai.

Năng lực hiệp hội đa ngành cấp tỉnh, nhìn chung chủ yếu đạt mức khá và cơ bản. Số hiệp hội thuộc cấp độ cơ bản chiếm tới 60%, gấp đôi số hiệp hội thuộc nhóm khá.
 
So với cấp quốc gia, năng lực hoạt động của các hiệp hội cấp tỉnh đang gặp nhiều hạn chế. Có tới 3 lĩnh vực  chỉ mới đáp ứng được mức độ cơ bản, gồm: Năng lực quản trị, định hướng chiến lược; năng lực vận động chính sách và Năng lực xây dựng và phát triển cộng đồng doanh nghiệp. Tại cấp địa phương, chỉ có Hiệp hội Doanh nghiệp An Giang và Hội Doanh nghiệp trẻ TP Đà Nẵng thuộc nhóm có khả năng xây dựng và phát triển cộng đồng cao.
 
Báo cáo khuyến nghị, nếu hoạt động tốt, các hiệp hội doanh nghiệp sẽ thúc đẩy liên kết kinh doanh, một yếu tố được xem là điểm yếu của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, góp phần chia sẻ thông tin, thực hiện xúc tiến thương mại, tạo ra lợi thế trong các đàm phán hợp đồng thương mại quốc tế.

Tuy nhiên, nhân lực của hiệp hội hiện rất hạn chế, không có đủ nhân lực có trình độ, am hiểu kinh doanh hay có ngoại ngữ tốt. Nhiều hiệp hội doanh nghiệp cho rằng với mức lương ở mức trung bình thấp của xã hội thì hiệp hội không thể tuyển dụng được nhân lực có chất lượng tốt.

Để giải quyết các khó khăn nội tại, rất nhiều doanh nghiệp tìm giải pháp xin hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước, vận động được hưởng cơ chế “hội đặc thù” với sự bảo đảm của nhà nước về tài chính, nhân lực và cơ sở vật chất. Mặc dù đây có thể là giải pháp cần thiết trước mắt cho sự tồn tại của hiệp hội, nhưng về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến tính độc lập và chuyên nghiệp của các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam.

Trần Quý