Báo chí cũng in rất nhiều ảnh các “phao thi”, nhàu nát có, gấp gọn có, chữ nhỏ li ti…Thật thương cho học trò, cận thị nhiều, phòng thi thiếu ánh sáng, lực lượng ghi âm, ghi hình “xả láng”, thầy trò lúi húi dịch cho ra “phao” mà chép cũng quá vất vả! Nhưng, thi xong từng môn là hò hét xả láng. Và, các trò “nhất quỷ, nhì ma…” cũng phô trương ngay, dù là vô văn hóa, thiếu giáo dục chu đáo, các bệnh của mình… Rõ nét nhất là: Xả rác vô tư tại các hành lang phòng thi, “phao” vứt vô tội vạ, tràn ngập, như một kiểu khoe khoang tội lỗi của các trò thi cử ngày nay!

Vậy là, tiêu cực trong thi cử vẫn được tiếp tay, dung dưỡng. Tại Hội đồng Thi trường chuyên Lam Sơn, Thanh Hóa, có; chắc các trường chuyên đàn em, phổ thông các tỉnh các huyện, các làng đều được ngấm ngầm “bỏ qua”… Các đoàn thanh tra theo kế hoạch từ Bộ đến sở, rầm rộ triển khai; thanh tra thi, thanh tra nhân dân của các cụm thi, các hội đồng thi chắc sẽ rất lúng túng trong hoạt động tác nghiệp: Bắt hay không bắt, lập biên bản xử lý nghiêm thầy trò vi phạm quy chế thi, hay chỉ nhắc nhở, “giơ cao đánh khẽ”, “tất cả vì học sinh thân yêu”, vì sự nghiệp giáo dục?

Bao nhiêu câu hỏi nháo nhào giữa “hai làn đạn”: Hầu hết phụ huynh cho là “ 12 năm học khổ ải, cho tốt nghiệp tất”; còn “người tốt”, người làm nghiêm có cả học trò, phụ huynh, thầy giáo sẽ bị ngay chính đồng nghiệp dị nghị vì thành tích của trường, của tổ bộ môn, của huyện, của tỉnh, của sở sẽ không còn...

Quả là quyết liệt! Nhưng, làm thanh tra, kiểm tra mà buông xuôi, không quyết liệt, không nghiêm minh thì thà đừng làm còn hơn! Vì kết quả sẽ không phân định được phải trái, thật giả, cao thấp. Thi cử mà như thế thì hệ lụy sẽ rất lớn, tiêu cực sẽ nảy nở và được nhân lên, nhân rộng, nhân ở mức ngày càng cao! Sau thi tốt nghiệp sẽ là thi cao đẳng, đại học, thi tay nghề, thi nâng bậc, thi chính trị trung cấp, cao cấp, thi ở các lớp bồi dưỡng chính quy, không chính quy… Chúng ta sẽ cho ra trường nhiều, rất nhiều cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ, giáo sư, phó giáo sư… Và, nhiều người thất nghiệp vì “bị lẫn” vào loại học vấn, chất lượng đào tạo không có thật.

Chúng ta đã hướng dẫn, dung dưỡng các kiểu “đạo”, “phao thi”, giở sách chép, thi nhìn bài của nhau, chép theo đúng đề cương, bài mẫu… ngay từ khi còn nhỏ tuổi, đến các cấp thi, hệ thi… Và, “hệ quy chiếu” sẽ là “sản sinh ra các loại hàng dổm”, “thần đồng dổm” vì thi đâu đỗ đấy, cả làng cử nhân, cả họ tiến sĩ... Các loại danh hão ấy đã làm hại người tốt, chăm lo học tập, tu dưỡng. Các loại bằng cấp dổm ấy đã làm hại nền kinh tế gia đình, nhà nước vì hai phần ba trong số đó phải học lại với cái “danh” rất kêu: Đào tạo lại, quy chuẩn, bồi dưỡng nghiệp vụ, chính trị… Họ vừa học vừa làm, vừa trốn học vì rất bận việc nhà, “bồ bịch”, việc lo cơm áo gạo tiền, giữa thời buổi kinh tế khó khăn, đồng lương không đủ sống và… phải đóng đủ các loại tiền quỹ lớp, quỹ tổ, ủng hộ trường, liên hoan ba, bốn tháng một lớp.

 Nguy hại nhất là các loại “bằng cấp” rất cao, nhưng chất lượng rất thấp ấy, ngồi đầy các phòng ốc, cơ quan, đâu cũng thấy “chất xám” nhưng giao việc không chạy… lãnh đạo có khi không bảo ban được ai, đành cử đi học, nghiên cứu sinh tiếp! Tiền ngân sách để cấp cho các loại bằng, các công trình nghiên cứu “ bỏ tủ”, cất kín, hoặc chỉ để “cải thiện” là thoải mái… hơn lương!

Trong khi nhiều sinh viên ưu tú thực chất nhưng nghèo khó, xếp hàng chờ xin việc mãi, không thể “bôi trơn” cơ chế, đành tự đi học nghề, chuyển sang lao động phổ thông, xuất khẩu lao động… Thật lãng phí! Chắc nhiều lãnh đạo các cơ quan đều biết và… thở dài!

Hiện tại, Thanh tra Chính phủ đang tập trung thanh tra việc làm tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cùng nhiều cơ quan liên quan; chắc sẽ có hướng cùng Bộ tháo gỡ công tác này! Nhưng, liệu có hướng nào cho các “danh hão”?

Hoàng Trí