Ảnh minh họa (Nguồn: nld.com.vn).

Thời gian qua, những vụ án tham nhũng lớn thì lớn thật, đích đáng thì đích đáng thật nhưng xa quá, còn như tình trạng tham nhũng vặt vẫn tràn lan trong mọi ngõ ngách đời sống xã hội đang là nguyên nhân khiến nhân dân hao mòn niềm tin thì chưa xử lý được bao nhiêu.

Ngay tại Hà Nội, thỉnh thoảng lại có chuyện ăn tiền khi báo tử, chuyện phê duyệt đơn xin đi học, chuyện làm giả hồ sơ của người có công, chuyện kiếm chác từ các vụ trộm cắp hay tai nạn giao thông, chuyện găm hàng chục sổ đỏ của dân ở ủy ban …

Số liệu từ ba năm qua cho thấy mức độ tham nhũng liên quan tới các thủ tục hành chính, các dịch vụ y tế và giáo dục công vẫn không thuyên giảm. Thực tế vẫn còn tình trạng công an, quản lý thị trường, cán bộ cấp cơ sở đục khoét dân; hàng nghìn thủ tục hành chính không đáng có; vào bệnh viện là phải có phong bì… Chúng ta đã nói tới tình trạng này trong nhiều năm nay, nhưng dường như sự cải thiện chưa được nhiều. Thậm chí, so với năm 2013, tỉ lệ người dân cho rằng chính quyền địa phương không nghiêm túc trong chuyện chống tham nhũng còn có xu hướng tăng lên. Đi ngủ thì thôi, mở mắt ra là phải nghĩ đến lo lót. Để có lối ra vào cửa nhà mình, lên xe ra đường là phải gặp quản lý phường và công an. Đến công sở, thấp nhất là trụ sở công an hay UBND phường là phải có tiền thì mới đi đến nơi về đến chốn, giấy tờ không trục trặc. Đấy là dân thường, còn người làm ăn, doanh nghiệp thì lắm thứ còn khổ hơn. Xin một giấy phép xây dựng tốn hàng triệu đồng; một container hàng cần thông quan cũng hàng triệu đồng (tùy hàng), một xe ô tô cần đăng kiểm thì tốn vài trăm; con học trái tuyến hoặc không đủ điểm, vài trăm đến vài triệu, học xong muốn được đi làm ngay 100 triệu là ít… không có tiền không xong, mọi người đều hiểu thế. Tình trạng lo lót, biếu xén, tặng quà…đã và đang trở thành chuyện bình thường trong xã hội và đó chính là nguyên nhân gây bức xúc và xói mòn niềm tin của người dân với chính quyền. Một khi tham nhũng vặt được chấp nhận, được coi là hiển nhiên thì lúc đó, các lĩnh vực thiết yếu của một quốc gia như giáo dục, y tế, toà án, báo chí, công an v.v… sẽ bị điều khiển bởi phong bì. Lợi ích cá nhân bất chính dẫn tới buông xuôi trách nhiệm, chức năng xã hội của mình là điều tất yếu xảy ra.

Biết tác hại của tham nhũng vặt như thế nhưng không ai làm và nếu có thì người chống tham nhũng cũng cô độc. Tuc ngữ Việt Nam có câu “Chú khi ni, mi khi khác”, người ta ngại bị trả thù, bị ngược đãi vì không được bảo vệ. Phần lớn những người tham nhũng vặt không hề chịu một hậu quả nào, thậm chí ngược lại, họ còn coi số ít đồng nghiệp khước từ tham nhũng như những người gàn hay đạo đức giả. Bên cạnh đó, người dân sử dụng dịch vụ công thường cho đấy là chuyện vặt thời nào chả thế, hay không đủ dũng cảm để là người đầu tiên bước vào cuộc chiến chống tham nhũng vặt. Hai yếu tố trên tạo nên một vòng tròn khép kín. Người dân có tâm lý cam chịu vì họ nghĩ rằng cái vòng tròn khép kín này quá mạnh, họ lẻ loi và không thể nào phá được nó. Họ không tin là sẽ được bảo vệ nếu họ phá nó.

Thực tế từ các nước cho thấy, có thể có những vụ tham nhũng lớn nhưng chưa chắc đã có tham nhũng vặt. Ví như ở các nước châu Âu, thi thoảng chúng ta thấy cơ quan chức năng phát hiện ra một số vụ việc tham nhũng. Tuy nhiên, ở các nước đó hầu như không có tham nhũng vặt, không có chuyện chạy trường, chạy lớp, vào bệnh viện phải lo lót, phong bì cho bác sỹ… Một xã hội mà tham nhũng vặt trở thành cái lệ, trở thành văn hóa phong bì, văn hóa lo lót thì chắc chắn sẽ tạo ra cái nền cho các vụ tham nhũng lớn. Đã tham nhũng cái nhỏ khi có cơ hội thì chắc chắn sẽ tham nhũng lớn. Cái đáng lo ngại hơn là khi tham nhũng vặt trở thành hệ thống thì chắc chắn người khác bắt chước làm theo. Do đó cần phải có những giải pháp căn cơ để giải quyết tình trạng tham nhũng vặt./.

Theo Vũ Duy Thông

Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam/Dân Trí