Phó Thủ tướng Lê Văn Thành trả lời chất vấn trước Quốc hội. Ảnh: P.Thắng

Sáng 4/11, Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn với Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị. Liên quan tới các vấn đề quy hoạch và xây dựng quy hoạch đô thị, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã có giải trình thêm.

“Không chạy theo số lượng mà chú trọng chất lượng quy hoạch”

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho hay, theo quy định, hệ thống quy hoạch quốc gia có 110 quy hoạch, trong đó quy hoạch tổng thể quốc gia.

Tuy nhiên, từ khi Luật Quy hoạch ra đời đã gần 5 năm nhưng quy hoạch tổng thể quốc gia vẫn chưa được phê duyệt. Nguyên nhân là do “đây là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ, lần đầu tiên trong lịch sử chúng ta xây dựng” - theo Phó Thủ tướng.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc Chính phủ đã trình và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết, cho phép được lập đồng thời các quy hoạch; quy hoạch được lập xong trước thì được phê duyệt trước; nếu có mâu thuẫn giữa quy hoạch thấp hơn với quy hoạch cao hơn thì quy hoạch thấp hơn phải điều chỉnh theo quy hoạch cao hơn…

Đến nay, công tác quy hoạch đã có chuyển biến và đạt được kết quả bước đầu. Chính phủ đã phê duyệt được 8 quy hoạch; lập xong 57 quy hoạch cấp quốc gia, đang thực hiện quy trình, thủ tục thẩm định.

Còn lại 19 quy hoạch tỉnh, 26 quy hoạch ngành và quy hoạch tổng thể quốc gia đang được xây dựng.

“Đây là khối lượng công việc rất lớn, thực tế trong 10 năm từ 2011-2020, chúng ta mới phê duyệt được 31 quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh”, ông Thành nói.

Phó Thủ tướng khẳng định, tinh thần chung chỉ đạo của Thủ tướng là cố gắng cao nhất để hoàn thành phê duyệt quy hoạch theo quy định nhưng “không chạy theo số lượng mà phải chú trọng tới chất lượng quy hoạch”.

Xử lý vi phạm chậm, diện tích đất cây xanh và công viên thấp

Về quy hoạch phát triển đô thị, Phó Thủ tướng nói đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Tỷ lệ đô thị hóa tăng từ 30,5% năm 2010 lên 40,5% năm 2021. Các khu vực đô thị đều có tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) khá cao (gấp gần 2 lần bình quân chung, tăng trưởng từ 12-15%/năm); hình thành nhiều khu đô thị văn minh, hiện đại..

Tuy vậy, ông Thành cũng thẳng thắn nhìn nhận công tác phát triển và quản lý đô thị còn nhiều tồn tại hạn chế.

Trong đó, việc chỉnh trang đô thị trung tâm, cải tạo chung cư cũ xuống cấp còn chậm. Nhiều khu nhà trọ công nhân tại các đô thị chưa bảo đảm các tiêu chuẩn xây dựng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Các tiêu chí về đô thị như tỷ lệ đất cây xanh, công viên, vườn hoa, đất giao thông còn thấp; hầu hết các đô thị loại I, đô thị đặc biệt, tỷ lệ này chỉ đạt 40-50% so với chỉ tiêu quy định.

Nguyên nhân được ông Thành chỉ ra là công tác quản lý đô thị còn nhiều hạn chế, tình trạng vi phạm trật tự xây dựng như xây dựng không phép, sai phép, vượt tầng, đặc biệt là các vi phạm về xây dựng trên đất nông nghiệp, đất lấn chiếm ở các khu vực ven đô diễn ra khá nhiều nhưng chưa được xử lý kịp thời.

“Phát hiện và xử lý kịp thời cần vai trò của chính quyền cơ sở xã, phường, nhưng khi thiết lập hồ sơ để cưỡng chế còn bất cập, chậm xử lý”, ông nói.

Cạnh đó, chất lượng của nhiều đồ án quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu tầm nhìn, không bảo đảm sự cân đối giữa quỹ đất ở với quỹ đất dành cho các chức năng công cộng như giao thông, cây xanh, văn hóa, y tế giáo dục, nhất là quy hoạch mật độ nhà cao tầng quá lớn… đã gây áp lực quá tải hạ tầng đô thị.

Phó Thủ tướng đánh giá, dù nhiều bộ, ngành và địa phương triển khai khá tốt công tác quy hoạch, nhưng nhiều đề án quy hoạch đã trình lại không đạt yêu cầu, dẫn tới phải làm đi làm lại nhiều lần, mất nhiều thời gian.

“Có những quy hoạch điều chỉnh giảm quỹ đất cây xanh, công viên, phúc lợi công cộng, mà tăng quỹ đất ở, điều chỉnh chiều cao công trình dẫn tới gây quá tải lên hệ thống hạ tầng”, Phó Thủ tướng chỉ ra.

Nhiều giải pháp đã được Phó Thủ tướng đề cập. Đó là, Bộ Xây dựng, các địa phương phải đặc biệt quan tâm tới công tác lựa chọn tư vấn, thẩm tra, thẩm định.

“Đây là yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng công tác quy hoạch”, Phó Thủ tướng nhận mạnh.

Lực lượng thanh tra chuyên ngành phải phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp, nhất là chính quyền cấp cơ sở, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý kịp thời các vi phạm trong lĩnh vực quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng, nhất là xây dựng không phép, sai phép, xây dựng vượt quá tầng cao…

Đồng thời tập trung rà soát quy định pháp luật liên quan tới quy hoạch, phát triển đô thị, như các Luật Quy hoạch, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, quy định có liên quan để kịp thời sửa đổi bổ sung cho phù hợp với thực tiễn.