Căn cứ báo cáo của BHXH tỉnh và trên cơ sở thực tế kiểm tra, Thanh tra tỉnh Bắc Giang nhận thấy, ngành BHXH tỉnh Bắc Giang thời gian qua đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện kế hoạch thu BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) đối với các đơn vị sử dụng lao động; chủ động nắm bắt hoạt động của các đơn vị tham gia BHXH để thực hiện nhiệm vụ thu, số thu năm sau cao hơn năm trước. Công tác theo dõi, giám sát việc thực hiện ký hợp đồng và bố trí cán bộ làm công tác giám định, kiểm tra, rà soát, thống kê chi phí, thanh quyết toán đối với các cơ sở khám chữa bệnh BHYT để giải quyết chế độ cho người bệnh tương đối kịp thời. Các công trình xây dựng cơ bản đều tập trung về BHXH tỉnh là chủ đầu tư thực hiện đúng trình tự, thủ tục quy định; việc ký kết hợp đồng, nghiệm thu, thanh quyết toán cơ bản theo đúng đơn giá trúng thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Tuy vậy, qua thanh tra công tác thu, quản lý và sử dụng quỹ BHXH trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2005 - 2009, đoàn thanh tra phát hiện vẫn còn những thiếu sót, tồn tại như: Việc thực hiện thu trong ngành còn chưa đúng theo phân cấp quản lý; kế hoạch thu của các cơ quan BHXH (BHXH tỉnh, BHXH 10 huyện, TP) được xây dựng chưa sát với thực tế số phải thu trên địa bàn, do đó dẫn đến việc lập, giao và thực hiện kế hoạch thu còn thiếu chính xác so với số phải thu từng năm của các đơn vị.

Công tác quản lý, theo dõi, rà soát đối chiếu của ngành BHXH tỉnh đối với đơn vị sử dụng lao động trong việc tham gia BHXH cho NLĐ chưa thực hiện chặt chẽ dẫn đến tại một số đơn vị nhiều lao động có thời gian học việc, thử việc kéo dài nhưng chưa được chủ sử dụng lao động đóng BHXH theo quy định, ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ.

Công tác kiểm tra đôn đốc các đơn vị sử dụng lao động chưa thường xuyên, nên còn xảy ra tình trạng chậm đóng, nợ đọng BHXH. Điển hình có một số đơn vị đã thu 6% BHXH của NLĐ nhưng sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh. Thậm chí, có đơn vị thu sai mức đóng BHXH, thu cả 23% BHXH của NLĐ nhưng không nộp cho cơ quan BHXH.

Việc nộp tiền BHXH về BHXH Việt Nam chưa thực hiện nghiêm túc theo quy định. Đến ngày 31/12/2009, số tiền tồn đọng trên tài khoản tiền gửi của BHXH tỉnh vẫn còn trên 12 tỷ đồng. Đối với nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp để chi trả chế độ BHXH cho các đối tượng theo quy định, BHXH tỉnh đã mở tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bắc Giang để quản lý, sử dụng là trái quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Việc giữ lại 2% tổng quỹ lương BHXH tại một số đơn vị sử dụng lao động chưa được thực hiện đầy đủ và kịp thời…

Nguyên nhân dẫn tới các sai phạm trên là do chế tài xử lý các vi phạm về việc thu nộp và thực hiện các chế độ BHXH chưa đủ mạnh; chưa có quy định cụ thể về việc xử lý vi phạm hành chính đối với BHYT nên biện pháp xử lý hoặc kiến nghị xử lý của ngành BHXH gặp khó khăn, vướng mắc khi phát hiện các hành vi vi phạm; công tác theo dõi, nắm bắt của BHXH tỉnh và BHXH 10 huyện, thị thiếu chặt chẽ, chưa đầy đủ…

Tổng hợp các sai phạm trên, Thanh tra tỉnh Bắc Giang đã kiến nghị xử lý về kinh tế số tiền hơn 15,7 tỷ đồng; đề nghị Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam tổ chức kiểm điểm nghiêm túc đối với tập thể lãnh đạo BHXH tỉnh Bắc Giang. Đồng thời, yêu cầu Giám đốc BHXH tỉnh xem xét, làm rõ trách nhiệm của trưởng các phòng nghiệp vụ, giám đốc BHXH của 10 huyện, TP, các cá nhân có liên quan thuộc thẩm quyền quản lý để xảy ra những thiếu sót, sai phạm, có biện pháp chấn chỉnh, xử lý theo quy định.

Thanh tra tỉnh cũng yêu cầu Giám đốc BHXH tỉnh Bắc Giang chỉ đạo các đơn vị trực thuộc phối hợp với cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương thực hiện nghiêm túc việc thu, nộp BHXH đối với các đơn vị sử dụng lao động; hướng dẫn các đơn vị lập hồ sơ, đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ theo quy định; kiểm tra, rà soát các doanh nghiệp hiện có NLĐ tự túc đóng BHXH mức 23%, đối chiếu với chính sách, pháp luật, yêu cầu đơn vị sử dụng lao động chấm dứt việc tham gia BHXH đối với các trường hợp này và hướng dẫn đối tượng tham gia BHXH tự nguyện theo quy định…

Bên cạnh đó, Thanh tra tỉnh Bắc Giang đã chuyển cơ quan điều tra vụ việc ông Nguyễn Văn Đức, nguyên kế toán Trường Tiểu học và Trường Mầm non xã Lục Sơn, huyện Lục Nam do có hành vi chiếm đoạt 6% tiền đóng BHXH của cán bộ, giáo viên để cơ quan điều tra Công an huyện Lục Nam tiếp tục xem xét theo quy định.

Ông Thân Bá Cường, Chánh Thanh tra tỉnh Bắc Giang cho biết, qua triển khai thực hiện cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng về BHXH, Thanh tra tỉnh Bắc Giang đã rút ra được bài học kinh nghiệm quý. Đó là quán triệt nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời về mục đích, yêu cầu, nội dung thanh tra; thường xuyên nghiên cứu, bám sát đề cương hướng dẫn thực hiện các cuộc thanh tra; tổ chức tập huấn trao đổi nghiệp vụ, phương pháp, kinh nghiệm để cán bộ, thanh tra viên tiếp cận với những kỹ năng, nghiệp vụ khi tiến hành cuộc thanh tra. Đối với lĩnh vực kinh tế - xã hội có tính phức tạp, nhạy cảm, đối tượng thanh tra có nhiều đơn vị trực thuộc, liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân cần phải tiến hành thanh tra điểm tại một số đơn vị để rút kinh nghiệm cho việc tổ chức triển khai thanh tra toàn diện lĩnh vực đó; yêu cầu đối tượng thanh tra báo cáo phải có trọng tâm, trọng điểm (sát thực với mục đích, yêu cầu và nội dung cần thanh tra). Đặc biệt là lựa chọn cán bộ, thanh tra viên có trách nhiệm, năng lực chuyên môn vững, hiểu và biết vận dụng chính sách pháp luật, có kinh nghiệm thực tiễn về lĩnh vực cần thanh tra để thực hiện nhiệm vụ trong quá trình tiến hành cuộc thanh tra…

Phương Hiếu