Cựu Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma không nhận tội trong phiên xét xử tham nhũng ngày 26/5. Ảnh: Getty

Ông Zuma - người đảm nhiệm vị trí Tổng thống Nam Phi từ năm 2009 cho đến khi bị Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền buộc phải từ chức vào năm 2018 trong bối cảnh nhiều vụ bê bối tham nhũng - đã không nhận tội tham nhũng, gian lận, trốn thuế và rửa tiền tại Tòa án Cấp cao Pietermaritzburg.

Trong số các cáo buộc, ông Zuma bị cho là đã nhận hối lộ tổng cộng 4 triệu rand từ Công ty Quốc phòng Pháp Thales để đảm bảo một hợp đồng vũ khí trị giá hàng tỷ USD với công ty này vào năm 1999. Khi đó, ông đang giữ chức vụ Phó Tổng thống dưới quyền ông Thabo MbekiZuma.

Công ty Thales, cũng bị buộc tội trong phiên tòa, không nhận tội gian lận và rửa tiền.

Ông Zuma lần đầu tiên bị các công tố viên cáo buộc liên quan đến tham nhũng vào năm 2005. Sau đó, các cáo buộc này đã được bãi bỏ và khôi phục nhiều lần trong nhiều năm. Gần đây nhất, chúng được khôi phục vào năm 2018.

Nếu bị kết tội, ông Zuma có thể bị bỏ tù 25 năm.

Một số cáo buộc chống lại cựu Tổng thống 79 tuổi này có từ giữa những năm 1990. Theo các công tố viên, từ năm 1995 đến 2001, ông Zuma và Công ty Thales dính líu đến một doanh nghiệp tội phạm có tổ chức. Họ cũng cáo buộc ông Zuma đã nhận hối lộ từ một cựu cố vấn tài chính từ năm 1995 để đổi lấy việc sử dụng quyền lực chính trị của mình nhằm thúc đẩy lợi ích kinh doanh của vị cố vấn. Các công tố viên cho biết, mối quan hệ tham nhũng đó đã kéo dài 10 năm.

Thỏa thuận với Thales bị cáo buộc tham nhũng đã được thực hiện bởi cựu cố vấn tài chính của ông Zuma, Schabir Shaik - người bị kết tội vào năm 2005 với bản án 15 năm tù.

Thẩm phán xét xử khi đó kết luận, Schabir có mối liên hệ "tham nhũng" với ông Zuma. Tổng thống Nam Phi lúc đó là Thabo Mbeki bãi nhiệm ông Zuma khỏi cương vị Phó Tổng thống, đồng thời yêu cầu Cơ quan Công tố quốc gia Nam Phi (NPA) truy tố ông. Thế nhưng cuối cùng, Schabir nhận hết tội về mình.

Cựu Tổng thống Zuma cũng đang phải đối mặt với các cáo buộc tham nhũng khi giữ vị trí Tổng thống tại một cuộc điều tra riêng biệt đang được tiến hành về tình trạng tham nhũng tràn lan trong Chính phủ. Ông Zuma được yêu cầu xuất hiện và làm chứng, nhưng đã từ chối thực thi, khiến thẩm phán giám sát cuộc điều tra đã đệ đơn lên Tòa án Hiến pháp, cho biết, ông Zuma không xuất hiện, cũng không cung cấp lời khai khi được hướng dẫn. Ông Zuma bị buộc tội khinh thường tòa án và bị đề nghị kết án 2 năm tù.

Trong phiên xét xử ngày 26/5, luật sư của ông Zuma đã đệ trình các giấy tờ kêu gọi loại bỏ Trưởng Công tố trong vụ án, với lý do cho rằng vị công tố này thiên vị và quyền được xét xử công bằng của ông Zuma bị đe dọa. Thẩm phán tòa án cho biết sẽ xem xét đơn đề nghị.

Kể từ khi lễ nắm quyền (tháng 2/2018), Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa tuyên bố sẽ diệt trừ tận gốc nạn tham nhũng. Vụ xét xử đối với ông Jacob Zuma được đánh giá là “phép thử” cho chiến dịch chống tham nhũng của quốc gia này.