Một người cầm ảnh hộ chiếu trong cuộc biểu tình chống tham nhũng bên ngoài Trung tâm Hội nghị Filoxenia, Síp ngày 14/10/2020. Ảnh: REUTERS / Yiannis Kourtoglou

Vụ bê bối về "hộ chiếu vàng" đã được phơi bày trong một bộ phim tài liệu của Hãng Truyền thông Al Jazeera, "The Cyprus Papers Undercover" (tạm dịch là “Bí mật Hồ sơ Síp”), phát hành vào tháng 10/2020.

Thông qua Chương trình Đầu tư của Síp, hộ chiếu có thể được cấp với khoản đầu tư tối thiểu là 2,15 triệu euro (2,5 triệu USD).

Không lâu sau khi bộ phim tài liệu được phát, chương trình "hộ chiếu vàng" đã bị hủy bỏ trước hàng loạt bài báo của phương tiện truyền thông cho rằng hệ thống này đang bị lạm dụng.

4 người là tâm điểm của bê bối, bao gồm cựu Chủ tịch Quốc hội Demetris Syllouris, một cựu nghị sĩ, một giám đốc điều hành và một luật sư, sẽ xuất hiện trước tòa án hình sự vào ngày 26/10, theo phán quyết của một tòa án quận ở Thủ đô Nicosia.

Tuy nhiên, cả 4 người này đều phủ nhận mọi hành vi sai trái.

4 nghi phạm nêu trên đều được nhắc tới trong một bộ phim tài liệu của Al Jazeera. Tại đó, các nhà báo điều tra bí mật đóng giả là đại diện của một doanh nhân có tiền án tại quốc gia mình sống đặt vấn đề muốn có hộ chiếu Síp. 4 người đàn ông này cho biết, sẵn sàng giúp đỡ với một cái giá nhất định.

Demetris Syllouris, Chủ tịch Quốc hội Síp khi đó, nói với các nhà báo bí mật rằng, họ sẽ có "sự ủng hộ hoàn toàn" của ông.

Bộ phim tài liệu cũng cho thấy, khi được hỏi, nếu người nộp đơn đã có tiền án thì có thể nhận được hộ chiếu không, Syllouris trả lời chắc nịch: "Tôi không thể đảm bảo 100% nhưng [khả năng] là 99%".

Vào thời điểm đó, ông Demetris Syllouris là nhân vật quan trọng thứ 2 trên chính trường Síp, chỉ sau Tổng thống Nicos Anastasiades. Bởi vậy, đoạn ghi âm cuộc trò chuyện đã khiến người dân nước này vô cùng bất bình. Sau đó, dưới sức ép của dư luận, ông Syllouris đã phải từ chức.

Tại phiên điều trần hôm 12/9, các cá nhân đã nói rằng, những bình luận mà họ đưa ra trong bộ phim tài liệu đã bị cắt dán không đúng với ngữ cảnh.

Theo các công tố viên, các nghi phạm phải đối mặt với một số cáo buộc có liên quan đến loạt bài điều tra của Al Jazeera, trong khi những cáo buộc khác liên quan đến những cá nhân đã nhận hộ chiếu.

4 người sẽ bị xét xử vào tháng tới vì tham nhũng trong chương trình "hộ chiếu vàng" của Síp. Ảnh: Reuters

Việc cấp hộ chiếu cho người nước ngoài tại Síp bắt đầu từ năm 2007 nhằm đổi lấy các khoản đầu tư lớn. Sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2013, chính sách này được đẩy mạnh hơn. Việc cấp hộ chiếu cho người nước ngoài nói trên đã giúp Síp thu về khoảng 8,2 tỷ USD trong những năm qua.

Các tài liệu bị rò rỉ cho thấy, từ năm 2017 đến 2019, Síp đã phê duyệt hộ chiếu cho hơn 30 người đang bị điều tra hình sự, trừng phạt quốc tế hoặc đang thi hành án tù.

Hơn 40 người nộp đơn xin cấp hộ chiếu giữ các vị trí chính trị hoặc nhà nước nhạy cảm, đồng nghĩa với việc họ được coi là một nguy cơ nghiêm trọng cho hối lộ hoặc rửa tiền theo hướng dẫn của Liên minh châu Âu (EU).

Vào thời kỳ đó, Síp đã phê duyệt hơn 1.400 hộ chiếu theo chương trình này, với nhiều hộ chiếu cấp bao gồm cả thành viên gia đình, nâng tổng số lên gần 2.500.

Tháng trước, Tổng Kiểm toán của Síp đã thúc giục các cơ quan chức năng điều tra các dấu hiệu cho thấy nhiều khoản đầu tư được ghi lại theo chương trình có thể chỉ là hư cấu.

Theo nguồn tin của Al Jazeera, ngoài cựu Chủ tịch Quốc hội Síp Demetris Syllouris, 3 cái tên còn lại sẽ phải hầu tòa là Christakis Giovani, cựu thành viên Quốc hội và nhà phát triển bất động sản; Antonis Antoniou, Giám đốc Điều hành Tập đoàn Giovani; và luật sư Andreas Pittadjis.

Trong phim tài liệu do Al Jazeera phát cũng cho thấy, khi các phóng viên hỏi luật sư Andreas Pittadjis rằng, trước đây ông có đổi tên khách hàng làm hộ chiếu để không bị phát hiện có tiền án hay không, Pittadjis cười và trả lời: "Tất nhiên, đây là Síp".