Luật nghiêm, xử còn nhẹ

Thực tế, trong những năm qua, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật nhằm ngăn chặn hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, đồng thời bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Các chế tài xử lý hành chính và hình sự cũng được siết chặt, thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật.

Theo luật sư Lê Hồng Hiển (Hãng luật Lê Hồng Hiển và cộng sự), Bộ luật Hình sự hiện hành quy định rõ các mức xử phạt đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Trong đó, Điều 194 quy định “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh” với mức hình phạt cao nhất tại khoản 4 lên đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình – đây cũng là một trong những tội danh bị xử lý nghiêm khắc nhất trong nhóm tội liên quan đến hàng giả.

Luật sư Lê Hồng Hiển: Khi chế tài đủ mạnh cuộc chiến chống hàng giả mới có thể tạo ra chuyển biến thực chất. Ảnh: PV

Tuy nhiên, theo ông Hiển, trên thực tế, tỷ lệ xử lý hình sự đối với các hành vi này vẫn còn rất thấp. Phần lớn vụ việc chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính, thậm chí nhiều trường hợp chỉ bị nhắc nhở hoặc yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm. Nguyên nhân chủ yếu là do vướng mắc trong khâu phát hiện và thu thập chứng cứ – đặc biệt là đối với các hành vi vi phạm diễn ra trên không gian mạng. Ngoài ra, sự chồng chéo, thiếu phối hợp giữa các cơ quan liên ngành, cùng với hạn chế về nhân lực, trang thiết bị kỹ thuật… cũng khiến quá trình xử lý chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Trước thực trạng này, luật sư Lê Hồng Hiển cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung các hình phạt có tính răn đe cao hơn như: cấm hoạt động kinh doanh online, công khai danh tính người vi phạm, hoặc tịch thu toàn bộ tài sản liên quan đến hành vi vi phạm. Bởi lẽ, chỉ khi chế tài đủ mạnh và được thực thi nghiêm túc, cuộc chiến chống hàng giả mới có thể tạo ra chuyển biến thực chất.

Khó khăn khi xác định hàng giả

Luật sư Lê Hồng Hiển cho biết, việc xác định một sản phẩm có phải là “hàng giả” hay không là vấn đề pháp lý rất phức tạp. Không thể chỉ dựa vào hình thức bên ngoài, mà còn cần xem xét nhiều yếu tố như thành phần kỹ thuật, thông số chuyên môn và đặc biệt là quyền sở hữu trí tuệ.

Một sản phẩm là hàng giả hay không không thể chỉ dựa vào hình thức bên ngoài, mà còn cần xem xét nhiều yếu tố. Ảnh: IT

Theo Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, “hàng giả” được chia thành nhiều nhóm: Giả mạo nhãn hiệu, giả mạo chỉ dẫn địa lý, giả về công dụng, thành phần, bao bì, nơi sản xuất… Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc xác định rõ ràng một sản phẩm là hàng giả thường gặp không ít khó khăn. Nguyên nhân có thể đến từ việc thiếu mẫu đối chứng, chủ sở hữu quyền không hợp tác, hoặc công nghệ làm giả quá tinh vi, khó phân biệt bằng cảm quan.

Ngoài ra, sự phát triển của hình thức kinh doanh phi vật lý như phần mềm, khóa học online, file điện tử… cũng khiến quá trình thu giữ và giám định thêm phức tạp. Chưa kể, người tiêu dùng thường không giữ lại hóa đơn, chứng từ, gây cản trở cho việc truy vết và xác minh nguồn gốc sản phẩm.

Song điều nguy hiểm nhất, luật sư Lê Hồng Hiển nhấn mạnh, “là sự bất chấp của các đối tượng vi phạm. Họ biết rằng chỉ cần lách luật khéo léo là có thể thu về lợi nhuận khổng lồ từ hàng giả mà ít khi bị xử lý đến nơi đến chốn.”

Bài 3: Làm gì để bịt lỗ hổng, chặn hàng giả?