(Thanh tra) - Theo Ban Quản lý Quần thể Danh thắng Tràng An, phát hiện “Chiến binh Tràng An” 13.000 năm tuổi của các nhà khoa học đã đưa Tràng An vươn tầm trung tâm khảo cổ học toàn cầu, sánh ngang Kenya, cái nôi nhân loại, Sudan, vùng văn minh sông Nile, Siberia, miền đất băng giá, hay châu Âu, quê hương của Cro-Magnon và hang Altamira.
CNN vừa đưa thông tin rất đáng chú ý về “Chiến binh Tràng An”, bộ di cốt khoảng 13.000 năm tuổi được phát hiện tại Quần thể Danh thắng Tràng An (Ninh Bình).
Kết quả nghiên cứu đã được đăng trên Proceedings of the Royal Society B (2025), tạp chí khoa học uy tín của Anh, đồng thời được đưa tin bởi CNN, Fox, Yahoo, MSN. Hơn 20 trường đại học danh tiếng, trong đó có Đại học Copenhagen (Đan Mạch) và Queen’s Belfast (Anh), đã xác nhận giá trị phát hiện.
Vị trí phát hiện bộ xương là tại hang Thung Bình 1 nằm ở vị trí lưng chừng một ngọn núi thuộc Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Tràng An, địa phận xóm 6, phường Tây Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Khu vực hang này được phát hiện đã lâu, tuy nhiên đến khi nhóm nghiên cứu thuộc Dự án khảo cổ học SUNDASIA đào sâu nghiên cứu mới phát hiện được chứng tích sinh học đặc biệt giá trị.
Tại đây, các nhà khoa học đã phát hiện một bộ xương người đàn ông cao khoảng 1,7m và qua đời khi 35 tuổi. Bộ hài cốt được bảo tồn đặc biệt tốt, được các nhà nghiên cứu xác định có niên đại cách đây gần 13.000 năm. Phân tích bộ xương cho thấy, người đàn ông từng bị chấn thương nhẹ ở mắt cá chân, nhưng nhìn chung sức khỏe khá tốt trước khi gặp chấn thương dẫn đến tử vong. Chấn thương ở xương sườn cổ là một phát hiện đặc biệt hiếm gặp đối với quần thể người sinh sống tại khu vực trong giai đoạn này.
Theo các nhà khoa học, phát hiện quan trọng này mang lại các bằng chứng mới, cái nhìn mới trong lĩnh vực khảo cổ học, cổ nhân học, di truyền học và tương tác xã hội của cộng đồng cư dân thời tiền sử ở Việt Nam và Đông Nam Á. Nguyên nhân tử vong được xác định là do vết thương ở cổ, gây ra bởi một mũi lao có đầu nhọn bằng đá thạch anh, trên mũi lao còn lưu giữ dấu vết gia công tu chỉnh của con người. Điều này có thể hé lộ bằng chứng cổ xưa nhất về xung đột giữa các quần thể người tiền sử tại khu vực Đông Nam Á.
Giải trình DNA ty thể cho thấy, người cổ Thung Bình 1 thuộc nhánh M (Macrohaplogroup M) dòng bản địa, có quan hệ di truyền với các cộng đồng săn bắt - hái lượm sớm ở Đông Nam Á và Nam Á.
Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng về chính trị, văn hóa, khoa học, khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An - một minh chứng rằng Việt Nam không chỉ sở hữu di sản thiên nhiên và văn hóa đặc sắc mà còn là "cái nôi khảo cổ học" quan trọng trong nghiên cứu về sự tiến hóa và di truyền của người hiện đại ở vùng nhiệt đới. Việc giải mã thành công DNA cổ tại môi trường nhiệt đới là bằng chứng quý hiếm, mở ra khả năng nghiên cứu sâu hơn về lịch sử dân cư, sự di cư và xung đột của loài người ở Đông Nam Á.
Dự kiến tới đây sẽ có 1 hội nghị xin ý kiến các nhà khoa học về cách bảo tồn cũng như tôn vinh giá trị phát hiện và xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa gắn với di tích khảo cổ học này. Thời gian tới cần nhiều hoạt động trưng cầu ý kiến các nhà khoa học, nhà quản lý và đặc biệt là đưa ra ý tưởng, thực hiện ý tưởng phát huy giá trị di tích, di sản trở thành những sản phẩm du lịch mang đặc trưng riêng riêng cho Ninh Bình.
Hiện các ngành hữu quan đang tạm thời an vị bộ hài cốt nói trên tại không gian nơi người này từng sinh sống và được mai táng gần đó; đồng thời nghiên cứu cách bảo tồn tốt nhất cho những di tích khảo cổ học này.
Khu vực bảo tồn tạm thời hiện nay được đặt tại chùa Bái Đính, gần với khu vực hang Thung Bình. Đây cũng là một dịp để nhiều người có thêm hiểu biết về cuộc sống người tiền sử. Hiện các điều kiện bảo quản tại chùa Bái Đính được thực hiện nghiêm ngặt, đảm bảo việc bảo quản bộ hài cốt được toàn vẹn nhất.
