(Thanh tra)- Cứ tưởng vụ xét xử oan sai ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang đã ngất trời xanh. Cũng nhờ hoàn cảnh ông Chấn là con liệt sỹ nên mới được giảm nhẹ hình phạt từ tử hình xuống chung thân vì can tội giết người. Nếu không có tình tiết giảm nhẹ đó thì ông đã bị “đòm” sau khi bản án có hiệu lực. Và tất nhiên chẳng bao giờ ông Chấn biết được trên thế gian này lại có người oan khuất trên cả trời xanh với án oan hai lần giết người, bị tù oan 17 năm 5 tháng. Đó là “cựu tù” Huỳnh Văn Nén, người ngồi tù oan xuyên hai thế kỷ ở Hàm Tân - Bình Thuận. Khi nghe tin ông Nén được đình chỉ điều tra, đã có người sẵn sàng tài trợ cho một chuyến đi để ông Nén và ông Chấn gặp nhau ở Bắc Giang hoặc Bình Thuận. Nếu có ngày đó, chắc giới báo chí sẽ đông lắm.
Vắn tắt câu chuyện oan sai ông Nén thế này: Năm 1993, bà Dương Thị Mỹ ở xã Tân Minh, huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận bị giết (vụ án vườn điều). Năm 1998, bà Lê Thị Bông cùng ở xã Tân Minh bị giết. Ông Huỳnh Văn Nén bị bắt nghi là thủ phạm giết bà Bông. Ông Nén khai: Vụ án bà Mỹ có 10 người tham gia, trong đó có ông và 9 người anh em họ hàng nhà ông.
Năm 2005, qua nhiều phiên xét xử vụ án vườn điều, không kết tội được các bị cáo, vụ án được đình chỉ và đình chỉ điều tra bị can. Chín người anh em ông Nén được bồi thường, riêng ông Nén thì không bởi ông là nghi can giết bà Bông. Điều bất thường là, trong nhiều phiên xét xử cả hai vụ án giết người, ông luôn kêu oan vì bị đánh, bị ép cung nên phải nhận tội. Nhưng án tại hồ sơ, ông bị tuyên chung thân. Do có nhiều người kêu oan cho ông, đến năm 2014, Tòa hình sự Tòa án nhân dân Tối cao hủy bản án chung thân của ông Nén, giao cơ quan chức năng điều tra lại. Đến ngày 28/11/2015, cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Thuận quyết định đình chỉ điều tra đối với ông Nén bởi đã tìm được thủ phạm giết bà Bông.
Tình tiết động trời này cũng giống như việc Công an Bắc Giang tìm được hung thủ giết nạn nhân mà trước đó hơn 10 năm quy tội cho ông Chấn! Ông Chấn bị tù oan hơn 10 năm, ông Nén bị 17 năm 5 tháng. Đời người thì hữu hạn, mà ngần ấy năm giam cầm thì mất mát nào bằng, trong khi vợ con, người thân phải chịu sức ép lớn từ xã hội. Đặc biệt các con mất cơ hội để học hành, tiến thân.
Cả hai vụ án oan sai ở hai địa phương khác nhau, nhưng cùng chung một bản chất: Oan nghiệt! Mà nguyên nhân là do những cán bộ điều tra, truy tố, xét xử thiếu chính xác, thiếu trách nhiệm trong thi hành công vụ và thiếu lương tâm dẫn đến sự nhẫn tâm đẩy người vô tội đến bên miệng huyệt. Cả ông Chấn và ông Nén đều không giết người thế mà bị đánh, bị ép cung buộc phải nhận tội. Họ nhận tội để hy vọng còn được sống. Còn sống thì còn có cơ hội để kêu oan. Còn chết ở trong tù thì kêu làm sao được nữa! Dư luận bức xúc những cán bộ thực thi công vụ nói trên được học hành, bồi dưỡng, rèn luyện từ trường học đến trường đời, vậy tại sao họ lại có cách hành xử táng tận lương tâm như thế? Họ vẫn sống sờ sờ ở Bắc Giang, Bình Thuận. Một số người trong họ được thăng quan, tiến chức từ cấp trưởng phòng đến vị trí đứng đầu ngành của tỉnh. Có những người đã nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác. Tất cả họ đều có gia đình, người thân, họ hàng. Trong sự đủ đầy, ấm cúng của gia đình mình có bao giờ họ trăn trở, họ dằn vặt, ân hận... vì sự thiếu trách nhiệm của mình mà bức hại người vô tội, theo đó người thân của nạn nhân bị nhiều người trong xã hội ghẻ lạnh...
Ngày 3/12, các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Thuận sẽ tổ chức buổi gặp mặt tại UBND thị trấn Tân Minh - Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận để xin lỗi và xin được bồi thường đối với ông Huỳnh Văn Nén. Nhiều người quan tâm đến khoản tiền sẽ là bao nhiêu? Ông Chấn được hơn 7 tỷ, còn ông Nén sẽ là...Với những người nông dân lam lũ, khoản tiền hàng tỷ là to thật, nhưng chẳng có nghĩa lý gì khi phàm đã là con người, mà họ đã bị tước đi khoảng thời gian trẻ, khỏe bị đầy đọa, mất quyền làm người ngần ấy năm.
Phúc nhà cho ông Chấn và ông Nén vì có nhiều người tốt bụng bền bỉ hàng chục năm đi kêu oan, có cả những phóng viên ký vào đơn kêu oan sai... Liệu còn có bao nhiêu thân phận chưa được giải oan? Quốc hội vừa thông qua Luật Tạm giữ, tạm giam, theo đó các trại tạm giam, tạm giữ sẽ hoạt động độc lập không trực thuộc cơ quan điều tra. Bộ Luật Tố tụng hình sự (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua cũng đã bỏ quy định “Luật sư muốn bào chữa cho bị can, bị cáo phải được xin phép”. Những cải cách, đổi mới về tư pháp sẽ góp phần giảm thiểu việc cơ quan tố tụng “ngáng” luật sư trong các vụ án hình sự. Và những bi kịch đau buồn như ông Chấn, ông Nén mong sẽ không lặp lại.
Thế Lữ
