Kết luận thanh tra (KLTT) số 229/KL-TTr về việc thanh tra việc chấp hành pháp luật đất đai trên địa bàn xã Vĩnh Sơn của Thanh tra tỉnh Quảng Trị nêu rõ: Thực hiện nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, nghị định của Chính phủ về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh, Lâm trường Bến Hải đã xây dựng phương án chuyển đổi và năm 2006 đã được UBND tỉnh phê duyệt chuyển đổi Lâm trường Bến Hải thành Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải (Cty LN Bến Hải). Đồng thời, công ty đã được UBND tỉnh Quảng Trị ban hành Quyết định 2168/QĐ-UBND ngày 17/11/2008 cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số AE 587022.
Quá trình sử dụng đất phát hiện có nhiều diện tích cấp chồng, nhiều diện tích trước đây công ty không sử dụng và người dân đã sử dụng ổn định, đất choi khe… nhiều diện tích người dân, công nhân lâm trường trước đây ở ổn định để làm nghề rừng đã thành đội, thôn nay cần tách ra để quy hoạch cấp GCNQSDĐ ở cho các hộ.
Bên cạnh đó, nhu cầu quỹ đất mở rộng quy hoạch khu dân cư thôn Tây Sơn, nhiều diện tích thuộc quy hoạch hành lang đường Hồ Chí Minh, giữa các đường điện cao thế, bờ sông Bến Hải, đường dân sinh, đường sản xuất đi chung của nhân dân… Cty LN Bến Hải cần phải trả lại vì trước đây đã đo vào trong diện tích của công ty cũng như đưa vào quản lý sử dụng đúng mục đích.
Trên cơ sở đó, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định số 1371/QĐ-UBND ngày 3/8/2012 thu hồi hơn 318,3ha đất (tại 166 thửa đất) của Cty LN Bến Hải tại xã Vĩnh Sơn giao cho UBND xã Vĩnh Sơn quản lý và bố trí đưa vào sử dụng theo quy hoạch theo khoản 3, Điều 14 Luật Đất đai năm 2003.
Theo KLTT, diện tích 318,3ha này không phải diện trả đất như Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Quảng Trị mà phần lớn trả đất có chủ đang sử dụng, có đề xuất, có mục đích trước rõ ràng, có nội dung trả, đất để giao cho người dân đã thực tế sử dụng ổn định lâu dài trước đó, đất cộng cộng… phục vụ cho nhân dân trên địa bàn thôn Tây Sơn (thôn Minh Phước ngày nay).
Xuất phát từ Quyết định 1371/QĐ-UBND nêu chưa chi tiết cụ thể lý do, mục đích thu hồi đất, chưa có văn bản hướng dẫn Quyết đinh 1371/QĐ-UBND. Mặt khác, do tính phức tạp của diện tích đất 318,3ha dẫn đến việc triển khai chậm đã làm cho nhân dân khó hiểu, hiểu nhầm.
Theo Thanh tra tỉnh Quảng Trị, khi các nội dung đã được xác minh, kết luận làm rõ, nhân dân cần nghiêm túc thực hiện, nêu cao tính gương mẫu trong gìn giữ nét văn hóa địa phương, tránh việc vô tình hay cố ý làm vi phạm các quy định pháp luật về an ninh trật tự, khiếu nại, tố cáo.
Để hoàn thành nhiệm vụ chính trị, ổn định an ninh trật tự, sớm đưa đất vào quy chủ cho các đối tượng đang sử dụng ổn định đủ điều kiện để giao đất, cấp đất, cho thuê đất; đồng thời, quản lý, sử dụng đúng quy định, Thanh tra tỉnh Quảng Trị đã kiến nghị với nhiều nội dung.
Trong đó, kiến nghị UBND tỉnh Quảng Trị ban hành văn bản về tăng cường quản lý đất lâm nghiệp, đặc biệt là đất các công ty lâm nghiệp, đất bàn giao theo Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND; chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), UBND huyện Vĩnh Linh, Cty LN Bến Hải, các đơn vị liên quan thực hiện nội dung KLTT đã nêu ra; chỉ đạo Sở TN&MT rà soát, tham mưu để ban hành quyết định bổ sung, sửa đổi Quyết định 1371/QĐ-UBND đảm bảo phản ánh đúng bản chất lý do trả đất, giảm diện tích do cấp trùng…
Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với UBND huyện Vĩnh Linh, Cty LN Bến Hải, UBND xã Vĩnh Sơn, đơn vị liên quan để thực hiện phương án thanh lý các hợp đồng giao khoán, liên danh trước đây và thống nhất phương án xử lý tài sản trên đất; xác định lại nguồn gốc đất, đề xuất phương án sử dụng đất đúng quy định; xử lý dứt điểm để đưa đất vào sử dụng ổn định, hiệu quả.
Thực hiện phương án quy chủ, bàn giao các chủ sử dụng, xử lý các vướng mắc đối với từng loại đất trong diện tích 318,3ha để đưa đất vào sử dụng có hiệu quả. Trong đó, ưu tiên xem xét quỹ đất để quy hoạch các công trình công cộng, quy hoạch khu dân cư cho thôn Minh Phước… Sở TN&MT đôn đốc các đơn vị thực hiện, tổng hợp, báo cáo kết quả thực hiện KLTT cho UBND tỉnh, Thanh tra tỉnh theo tiến độ từng nội dung, hoàn thành tổng thể trong năm 2024.
Đối với UBND huyện Vĩnh Linh, Thanh tra tỉnh Quảng Trị kiến nghị nghiêm túc xử lý các tồn đọng về đất; tập trung xử lý dứt điểm các tồn tại, tài sản trên đất đã được thu hồi bàn giao cho địa phương theo Quyết định 1371/QĐ-UBND, phương án bố trí kinh phí để đo đạc, quy chủ, giao đất, đưa đất vào sử dụng theo quy định; rà soát phương án chia đất, giao đất theo Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND ở các xã theo quy định.
Đối với Cty LN Bến Hải, chủ động phối hợp đẩy nhanh tiến độ xử lý tài sản trên đất; xử lý, thanh lý các hợp đồng đã giao khoán, liên danh liên kết… trước đây trồng trên diện tích 318,3ha; UBND xã Vĩnh Sơn trình tiêu chí, cơ sở xét giao đất theo Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND phải đảm bảo phù hợp với các quy định của pháp luật. Đồng thời, tập trung công tác tiếp công dân, đối thoại, tuyên truyền, xử lý, giải quyết đơn để đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn, tránh tình trạng xúi giục, tụ tập đông người, khiếu kiện vượt cấp vi phạm pháp luật.
KLTT cũng kiến nghị các đơn vị trực thuộc Sở TN&MT, UBND huyện Vĩnh Linh, UBND xã Vĩnh Sơn và Cty LN Bến Hải nghiêm túc rút kinh nghiệm, khắc phục các nội dung đã nêu trong KLTT.