(Thanh tra) - Qua công tác kiểm tra thực tế tại 41 công trình đang thi công trong năm 2023 và 2024 (thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025), Sở Giao thông vận tải nhận thấy các công trình giao thông đang triển khai trên địa bàn tỉnh chưa có sự chuyển biến về quản lý chất lượng.
Bên cạnh đó, công tác quản lý hợp đồng của một số chủ đầu tư chưa chặt chẽ, nhiều công trình tiến độ triển khai chậm, công tác quản lý chất lượng trong quá trình thi công còn nhiều thiếu sót, nhất là các công trình do cấp huyện làm chủ đầu tư.
Qua kiểm tra, phần lớn các công trình đều chậm tiến độ so với tiến độ thực hiện dự án được phê duyệt ban đầu, đặc biệt có một số dự án thời gian thực hiện dự án đã hết nhưng khối lượng thực hiện chỉ đạt 20-30%.
Nguyên nhân chủ yếu chậm tiến độ do vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, khan hiếm nguồn nguyên vật liệu thông thường, nhiều nhà thầu gặp khó khăn về tài chính, năng lực bị suy giảm, không đáp ứng tiến độ theo hợp đồng; chủ đầu tư chậm thực hiện các thủ tục ban đầu để đảm bảo điều kiện khởi công công trình (cấp phép thi công nổ mìn phá đá, đảm bảo giao thông thủy, đấu nối giao thông…); đặc biệt, một số nhà thầu thi công huy động máy móc, nhân vật lực phục vụ thi công không đảm bảo theo tiến độ được duyệt nhưng chủ đầu tư thiếu đôn đốc, thiếu kiên quyết trong việc xử lý nhà thầu vi phạm hợp đồng.
Việc chậm tiến độ dẫn đến một số dự án/hợp đồng đã hết thời gian thực hiện nhưng chủ đầu tư chưa hoàn thành thủ tục gia hạn dự án/hợp đồng dẫn đến các bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh tạm ứng, bảo hiểm công trình không còn hiệu lực đặt các chủ đầu tư vào trạng thái rủi ro về pháp lý nếu có tranh chấp xảy ra, có nguy cơ không thu hồi được kinh phí đã tạm ứng cho nhà thầu (nếu chưa kịp xử lý trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực).
Kết quả kiểm tra cho thấy một số hạng mục công trình chất lượng chưa đảm bảo (qua quan sát và thử nghiệm đơn giản) là do các chủ đầu tư chưa lập đầy đủ hồ sơ thủ tục về quản lý chất lượng theo quy định của pháp luật như: Không thực hiện thẩm định các nội dung thiết kế và dự toán theo các nội dung quy định tại Điều 83 của Luật Xây dựng năm 2014 hoặc có thẩm định nhưng nội dung thẩm định chưa đảm bảo theo quy định; chưa thực hiện kiểm tra đầy đủ các điều kiện khởi công theo quy định tại Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 39 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi năm 2020; chưa thực hiện đầy đủ và chỉ đạo các nhà thầu tham gia hoạt động xây dựng thực hiện đầy đủ công tác quản lý thi công xây dựng theo quy định của Nghị định số 06/2021/NĐ-CP ngày 26/1/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung về quản lý chất lượng, thi công xây dựng và bảo trì công trình xây dựng; công tác quản lý chất lượng các hạng mục thi công của nhà thầu thi công, tư vấn giám sát chưa tuân thủ theo quy chuẩn, tiêu chuẩn thi công và nghiệm thu áp dụng cho dự án; nhân sự của nhà thầu thi công, tư vấn giám sát tham gia hoạt động xây dựng chưa được quản lý chặt chẽ, một số công trình nhân sự tham gia trên công trình không đúng với hợp đồng đã ký.
Ngoài ra, hầu hết các công trình đều chưa thực hiện đầy đủ công tác đảm bảo an toàn giao thông, an toàn lao động, vệ sinh môi trường (thiếu bảo hộ lao động, rào chắn phạm vi thi công, biển cảnh báo an toàn…). Nhiều công trình thi công trên đường đang khai thác nhưng không có giấy phép thi công của cơ quan quản lý đường bộ, thiếu biện pháp đảm bảo an toàn giao thông được cơ quan quản lý đường bộ chấp thuận.
Để tăng cường công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông trên địa bàn tỉnh, đảm bảo thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật, hạn chế các rủi ro do tranh chấp hợp đồng, chất lượng công trình không đảm bảo, Sở Giao thông vận tải đề xuất UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương, các chủ đầu tư trên địa bàn tỉnh:
Thứ nhất, tiếp tục thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của UBND tỉnh tại Công văn số 3774/UBND-KTN ngày 15/6/2023 về quản lý chất lượng, an toàn trong đầu tư xây dựng các công trình giao thông trên địa bàn tỉnh. Tập trung tháo gỡ các khó khăn, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng; giải quyết nhanh các thủ tục về khai thác khoáng sản làm vật liệu thông thường để có nguồn cung cấp cho các dự án trên địa bàn tỉnh.
Thứ hai, chỉ đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường kiểm tra công tác quản lý đầu tư xây dựng trên địa bàn đối với các công trình theo phân cấp quản lý; nắm chắc tình hình, kịp thời chấn chỉnh các chủ đầu tư thực hiện không đầy đủ các quy định trong thực hiện các dự án đầu tư xây dựng, nhất là việc quản lý tiến độ, kinh phí; không để thất thoát ngân sách do thiếu quản lý, nhất là kinh phí tạm ứng.
Rà soát các dự án chậm tiến độ, nếu có khả năng hoàn thành thì lập đầy đủ các thủ tục để trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, đồng thời đẩy nhanh tiến độ. Đối với các dự án không có khả năng tiếp tục thực hiện để hoàn thành, báo cáo cấp quyết định đầu tư xem xét dừng dự án để thực hiện trong giai đoạn tiếp theo.
Thứ ba, chỉ đạo chủ đầu tư các công trình tăng cường quản lý hợp đồng.
Về tiến độ: Chủ đầu tư phải tổ chức quản lý tiến độ dự án và tiến độ hợp đồng một cách chủ động, trước khi triển khai thi công phải xác định cụ thể các mốc thời gian hoàn thành các hạng mục công trình; trường hợp tiến độ đã lập bị phá vỡ thì yêu cầu nhà thầu thi công xây dựng lại kế hoạch, lập lại tiến độ thực hiện các hạng mục công việc còn lại, có phương án tăng cường nhân lực, thiết bị làm bù.
Trường hợp thời gian còn lại không đảm bảo để hoàn thành dự án/hợp đồng thì triển khai ngay các thủ tục gia hạn thời gian thực hiện dự án/hợp đồng; không để khi hợp đồng/dự án hết thời gian thực hiện mới lập thủ tục gia hạn.
Về quản lý chất lượng công trình: Các chủ đầu tư phải bố trí nhân sự có năng lực thực sự để theo dõi các công trình đang triển khai, thực hiện đầy đủ trách nhiệm của chủ đầu tư về quản lý chất lượng công trình theo quy định của pháp luật.
Thường xuyên kiểm tra, yêu cầu tư vấn giám sát, nhà thầu thi công bố trí đầy đủ nhân sự theo hợp đồng đã ký kết (trường hợp thay đổi phải đề xuất nhân sự có năng lực phù hợp và phải có sự chấp thuận của chủ đầu tư). Kiểm soát, yêu cầu tư vấn giám sát, nhà thầu thi công thực hiện đầy đủ các thủ tục về kiểm tra trước, trong và sau khi thi công từng hạng mục công trình.
Ghi chép nhật ký công trình, thực hiện đầy đủ các thí nghiệm vật liệu đầu vào, thí nghiệm kiểm tra sản phẩm đầu ra theo quy trình thi công và nghiệm thu; tuyệt đối không hợp thức hóa kết quả thí nghiệm.
Về quản lý chi phí: Quản lý chặt chẽ kinh phí tạm ứng cho nhà thầu; trường hợp thời gian thực hiện hợp đồng gần hết mà chưa thực hiện xong thủ tục gia hạn hợp đồng thì phải kiểm tra, thu hồi ngay các khoản chi phí đã tạm ứng cho nhà thầu nhưng chưa hoàn trả.
Trong thời gian thực hiện hợp đồng, nếu do lỗi của nhà thầu dẫn đến phải chấm dứt hợp đồng thì thực hiện thu hồi bảo lãnh thực hiện hợp đồng, xử lý nhà thầu vi phạm hợp đồng. Không để các bảo lãnh tạm ứng, bảo lãnh thực hiện hợp đồng hết hiệu lực nhưng nhà thầu chưa hoàn trả xong tạm ứng hoặc chưa hoàn thành nghĩa vụ của hợp đồng.
Kiên quyết xử lý vi phạm, chấm dứt hợp đồng với nhà thầu không đảm bảo năng lực, vi phạm hợp đồng; không để tình trạng “dây dưa” kéo dài, ảnh hướng đến tiến độ của dự án. Thông báo danh sách nhà thầu vi phạm nghĩa vụ, không hoàn thành hợp đồng để các chủ đầu tư trên địa bàn tỉnh được biết, đánh giá năng lực nhà thầu trong quá trình tổ chức lựa chọn nhà thầu.
