(Thanh tra) - Ngày 10/10/2025 đánh dấu bước ngoặt lớn trên thị trường vàng Việt Nam khi Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng chính thức có hiệu lực, xóa bỏ độc quyền vàng miếng. Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với TS Châu Đình Linh xung quanh những thay đổi quan trọng và tác động của chính sách này đối với thị trường vàng.
- Thưa ông, Nghị định Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP với nội dung quan trọng là xóa bỏ độc quyền vàng miếng. Theo ông, điều này sẽ tác động như thế nào đến thị trường vàng?
+TS Châu Đình Linh: Chính phủ vừa ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm mới quan trọng là đã xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền trong sản xuất vàng miếng, cũng như việc xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu phục vụ sản xuất vàng miếng. Quy định mới mở ra khả năng thị trường sẽ đón nhận thêm nhiều thương hiệu ngoài SJC, tạo sự cạnh tranh và lựa chọn đa dạng hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Ban hành năm 2012, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã đóng vai trò then chốt trong việc lập lại trật tự thị trường vàng, kiểm soát hoạt động sản xuất – kinh doanh vàng miếng và quản lý nhập khẩu vàng nguyên liệu. Khi đó, thị trường vàng trong nước rơi vào tình trạng hỗn loạn, đầu cơ, biến động giá mạnh, ảnh hưởng đến ổn định tiền tệ và an toàn tài chính quốc gia.
Nhờ Nghị định này, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trở thành cơ quan duy nhất được cấp phép sản xuất vàng miếng, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng, góp phần bình ổn thị trường và kiềm chế “vàng hóa” nền kinh tế. Có thể nói, Nghị định 24 đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử trong giai đoạn thị trường cần kỷ cương và kiểm soát chặt chẽ.
Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, thực tiễn thị trường vàng đã có nhiều biến động. Giá vàng trong nước hiện liên tục chênh lệch cao so với giá thế giới, có thời điểm lên tới hàng chục triệu đồng mỗi lượng. Nguyên nhân sâu xa nằm ở nguồn cung bị “thắt cổ chai”, khi vàng trong nước không được lưu thông linh hoạt với thị trường quốc tế.
Bên cạnh đó, cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng khiến thị trường thiếu tính cạnh tranh và minh bạch. Khi độc quyền tồn tại, quy luật cung – cầu không thể tự điều chỉnh, thị trường bị méo mó: nguồn cung hạn chế, cầu không được đáp ứng kịp thời, giá cả biến động không phản ánh đúng giá trị thực. Hệ quả là giá vàng trong nước luôn cao bất thường.
Một khi cơ chế mới được vận hành đúng hướng minh bạch, linh hoạt, tuân thủ quy luật thị trường thì thị trường vàng Việt Nam sẽ từng bước trở lại công bằng, cạnh tranh liên thông với thị trường quốc tế.
- Trước thông tin này, những ngày gần đây giá vàng vẫn “neo” ở mức cao, theo ông, nguyên nhân đến từ đâu?
+TS Châu Đình Linh: Nghị định 232 được ban hành kịp thời, đây sẽ là bước ngoặt hợp lý trong bối cảnh mới, giúp “giải phóng” thị trường vàng, khôi phục tính cạnh tranh và minh bạch, đồng thời hỗ trợ ổn định vĩ mô. Tuy nhiên, việc ban hành và triển khai nghị định mới sẽ không thể tạo ra thay đổi tức thì. Chính sách cần thời gian để “thẩm thấu” vào thị trường, từ khâu cấp phép, mở rộng nguồn cung, điều chỉnh cầu, cho tới khâu định hình lại niềm tin của nhà đầu tư và người dân.
-Như vậy, theo ông, Nghị định 232 sẽ “giải phóng” thị trường vàng trong thời gian tới?
+TS Châu Đình Linh: Đúng vậy. Có thể nói Nghị định 232 là một bước ngoặt lớn, mở ra giai đoạn “cởi trói” cho thị trường vàng Việt Nam sau hơn một thập kỷ vận hành trong khuôn khổ hạn chế.
Một trong những điểm cốt lõi của Nghị định mới là khôi phục tính minh bạch và cạnh tranh cho thị trường vàng, thông qua xóa bỏ cơ chế độc quyền, bổ sung nguồn cung và chuẩn hóa hoạt động kinh doanh.
Cụ thể, Nghị định 232 bổ sung quy định rõ ràng về điều kiện cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng. Theo đó, các ngân hàng và doanh nghiệp được phép sản xuất vàng miếng phải đáp ứng vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, riêng ngân hàng thương mại cần có vốn từ 50.000 tỷ đồng trở lên, đồng thời đang nằm trong danh sách các đơn vị được Ngân hàng Nhà nước cấp phép kinh doanh mua – bán vàng miếng.
Như vậy, chỉ những tổ chức có năng lực tài chính mạnh, uy tín cao và hệ thống quản trị rủi ro tốt mới đủ điều kiện tham gia. Những ngân hàng lớn có thể xây dựng thương hiệu vàng riêng, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng do Ngân hàng Nhà nước ban hành. Khi có nhiều thương hiệu cùng tham gia cạnh tranh bình đẳng, người dân sẽ có thêm lựa chọn, giá vàng được hình thành theo cơ chế thị trường, và khoảng chênh lệch giữa giá trong nước và thế giới sẽ từng bước thu hẹp.
Bên cạnh đó, việc tiêu chuẩn hóa vàng miếng là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo đồng nhất về chất lượng, trọng lượng và niêm yết giá. Khi mọi doanh nghiệp đều tuân thủ cùng một bộ tiêu chuẩn quốc gia, niềm tin của người tiêu dùng và tính minh bạch của thị trường sẽ được củng cố rõ rệt.
Không chỉ dừng lại ở đó, mọi hoạt động mua bán vàng sẽ được kiểm soát qua hệ thống tài khoản ngân hàng, có hóa đơn, chứng từ, kê khai thuế đầy đủ. Điều này sẽ giúp cơ quan quản lý có thể điều chỉnh được cầu của thị trường, chống đầu cơ, thao túng giá, minh bạch nguồn thu, điều tiết dòng tiền đầu tư ngắn hạn, và tạo tính công bằng so với các kênh đầu tư khác.
Quan trọng hơn, thị trường vàng sẽ được nhìn nhận như một kênh đầu tư tài chính chính thức, thay vì chỉ là hàng hóa đặc biệt như trước đây. Khi đó, dòng vốn đầu tư sẽ vận động theo quy luật thị trường, chảy đến những nơi có hiệu quả và tỷ suất sinh lời cao nhất, qua đó góp phần sử dụng nguồn lực tài chính trong xã hội một cách hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, Nghị định 232 chỉ là bước khởi đầu. Để giải quyết triệt để những bất cập đang tồn tại, thị trường vàng cần được có giả pháp toàn diện trong trung và dài hạn.
- Theo Tiến sĩ, đâu là những giải pháp trung và dài hạn để thị trường vàng phát triển ổn định và minh bạch hơn?
+TS Châu Đình Linh: Theo tôi, để thị trường vàng thực sự vận hành theo hướng minh bạch, bền vững và gắn với cơ chế thị trường, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp ở cả ba trụ cột: cung – cầu – quản trị.
Thứ nhất, cần cấp phép cho các chủ thể đủ điều kiện tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, bao gồm doanh nghiệp và ngân hàng thương mại có năng lực tài chính, vốn điều lệ, hệ thống quản trị rủi ro và tuân thủ pháp luật tốt.
Các đơn vị này phải đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng vàng theo quy chuẩn quốc gia, đảm bảo đồng bộ về hàm lượng, trọng lượng và hình thức. Khi có nhiều chủ thể đủ điều kiện được tham gia, nguồn cung sẽ được mở rộng có kiểm soát, tạo cạnh tranh lành mạnh và góp phần kéo giảm chênh lệch giá trong nước – thế giới.
Thứ hai, nên mở nhập khẩu vàng nguyên liệu theo cơ chế minh bạch, có giám sát, tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng và quy định của pháp luật. Việc tăng cung vàng nguyên liệu – nhưng phải tăng có kiểm soát và có điều kiện – sẽ giúp thị trường ổn định, đồng thời giảm rủi ro đầu cơ.
Ở chiều ngược lại, chính sách cũng cần tác động hợp lý vào phía cầu, ví dụ như điều chỉnh mức thuế giao dịch vàng ở mức hợp lý, vừa đảm bảo công bằng với các kênh đầu tư khác, vừa không tạo gánh nặng cho người dân có nhu cầu mua vàng để tích lũy hợp pháp.
Đối với nhóm đầu cơ, Nhà nước có thể xem xét chính sách giám sát riêng để hạn chế tình trạng thao túng và đầu cơ giá.
Thứ ba, cần chú trọng quản trị và giám sát chặt chẽ hoạt động của các đơn vị kinh doanh vàng. Tất cả giao dịch mua – bán vàng phải gắn liền với hệ thống kế toán, kê khai thuế, hóa đơn chứng từ rõ ràng và được thanh toán qua ngân hàng.
Nhà nước cần tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ, đảm bảo các doanh nghiệp hoạt động đúng pháp luật, minh bạch doanh thu, tuân thủ chuẩn mực kế toán – tài chính. Khi đó, thị trường vàng sẽ được coi là một kênh đầu tư tài chính chính thức, chứ không chỉ là hàng hóa tích trữ như trước đây.
Cuối cùng, việc quản lý thị trường vàng cần đặt trong mối quan hệ tổng thể với chính sách tỷ giá và ngoại hối. Mỗi giai đoạn, Ngân hàng Nhà nước nên linh hoạt điều chỉnh cơ chế cấp phép nhập khẩu và lưu thông vàng sao cho phù hợp với cung – cầu ngoại tệ, chi phí nhập khẩu và mục tiêu ổn định vĩ mô.
Tóm lại, tác động đồng thời vào ba trụ cột – cung, cầu và quản trị minh bạch sẽ là hướng đi căn cơ nhất để trả lại tính thị trường cho thị trường vàng, đồng thời giúp nguồn lực kinh tế được phân bổ hiệu quả, giảm lãng phí và đảm bảo công bằng giữa các kênh đầu tư.
-Xin cảm ơn ông!
