Theo NHNN, việc cấp tín dụng đối với lĩnh vực kinh doanh bất động sản, chứng khoán và các dự án BOT, BT giao thông đều “tiềm ẩn rủi ro”… Ảnh: Minh họa

NHNN vừa có báo cáo gửi Quốc hội về việc thực hiện các nghị quyết sau chất vấn. “Về cơ bản NHNN đã hoàn thành các nhiệm vụ được giao và đạt được mục tiêu QH, Chính phủ đề ra”, báo cáo nêu khái quát.

Gần 2 năm xử lý hơn 227 nghìn tỷ nợ xấu

Liên quan đến xử lý nợ xấu nội bảng, vấn đề “nóng” luôn được đề cập trong các phiên thảo luận tại nghị trường, theo báo cáo, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng; tự xử lý nợ xấu bằng các biện pháp đôn đốc khách hàng trả nợ; bán, phát mãi tài sản bảo đảm của khoản nợ; bán nợ theo cơ chế thị trường; sử dụng dự phòng rủi ro… Nhờ đó, nợ xấu nội bảng của hệ thống các tổ chức tín dụng tiếp tục được xử lý, kiểm soát và duy trì ở mức dưới 3%.

Tính từ năm 2012 đến cuối tháng 3/2019, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 907 nghìn tỷ đồng nợ xấu, trong đó riêng năm 2018, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 163 nghìn tỷ đồng nợ xấu, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đến cuối tháng 3/2019 là 2,02%.

Tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chưa xử lý và nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu của hệ thống tổ chức tín dụng đến 3/2019 ở mức 5,88%, giảm mạnh so với mức 10,08% cuối năm 2016 và mức 7,36% cuối năm 2017.

Báo cáo cũng cho thấy, lũy kế từ 15/8/2017 đến cuối tháng 3/2019, toàn hệ thống tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 227 nghìn tỷ đồng nợ xấu theo Nghị quyết 4218, trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng đạt hơn 117 nghìn tỷ đồng…

Từ năm 2018 đến nay, NHNN kết luận 1.159 cuộc thanh tra, kiểm tra. NHNN đã đưa ra 12.131 kiến nghị, yêu cầu tổ chức tín dụng khắc phục tồn tại, sai phạm; ban hành 208 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức tín dụng và doanh nghiệp, cá nhân với tổng số tiền phạt trên 16,51 tỷ đồng.

Với VAMC, lũy kế đến tháng 3/2019, đơn vị này đã mua nợ xấu bằng trái phiếu đặc biệt đạt 338.849 tỷ đồng, dư nợ gốc nội bảng tương ứng với giá mua nợ là 307.567 tỷ đồng và mua được 46 khoản nợ với dư nợ gốc đạt 5.882 tỷ đồng theo giá trị thị trường.

Nợ xấu chương trình cho ngư dân vay đóng tàu có xu hướng gia tăng

Đặc biệt, từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực, kết quả thu hồi nợ của VAMC trong năm 2017, 2018 ước đạt 67.891 tỷ đồng, gần bằng 57% tổng giá trị thu hồi nợ lũy kế từ năm 2013 đến năm 2018…

Về tình hình cho vay hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ theo Nghị định số 67/2014/NĐ-CP ngày 7/7/2014 của Chính phủ, theo báo cáo, đến hết ngày 31/12/2017 (thời điểm dừng kí kết mới hợp đồng), các ngân hàng đã ký hợp đồng tín dụng đối với ngư dân để cho vay đóng mới, nâng cấp 1.178 tàu.

Con số này chiếm 45,2% tổng số tàu cần đóng mới Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phân bổ cho các địa phương và chiếm trên 58,2% tổng số tàu các địa phương đã phê duyệt.

“Tổng số tiền cam kết cho vay đạt trên 11.700 tỷ đồng. Đến cuối tháng 3/2019, dư nợ cho vay theo chương trình đạt khoảng 10.580 tỷ đồng”, NHNN báo cáo.

Tuy nhiên, nợ xấu có xu hướng ngày càng gia tăng tại hầu hết các tỉnh, TP ven biển. Tính đến cuối năm 2018, nợ xấu chiếm 17% tổng dư nợ cho vay.

Ngoài một số nguyên nhân khách quan, bất khả kháng, theo NHNN, còn do nhiều ngư dân có thái độ chây ì, thiếu trách nhiệm trả nợ ngân hàng, coi đây là vốn ưu đãi của Nhà nước.

Trước thực trạng này, NHNN đã kịp thời rà soát, báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất đẩy nhanh việc thực hiện một số giải pháp đồng bộ từ các bộ, ngành Trung ương đến chính quyền địa phương các cấp, các hiệp hội nhằm hỗ trợ ngư dân, hỗ trợ ngân hàng thương mại thu hồi nợ vay, tránh phát sinh nợ xấu.

Từ đó, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo các địa phương, bộ ngành và các đơn vị liên quan triển khai thực hiện.

“Tín dụng đen” gây nhiều hệ lụy

Báo cáo cũng chỉ ra một loạt khó khăn, vướng mắc. Theo NHNN, việc cấp tín dụng đối với lĩnh vực kinh doanh bất động sản còn tiềm ẩn rủi ro đối với ngân hàng. Do quy định pháp luật đối với thị trường bất động sản còn nhiều bất cập, đặc biệt là các quy định điều chỉnh đối với một số loại hình bất động sản mới. Đầu tư kinh doanh bất động sản là kênh đầu tư có kỳ vọng lợi nhuận cao dễ dẫn đến đầu cơ trên thị trường...

Cấp tín dụng với các dự án BOT, BT giao thông tiềm ẩn rủi ro trong dài hạn vì đây là các dự án có tổng mức đầu tư lớn, thời gian cho vay dài, năng lực tài chính của chủ đầu tư hạn chế; tài sản đảm bảo chủ yếu là quyền thu phí trong khi chính sách phí chưa thực sự ổn định, nguy cơ chuyển nợ sang nhóm nợ xấu rất lớn.

Vấn đề tiềm ẩn rủi ro cũng được đề cập đến với lĩnh vực chứng khoán do thị trường chứng khoán Việt Nam còn hạn chế so với các thị trường phát triển, chuẩn mực kế toán và minh bạch thông tin còn khoảng cách so với quốc tế; khung pháp lý về hoạt động của thị trường chứng khoán chưa hoàn thiện, tiềm ẩn rủi ro đối với nhà đầu tư cũng như an toàn vốn tín dụng.

NHNN còn đánh giá, hoạt động “tín dụng đen” diễn biến phức tạp, gây nhiều hệ lụy đến đời sống của người dân, ảnh hưởng đến trật tự an ninh xã hội và hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, hiện nay quy định pháp luật còn bất cập, các cơ quan tư pháp khó quy kết hành vi cho vay nặng lãi theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.

Ngoài ra, việc xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng yếu kém gặp nhiều khó khăn do để xử lý dứt điểm nợ xấu, thu hồi tài sản không sinh lời của các tổ chức tín dụng này đòi hỏi phải có cơ chế phân bổ tổn thất, giảm nhẹ gánh nặng tài chính bằng chính sách tài chính phù hợp...

Hương Giang