Các nước đang phát triển trong khu vực Đông Á Thái Bình Dương đạt mức tăng trưởng 6,4% trong năm 2017. Ảnh: QT

Báo cáo cho thấy, con số tăng trưởng ngoài dự kiến trong năm 2017 đạt được là nhờ kết quả tăng trưởng của Trung Quốc, vẫn đạt mức 6,7% như năm ngoái. Tại các nước khác trong khu vực, kể cả các nền kinh tế lớn, dự kiến tăng trưởng sẽ mạnh hơn đôi chút, từ mức 4,9% năm 2016 lên 5,1% năm 2017 và 5,2% năm 2018.

Nhưng viễn cảnh tích cực này có thể bị ảnh hưởng bởi một số rủi ro nội tại và bên ngoài. Chính sách kinh tế tại một số nước phát triển vẫn chứa đựng bất ổn, căng thẳng địa chính trị trong khu vực tiếp tục leo thang. Chính sách tiền tệ tại Hoa Kỳ và khu vực đồng Euro có thể bị thắt chặt nhanh hơn dự kiến. Tại nhiều nước trong khu vực, nợ trong khu vực tư nhân hiện ở mức cao, trong khi đó thì thâm hụt tài khóa vẫn ở mức cao hoặc đang tăng.

Kinh tế Việt Nam dự báo vẫn tiếp đà tăng trưởng ở mức khoảng 6,3% năm nay nhờ các ngành chế biến, chế tạo hướng đến xuất khẩu và cầu trong nước tăng mạnh. 

Về cơ bản, kinh tế vĩ mô duy trì ổn định nhưng chậm trễ trong củng cố tài khóa và tín dụng tăng trưởng nhanh có thể gia tăng rủi ro trong dài hạn. Thúc đẩy quá trình tái cơ cấu kinh tế sẽ giúp cải thiện tiềm lực tăng trưởng. Xét về các yếu tố bên ngoài, mức độ gắn kết cao của kinh tế Việt Nam vào ngoại thương cũng làm cho Việt Nam dễ bị tác động khi xu thế tăng cầu hiện nay trên thế giới bị suy giảm.

WB: Dự báo kinh tế tăng trưởng ở mức khoảng 6,3% trong năm nay. Ảnh: QT

Mặc dù có suy giảm nhẹ, nhất là trong quý 1/2017, kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục thể hiện đà tăng trưởng khá vững chắc. GDP 6 tháng đầu năm ước tăng 5,7% so với cùng kỳ mức tăng 6 tháng đầu năm 2016. Sản lượng khai khoáng giảm 8,2% so với cùng kỳ năm 2016 chủ yếu do các mỏ dầu của Việt Nam đang trong giai đoạn suy giảm sản lượng tự nhiên và việc khai thác ngày càng trở nên khó khăn hơn. Nhưng bù lại, các lực đẩy như cầu nội địa và công nghiệp chế biến, chế tạo lại tăng trưởng tốt. 

Ngành Dịch vụ tăng 6,9% nhờ bán lẻ tăng mạnh do tiêu dùng trong nước tăng. Sản xuất công nghiệp, trừ khai khoáng, tăng trưởng mạnh, trong đó công nghiệp chế tạo tăng 10,5% trong nửa đầu năm 2017, phần lớn nhờ khu vực đầu tư nước ngoài hướng về xuất khẩu. Nông nghiệp cũng hồi phục dần sau tình trạng hạn hán và xâm mặn năm ngoái, đạt mức tăng trưởng 2,7%. 

Nhờ kinh tế hồi phục nên thị trường lao động cũng sôi động hơn với việc bổ sung thêm trên 270 ngàn việc làm thường xuyên mới trong quý đầu năm 2017. 

Hầu hết việc làm mới được tạo ra trong khu vực FDI, nhất là tại các doanh nghiệp công nghiệp chế tạo đặt tại các vùng nông thôn. Lương thực tế tăng 4,5% trong quý 1; so với cùng kỳ năm ngoái lương thực tế tăng trên 20% trong tất cả các ngành, trong đó lao động tay nghề thấp tại địa bàn nông thôn được hưởng lợi nhiều nhất. Do vậy, dự kiến tỉ lệ nghèo sẽ giảm xuống, nhất là tại các khu vực nông thôn.

Chính sách tiền tệ tiếp tục hướng tới việc duy trì cân đối giữa tăng trưởng và ổn định. Áp lực lạm phát ở mức độ vừa phải trong 6 tháng đầu năm còn lạm phát cơ bản vẫn được giữ dưới 2%. Chỉ số hàng tiêu dùng so với cùng kỳ năm ngoái (CPI) giảm mạnh từ mức 5,2% tháng 1/2017 xuống còn 2,5% vào tháng 7/2017 do giá thực phẩm giảm và giá năng lượng vẫn còn ở mức thấp. 

Tình hình thu chi ngân sách nửa đầu năm 2017 cho thấy đã có cải thiện về phía thu, chủ yếu là tăng các khoản ngoài thuế, và tăng cường kỷ cương chi. Qua đó đã kìm hãm được thâm hụt ngân sách và tăng nợ công. Nhưng các biện pháp hiện nay chủ yếu dựa vào điều chỉnh nhất thời, theo tình huống. 

Muốn đảm bảo cải thiện tình hình tài khóa trung hạn cần có các biện pháp mang tính hệ thống thì mới có thể tăng nguồn thu và tiết kiệm chi, đồng thời bảo vệ được các khoản đầu tư vào hạ tầng và nguồn vốn con người để từ đó thúc đẩy tăng trưởng.
 
Báo cáo cho thấy, triển vọng kinh tế trung hạn của Việt Nam vẫn được đánh giá là tích cực. GDP năm nay ước tính sẽ tăng khoảng 6,3%, có cải thiện so với 2016 nhờ cầu trong nước, sản xuất nông nghiệp, ngành chế biến chế tạo hướng về xuất khẩu tăng nhờ cầu bên ngoài hồi phục. 

Tuy nhiên suy giảm của ngành khai khoáng, đặc biệt là khai thác dầu thô cũng đã gây tác động tiêu cực tới mức tăng trưởng chung. Áp lực lạm phát dự kiến ở mức vừa phải do lạm phát lõi ổn định và đã có sự phối hợp điều chỉnh giá dịch vụ, hàng hóa do Nhà nước quản lý. 

Tài khoản thanh toán vãng lai sẽ vẫn thặng dư nhưng mức thặng dư sẽ giảm do nhập khẩu tăng nhanh trở lại. Trong trung hạn, tốc độ tăng trưởng sẽ ổn định quanh mức 6,4% trong giai đoạn 2018 - 2019 đi kèm với ổn định kinh tế vĩ mô nói chung. Tỉ lệ nghèo sẽ tiếp tục giảm trong điều kiện không có những diễn biến bất lợi về thiên tai. 

Báo cáo cũng chỉ ra những rủi ro và thách thức. Nếu muốn duy trì đà tăng trưởng cần phải củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, tái tạo khoảng đệm chính sách và coi đây là ưu tiên hàng đầu. Giảm thâm hụt tài khóa sẽ giúp kiềm chế rủi ro về bền vững tài khóa và tạo khoảng đệm tài khóa nhằm đối phó với các cú sốc có thể xảy ra trong tương lai. Cần tiếp tục tăng cường các nghiệp vụ giám sát và quản lý thận trọng nhằm giảm thiểu rủi ro cho khu vực ngân hàng trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh. 

Thách thức về lâu dài đối với Việt Nam là làm sao duy trì được tăng trưởng với tốc độ cao đi đôi với giảm nghèo bền vững. Tiếp tục đẩy nhanh tái cơ cấu kinh tế (đặc biệt là cải cách DNNN), cải thiện môi trường kinh doanh, vận hành tốt thị trường yếu tố sản xuất (đất đai, vốn) sẽ giúp xóa bỏ các rào cản chủ yếu trong  quá trình cải thiện hiệu quả và tăng năng suất lao động. Cần giải quyết khoảng cách về giới trong trả công lao động, nhất là trong khu vực FDI, nơi mà lương lao động nam vẫn tăng ngay cả khi lương lao động nữ có xu hướng giảm nhẹ. 

Trần Quý