(Thanh tra) - Bộ Tài chính vừa có phản hồi kiến nghị của cử tri tỉnh Tây Ninh xoay quanh việc giá cả phân bón và thuốc bảo vệ thực vật liên tục tăng, gây khó khăn cho người dân trong sản xuất nông nghiệp.
Theo phản ánh của cử tri, giá phân bón và thuốc bảo vệ thực vật thường biến động theo chiều hướng tăng. Cử tri kiến nghị nên xem xét, đánh giá có phải do Nhà nước tăng thuế ở lĩnh vực này làm cho giá cả tăng, đồng thời cần có giải pháp bình ổn giá phân bón và thuốc bảo vệ thực vật để người dân giảm chi phí trong sản xuất, tăng lợi nhuận, an tâm sản xuất.
Về vấn đề này, Bộ Tài chính cho biết, Nhà nước chỉ gián tiếp tác động vào sự hình thành, vận động của giá cả mặt hàng trên qua các biện pháp kinh tế vĩ mô, điều hòa cung cầu và sử dụng biện pháp bình ổn giá khi mặt bằng giá thị trường của hàng hoá, dịch vụ thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân hoặc khi cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường hàng hóa, dịch vụ có biến động bất thường.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng thực hiện quản lý, điều tiết giá theo quy định của pháp luật thông qua việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành pháp luật về giá, thực hiện kê khai giá sau khi định giá, điều chỉnh giá; niêm yết công khai thông tin về giá và không được bán cao hơn giá niêm yết.
Trường hợp giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có biến động bất thường trên thị trường thì Nhà nước sẽ thực hiện bình ổn giá theo quy định của Luật Giá.
Mới đây, Bộ Tài chính cũng đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 30/5/2025 nhằm tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá. Theo đó, các bộ, ngành, địa phương được yêu cầu giám sát chặt chẽ tình hình thực hiện kê khai, niêm yết giá, đảm bảo tính minh bạch và kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Liên quan đến thuế giá trị gia tăng (GTGT), theo Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mặt hàng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật thuộc diện chịu thuế suất GTGT 5%. Việc áp dụng mức thuế suất này có tác động khác nhau đến phân bón nhập khẩu và phân bón sản xuất trong nước.
Cụ thể, phân bón nhập khẩu sẽ phải cộng thêm 5% thuế GTGT vào giá trị nhập khẩu. Trong khi đó, giá phân bón sản xuất trong nước chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như giá dầu mỏ, giá phân bón thế giới, chính sách xuất nhập khẩu của Trung Quốc (nơi cung cấp hơn 40% lượng phân bón nhập khẩu vào Việt Nam), mùa vụ, thời tiết và giá nông sản.
Theo đánh giá của Hiệp hội Phân bón, về lâu dài, do các doanh nghiệp trong nước được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, giảm giá thành dẫn tới có thể giảm giá phân bón nhằm cạnh tranh với phân bón nhập khẩu, bình ổn giá trong nước, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân yên tâm sản xuất.
Đối với nhà sản xuất trong nước được hỗ trợ khoản chênh lệch giữa khấu trừ thuế GTGT đầu vào và thuế GTGT đầu ra (2-3%) trong khi hàng nhập khẩu phải chịu thêm 5% GTGT đầu ra nên sẽ tạo môi trường bình đẳng hơn giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Mặt khác, việc được khấu trừ thuế GTGT đầu vào cũng khuyến khích các nhà sản xuất trong nước đầu tư sản xuất, nhất là các dự án sử dụng công nghệ cao, thiết bị hiện đại.
Bên cạnh đó, nếu áp dụng thuế suất thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón thì doanh nghiệp sản xuất phân bón vẫn còn số thuế GTGT đầu vào phải tiếp tục chuyển sang khấu trừ GTGT đầu vào hoặc được hoàn thuế GTGT (nếu có số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên). Như vậy, doanh nghiệp có dư địa để giảm giá bán sản phẩm phân bón.
Từ những yếu tố trên, có thể thấy doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước vẫn còn dư địa để giảm giá, góp phần hỗ trợ nông dân giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả kinh tế, đồng thời ổn định thị trường và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
