Sau một thời gian tụt hạng, từ vị trí thứ 12 của năm 2012, Đà Nẵng đã trở lại vị trí số 1 trên bảng xếp hạng PCI năm 2013. Đà Nẵng từng có 3 năm liên tiếp từ 2008 - 2010 giữ vị trí quán quân cả nước. Với điểm số PCI trên 65, Đà Nẵng cùng Thừa Thiên - Huế đã có thành tích xuất sắc, vượt trội so với các tỉnh, thành phố khác ngay trong nhóm có chất lượng điều hành rất tốt. 

Theo nhóm nghiên cứu PCI, trong thời gian qua, Thừa Thiên - Huế đã có những cam kết mạnh mẽ nhất về việc cải thiện điểm số PCI và đã cụ thể hóa các cam kết này bằng nhiều văn bản chính thức. Từ năm 2007 đến nay, địa phương này liên tục chú trọng đến mục tiêu đạt thứ hạng cao nhất trên bảng xếp hạng PCI và đã có kế hoạch cụ thể nhằm hiện thực hóa mục tiêu đó. 

Giống như nhiều năm trước, nhiều tỉnh trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục duy trì chất lượng điều hành tốt, có đến 3 tỉnh là Kiên Giang, Đồng Tháp, Bến Tre cũng thuộc 7 tỉnh nhóm rất tốt.

Lần đầu tiên, Quảng Ninh vươn lên đứng trong nhóm 4 xếp hạng PCI cao nhất với 63,51 điểm. 

Đáng chú ý là sự vươn lên trong nhóm dẫn đầu của tỉnh Quảng Ngãi, với vị trí số 7 trong bảng xếp hạng năm nay. Đây là một bước tiến nổi bật của tỉnh này, vốn thường đứng ở vị trí trung bình với điểm số 38,5 từ năm 2006 -2012 và chưa bao giờ vượt quá vị trí thứ 18. 

Nếu như tỉnh Bình Dương, từng nhiều năm liền có vị trí đáng kể trong xếp hạng PCI, nay lại đang trong quá trình đi xuống với sự tụt hạng đáng kể, rơi xuống vị trí 30 giữa bảng xếp hạng. Hầu hết các điểm số bị suy giảm do Bình Dương không còn giữ được chất lượng điều hành ở các chỉ tiêu thuộc điểm PCI gốc.

Một số tỉnh, thành khác cũng ghi nhận sự tụt hạng đáng kể như trường hợp Lào Cai, từng là quán quân của bảng xếp hạng PCI, năm nay thể hiện phong độ sa sút, rơi xuống vị trí 17 thuộc nhóm điều hành khá. Theo phân tích của nhóm nghiên cứu, điểm số của Lào Cai bị kéo xuống do sự sụt giảm các chỉ tiêu gốc về chi phí gia nhập thị trường, tiếp cận đất đai, tính minh bạch, chi phí thời gian và tính năng động của chính quyền tỉnh. Còn phía doanh nghiệp tại tỉnh cho rằng, có sự ưu ái đối với các doanh nghiệp có quan hệ thân quen với chính quyền.

Điểm tích cực trong bảng xếp hạng PCI năm nay là các trung tâm kinh tế lớn nhất của cả nước đều tăng hạng, TP. Hồ Chí Minh tăng 3 hạng, nằm trong top 10 tỉnh, thành phố có PCI cao nhất cả nước. Thủ đô Hà Nội tăng 18 hạng trong bảng chỉ số, xếp hạng 33 từ vị trí 51 của PCI 2012. Tuy vậy, nhóm tỉnh thấp nhất vẫn còn nhiều tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI đánh giá, việc tạo cơ hội để các doanh nghiệp có thể dễ dàng phản ánh cảm nhận của mình về môi trường kinh doanh, làm ăn tại địa phương; nhanh chóng và thực chất hơn nữa trong giải quyết các khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải chính là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hơn nữa sức mạnh cạnh tranh của các địa phương ở Việt Nam.

Còn theo ông David Shear, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, giá trị thực của PCI không nằm ở bản thân bảng xếp hạng mà chính ở các động lực mà bảng xếp hạng tạo ra cho những cuộc đối thoại công - tư thiết thực để thúc đẩy cải cách và tạo ra sự thay đổi có ý nghĩa, như cải thiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp, cắt giảm giấy phép. Ông David Shear cũng cho biết thêm, lần đầu tiên, báo cáo năm nay đã đưa ra phân tích những thành tố “gốc” của PCI qua 9 năm, giúp xác định những xu hướng và thách thức quan trọng trong công cuộc cải cách này.

Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu, chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh, thành phố ở Việt Nam thời gian qua có xu hướng chuyển biến tích cực. Chỉ số CPI gốc (hệ thống các chỉ số so sánh cố định từ 2006) có xu hướng tăng dần và năm 2013 đạt giá trị cao nhất trong các năm với 47 điểm. Nền kinh tế Việt Nam đang có dấu hiệu phục hồi. Tuy nhiên, Báo cáo CPI 2013 cho thấy, doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều khó khăn và vẫn đang rất vất vả để duy trì hoạt động. Năm 2013, chỉ vỏn vẹn 6,4% doanh nghiệp trong nước tăng quy mô đầu tư; 6,2% doanh nghiệp tăng quy mô lao động. Các doanh nghiệp vẫn chưa thực sự lạc quan khi chỉ có 32,5% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết có ý định tăng quy mô kinh doanh trong vòng 2 năm tới.  

Kết quả điều tra 1.609 doanh nghiệp FDI trong PCI 2013 cũng cho thấy, Việt Nam được đánh giá tích cực hơn so với các quốc gia cạnh tranh về sự ổn định của chính sách, vai trò tương đối lớn của doanh nghiệp trong hoạch định chính sách, rủi ro thu hồi tài sản thấp và các mức thuế khá hợp lý. Các doanh nghiệp FDI nhận định Việt Nam kém hơn các quốc gia cạnh tranh của mình về chi phí không chính thức; gánh nặng của quy định; chất lượng dịch vụ hành chính công và chất lượng cơ sở hạ tầng. 

Báo cáo PCI 2013 còn chỉ ra rằng, một chính sách thuế ổn định hơn, dự đoán trước được sẽ giúp giảm bớt hoạt động chuyển giá để trốn thuế của các doanh nghiệp FDI đang hoạt động ở Việt Nam.

Báo cáo PCI 2013 qua phân tích cũng chỉ ra rằng có mối tương quan thuận chiều giữa việc tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp với vai trò của doanh nghiệp trong tham vấn chính sách và phản hồi của cơ quan Nhà nước khi tham vấn. Thông điệp chính sách báo cáo năm nay là các cơ quan Nhà nước Việt Nam cần tăng cường tham vấn doanh nghiệp, công khai phản hồi những đề xuất, góp ý của doanh nghiệp, điều này sẽ ảnh hưởng quan trọng đến mức độ thực hiện pháp luật nghiêm chỉnh của các doanh nghiệp.

Phương Anh