Đường kính sẽ tăng thuế suất VAT từ 5 lên 10%. Ảnh: Internet

Ảnh hưởng an sinh xã hội

Đề xuất này nếu được thông qua thì từ năm 2019 sẽ tác động không nhỏ tới ngân sách, nền kinh tế và túi tiền của mỗi gia đình bởi đây là loại thuế phổ biến, đánh vào người tiêu dùng.

Hộ gia đình bà Vũ Thị Hoàn, Hà Nội chi tiêu mỗi tháng hết 7 triệu đồng, bao gồm: Điện, nước, thức ăn… cho đến điện thoại, truyền hình cáp. Mức lương hưu của cả 2 vợ chồng chỉ đủ chi trả cho cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Bà Hoàn nhẩm tính, nếu áp dụng thuế VAT lên các mặt hàng bà đang dùng, thì mỗi tháng bà sẽ phải chi trả thêm vài trăm ngàn đồng.

Bà ví dụ: Trước đây, bó rau chỉ 5.000 đồng thì người bán sẽ phải tăng lên 6.000 đồng; khối nước sẽ tăng lên 1 ngàn đồng… Với những người về hưu như chúng tôi sẽ phải tiết kiệm thôi.

Nhiều người lao động cũng lo lắng về việc tăng thuế VAT khiến cuộc sống của họ sẽ gặp khó khăn.

Một cơ sở sản xuất đồ tiêu dùng tại huyện Thạch Thất, Hà Nội, giờ đây mỗi đơn hàng có giá 3 tỷ đồng, họ sẽ phải chi thêm 60 triệu đồng thuế VAT. Điều đó, sẽ ảnh hưởng đến việc tiêu thụ hàng hóa.

TS Vũ Thành, thành viên của Tổ Tư vấn Chính phủ đã nêu lên những lý do cẩn trọng khi tăng VAT, trong đó có vấn đề an sinh xã hội. Bởi loại thuế này sẽ tác động đến người thu nhập thấp, đánh vào người tiêu dùng như nhau đối với một số mặt hàng thiết yếu.

Có rất nhiều lý do chính đáng để tăng VAT từ 10% lên 12% song các chuyên gia cho rằng cần cân nhắc kỹ và đây chỉ là biện pháp cuối cùng khi không còn giải pháp nào nữa.

Kiểm soát chi

Thuế VAT hiện có 4 mức thuế suất là  0%; 5%, 10% và không chịu thuế. Bộ Tài chính đang lên phương án các mặt hàng phân bón, máy móc phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và tàu đánh bắt xa bờ thuộc diện không chịu thuế, thì sẽ phải chịu thuế 5% từ năm 2019; đối với 14 nhóm hàng hóa chịu thuế suất thuế 5%, một số sẽ tăng lên 10%; toàn bộ hàng hóa có thuế suất phổ thông 10% sẽ tăng lên 12%.

Theo thống kê của ngân hàng thế giới có 88/122 quốc gia có thuế suất thuế hàng hóa dịch vụ dao động từ 12 - 22%; 24 quốc gia còn lại ở mức 19%; Trung Quốc đánh thuế 17%; Philippines 15%, Thái Lan và Nhật Bản ở mức 7%...

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng: "Xét về mặt lý thuyết, cơ sở lý luận để Bộ Tài chính đưa ra là hoàn toàn hợp lý, bởi hiện nay, theo xu hướng hội nhập, tất cả thuế nhập khẩu đều giảm, đặc biệt ở ASEAN. Ví dụ từ năm 2018, thuế nhập khẩu ô tô giảm từ 30% xuống 0%. Rõ ràng, phần thuế nhập khẩu giảm rất sâu nên sẽ có cơ cấu khác điều chỉnh ngân sách Nhà nước. Theo thông lệ, các nước đang phát triển cơ cấu về thuế gián thu bao giờ cũng chiếm tỷ trọng cao so với thuế trực thu".

“Nguồn thu ngân sách trong vài năm trở lại đây giảm từ mức thu thuế trên 22%, GDP đã giảm giờ còn hơn 18%. Nếu như không đảm bảo nguồn thu thì ngân sách sẽ gặp khó khăn. Việc tăng thuế ở một góc độ nào đó là bất khả kháng”, chuyên gia tài chính TS Nguyễn Quốc Việt nói.

Theo ước tính, tăng thuế VAT từ 10 - 12% thì sẽ tăng cho ngân sách Nhà nước 59 ngàn tỷ đồng/năm.

Trên thực tế, có nhiều DN sản xuất nhỏ lẻ, không xuất hóa đơn, có nghĩa là trốn thuế VAT. Chưa kể, việc sử dụng đồng tiền ngân sách còn buông lỏng, nhiều công trình nghìn tỷ bằng tiền thuế của dân quản lý không hiệu quả gây thất thoát lớn.

Nếu quản lý chặt, thì không cần phải tăng thuế, cũng đủ thu ngân sách. Vậy, bên cạnh thay đổi cơ cấu về chính sách phải tăng cường quản lý thuế, nhất là hộ kinh doanh nhỏ lẻ, quản lý thuế qua mạng, chống chuyển giá… Mặt khác, chúng ta phải kiểm soát chi, mỗi đồng tiền thuế là mồ hôi của người dân, thì Nhà nước phải chi có hiệu quả.

Thu Bồn