Phó Tổng thống Ghana Mahamudu Bawumia khẳng định, những dữ liệu hiện có cho thấy, quá trình chuyển đổi kỹ thuật số đang diễn ra ở nước này đã tạo ra tác động đáng kể trong cuộc chiến chống tham nhũng kể từ khi Ghana độc lập (năm 1960).
Số hóa giúp giảm tham nhũng, tăng thu ngân sách
Trò chuyện với các công chức dịch vụ dân sự ở Thủ đô Accra mới đây, Phó Tổng thống Mahamudu Bawumia đã đề cập đến hiệu quả mà "Ghana Card" (thẻ căn cước công dân sinh trắc học do Cơ quan Quản lý Nhận dạng Quốc gia (NIA) của Ghana cấp) đã mang lại.
Chẳng hạn, các nhà quản lý quỹ hưu trí hàng đầu của quốc gia (SSNIT) đã có thể loại bỏ ra ngoài danh sách hơn 6.000 cái tên không có thực và giúp Ghana không bị thất thoát số tiền lớn lên tới 320 triệu cedis.
Cũng theo Phó Tổng thống Mahamudu Bawumia, việc bảo vệ ngân sách khỏi bị thất thoát trong vụ việc liên quan quỹ hưu trí SSNIT chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, khi mà các dữ liệu hiện có khác đã cho thấy số hóa đang liên tục xử lý tình trạng tham nhũng và lãng phí trong khu vực công - điều chưa từng được thấy trước đây.
Tại Đề án Dịch vụ Quốc gia, việc triển khai một hệ thống số hóa đã vạch trần hàng chục nghìn "công chức ma" chỉ trong một khu vực, bảo vệ hàng triệu cedis ngân sách nhà nước mỗi tháng cho các khoản thanh toán, mà cuối cùng sẽ rơi vào túi các cá nhân tham nhũng.
Thực tế tại Ghana cho thấy, từ các cổng điện tử, trên toàn bộ hệ thống không cần giấy tờ như: Số hóa hộ chiếu, số hóa dịch vụ quản lý biển số và giấy phép lái xe (DVLA), vé điện tử... những dữ liệu có sẵn đã chứng minh số hóa đã làm giảm đáng kể sự tiếp xúc (giữa người dân với công chức cung cấp dịch vụ công). Quan trọng là giảm tham nhũng, tăng thu ngân sách.
Tại các cơ quan cung cấp dịch vụ DVLA, hoạt động đáng ngờ của những chi nhánh bất hợp pháp đã bị hạn chế. Vì hệ thống số hóa, hoặc hệ thống thanh toán không cần giấy tờ, đảm bảo những hoạt động đáng ngờ này không thể diễn ra như trước đó.
Phó Tổng thống Bawumia - người dẫn đầu xu hướng số hóa của Ghana, đã kiên định giữ cam kết và lạc quan về "mục tiêu kép" của số hóa đối với nền kinh tế quốc gia. Đó là: Chống tham nhũng và tác động tích cực đến huy động nguồn thu.
Trong một bài giảng kinh tế hồi tháng 4 năm nay, Phó Tổng thống Mahamudu Bawumia đã nhấn mạnh những tác động tích cực của số hóa lên hiệu quả của dịch vụ công và huy động doanh thu. Đặc biệt là với hệ thống nhận dạng sinh trắc học của quốc gia "Ghana Card".
Ghana Card
Tại bài giảng, ông Bawumia cho biết: “Khi mới nhậm chức, tôi đã nhanh chóng tiến hành việc phát hành thẻ căn cước công dân sinh trắc học cho người dân để làm chất xúc tác cho nỗ lực số hóa”.
Con số hơn 16 triệu người đăng ký trên Ghana Card đã tạo ra một hệ thống nhận dạng quốc gia mạnh mẽ để thúc đẩy động lực số hóa quốc gia, tác động của nó không chỉ đối với cuộc chiến chống tham nhũng mà còn đối với việc huy động doanh thu.
Mã số trên Ghana Card cũng là mã số thuế (Tax identification number - TIN), điều này giúp Cơ quan Quản lý Doanh thu Ghana dễ dàng theo dõi các biên lai thuế mà không bị rò rỉ.
Ngoài ra, phương pháp khai thuế kỹ thuật số được cải tiến, tiện lợi, giảm công đi lại, giấy tờ phiền phức cũng đã và đang thúc đẩy tạo ra doanh thu.
Hộ chiếu
Dữ liệu cho thấy số hóa quy trình xin hộ chiếu của Ghana đã giảm thiểu sự tiếp xúc của người dân với cán bộ công chức và dẫn đến sự gia tăng đáng kể về số lượng hộ chiếu được xử lý hàng năm cũng như doanh thu cho văn phòng cấp hộ chiếu.
Trong năm 2017, văn phòng cấp hộ chiếu đã xử lý tổng cộng 16.232 hồ sơ với doanh thu là 1,1 triệu cedis cho nhà nước. Tuy nhiên, sau khi số hóa văn phòng hộ chiếu, đến năm 2021, cơ quan này đã tiếp nhận và xử lý 498.963 đơn xin cấp hộ chiếu trực tuyến với tổng doanh thu là 56,7 triệu cedis.
Mobile Money
Ghana là quốc gia duy nhất ở châu Phi có dịch vụ tương tác tiền trên điện thoại di động (Mobile Money), tức là xuyên mạng di động và chuyển khoản liên ngân hàng, tác động lớn đến cả sự tiện lợi và giao dịch.
Khả năng tương tác của Mobile Money đã dẫn đến sự minh bạch hơn trong các giao dịch tài chính và ít sử dụng tiền mặt hơn.
Ví dụ, vào cuối năm 2016, giá trị tích lũy của các giao dịch tiền di động ở Ghana là 78,5 tỷ cedis. Tuy nhiên, sau sự ra đời của khả năng tương tác tiền di động, tổng giá trị tích lũy của các giao dịch Mobile Money hiện đã tăng lên gần 1 nghìn tỷ cedis.
Dịch vụ cấp giấy phép lái xe, bảo hiểm xe cộ
Tương tự, việc số hóa dịch vụ cấp giấy phép lái xe vào năm 2019 đã dẫn đến kết quả tăng hơn 100% số giấy phép được cấp thông qua số hóa vào năm 2020.
Tác động tích cực của việc số hóa cũng thể hiện rõ qua việc triển khai cơ sở dữ liệu bảo hiểm xe máy. Thống kê cho thấy, ngành bảo hiểm tăng lần lượt từ 19% năm 2019 lên 37% năm 2020 và 26% năm 2021.
Đối với giá trị doanh nghiệp đảm nhận lĩnh vực bảo hiểm xe cộ và doanh thu cho nhà nước đã tăng từ 566 triệu cedis vào năm 2017 lên 3,3 tỷ cedis vào năm 2021.
Vé bóng đá điện tử
Ngành Thể thao cũng không bị nằm ngoài đề án số hóa, qua đó, nâng cao hiệu quả cuộc chiến chống tham nhũng, và huy động nguồn thu.
Việc áp dụng hình thức bán vé điện tử cho các trận đấu lớn, bắt đầu từ trận play-off World Cup với Nigeria hồi đầu năm nay, đã thúc đẩy đáng kể doanh số bán vé so với hình thức vé thông thường, dù trước đó, sân vận động cũng kín khán giả và giá vé giống nhau.
Phó Tổng thống Bawumia nhấn mạnh, sự thúc đẩy số hóa của Ghana đã chứng minh rằng, cuộc chiến chống tham nhũng cần có sự áp dụng các hệ thống hiệu quả để giảm thiểu sự tiếp xúc của con người. Điều này giúp ngăn chặn các hành vi tham nhũng, chẳng hạn như ăn hối lộ, xà xẻo ngân sách...