Có thâm niên làm nhân viên marketing hơn 10 năm tại một công ty bất động sản có tiếng tại Hà Nội, anh Nguyễn Thanh An có thu nhập bình quân mỗi tháng khoảng 12 - 15 triệu đồng. Ngoài tiền lương cơ bản, Thanh An sẽ nhận được khoản tiền từ doanh thu bán hàng. Năm 2023, An cùng các đồng nghiệp nhận tiền thưởng Tết Dương lịch là 1,5 triệu đồng, tiền thưởng Tết Âm lịch 10 triệu đồng. Năm nay, trong bối cảnh kinh tế có dấu hiệu khởi sắc, mặc dù vậy, anh An và các đồng nghiệp hy vọng tiền thưởng Tết được bằng năm ngoái chứ không dám mong nhiều hơn.
Phan Bình Minh, một kỹ sư mới ra trường đang làm việc tại một công ty thuộc Khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Hà Nội, cho biết hai năm qua với mức lương cứng 12 triệu đồng/tháng cũng đã cơ bản đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt. Tết 2022 là năm đầu tiên anh đi làm và được nhận tiền thưởng cuối năm với mức tiền Tết Dương lịch là 1 triệu đồng và tiền thưởng Tết Âm lịch 12 triệu đồng, chưa kể tháng lương thứ 13. Theo Bình Minh, hiện vẫn chưa thấy công ty có thông báo lương thưởng cuối năm nhưng với tình hình chung của năm nay thì anh cùng đồng nghiêp dự đoán mức thưởng sẽ không được như năm ngoái.
Chị Nguyễn Thị Len ở quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, là viên chức tại một đơn vị sự nghiệp có thu đang rất "hóng" chuyện lương, thưởng Tết. Theo chị Len, Tết năm 2023 các khoản thu cuối năm của cơ quan đều bị ảnh hưởng sau dịch bệnh COVID-19. Năm nay, theo báo cáo tài chính 6 tháng, kinh tế vẫn chưa được cải thiện, thậm chí có thời điểm đơn vị cắt giảm chi tiêu để ứng phó với khó khăn. Thời điểm này câu chuyện lương, thưởng Tết 2024 vẫn chưa thấy…
Có thể thấy, không riêng gì khu vực tư, ngay cả các đơn vị sự nghiệp công lập cũng rơi vào tình cảnh khó khăn. Điều này khiến tài chính giảm, lương thưởng Tết vì thế nhiều khả năng cũng giảm theo.
Liên quan đến vấn đề thưởng Tết năm 2024, mới đây Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đã có công văn gửi các địa phương, các đơn vị, khu công nghiệp đề nghị gửi báo cáo về việc thực hiện chế độ tiền lương năm 2023 và tiền thưởng Tết năm 2024 cho người lao động tại các doanh nghiệp. Dự kiến thời hạn báo cáo tình hình tiền lương và thưởng Tết của doanh nghiệp đối với người lao động trước ngày 25/12.
Theo các chuyên gia, mặc dù Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đánh giá tương đối khả quan về triển vọng tình hình thị trường lao động quý III và quý IV/2023, tuy nhiên trên thực tế số liệu tình hình việc làm, cũng như con số lao động thất nghiệp không mấy khả quan.
Cụ thể, trong quý III/2023, cả nước ghi nhận 1,079 triệu người trong độ tuổi thất nghiệp, tăng 6.300 người so với quý 2/2023. Điều này chứng tỏ các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, đơn hàng bị cắt giảm nhiều khiến lao động sa thải, hoặc tự sa thải khi tiền lương thấp, không đủ sống.
Năm 2023, do Tết Dương lịch và Tết Âm lịch khá gần nhau nên các doanh nghiệp chủ yếu tập trung vào thưởng Tết Âm lịch, dẫn đến tiền thưởng Tết Dương lịch giảm, bằng 91% so với năm 2022 (bình quân là 1,24 triệu đồng/người). Trong khi đó, tiền thưởng Tết Âm lịch tăng 11% so với năm 2022 (bình quân là 6,86 triệu đồng/người). Mức thưởng cao nhất dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 là 1,004 tỷ đồng, thuộc về một doanh nghiệp dân doanh ở TP Đà Nẵng.
Theo các chuyên gia, đến thời điểm này, pháp luật chưa có quy định cụ thể về tiền thưởng Tết. Việc thưởng Tết cho người lao động hiện nay áp dụng theo quy định về tiền thưởng tại Bộ luật Lao động năm 2019.
Theo đó, tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh hằng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở.
Như vậy, việc trả tiền thưởng Tết không phải là quy định bắt buộc phải thực hiện mà chỉ là điều khoản khuyến khích của người sử dụng lao động. Việc thưởng nhiều hay ít sẽ dựa trên cơ sở thỏa thuận của người sử dụng lao động với người lao động thông qua hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể.
Hình thức thưởng Tết cho người lao động tùy thuộc vào văn hóa doanh nghiệp cũng như điều kiện thực tế của mỗi doanh nghiệp, bao gồm thưởng bằng tiền, hiện vật. Nhiều doanh nghiệp thưởng tết bằng chính sản phẩm mà doanh nghiệp mình sản xuất.
Trong trường hợp doanh nghiệp làm ăn thua lỗ hay khi người lao động không hoàn thành công việc theo quy định, họ hoàn toàn có thể không nhận được thưởng Tết.