Do đó, trước mắt, việc phát triển nguồn nguyên liệu cần được xem là ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, cần tổ chức lại hệ thống tổ chức quản lý nhà nước và tổ chức cộng đồng theo tiếp cận chuỗi và đổi mới công tác phát triển thị trường.

Ngày 1/6, Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) đã tổ chức hội thảo Chương trình xuất khẩu thủy sản đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020.

Trình bày Dự thảo Chương trình phát triển xuất khẩu thủy sản đến năm 2015 và định hướng đến 2020, TS Nguyễn Thị Hồng Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy sản, đại diện cho nhóm soạn thảo thuộc Viện nghiên cứu công nghệ phát triển châu Á (AMDI) cho biết, giá trị xuất khẩu thủy sản năm 2010 đạt hơn 5 tỷ USD, tăng hơn nửa tỷ so với kế hoạch đề ra cho chương trình xuất khẩu thủy sản giai đoạn 2005 – 2010.

Sau hơn 20 năm hội nhập, về cơ bản đã hoàn thành mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngành thủy sản, nâng cao khả năng cạnh tranh, xuất khẩu thủy sản tăng trưởng hiệu quả, bền vững, là động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong khối nông nghiệp. Thủy sản tiếp tục là ngành kinh tế mũi nhọn, là một trong những ngành hàng xuất khẩu thủy sản. Trên 440 cơ sở chế biến thủy sản đạt quy chuẩn Việt Nam về vệ sinh an toàn thực phẩm, trong đó trên 300 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn EU. Thị trường mở đến 164 nước và vùng lãnh thổ.
 

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám: Dù đã có nhiều cố gắng trong công tác quảng bá hình ảnh nhưng hiệu quả chưa được như mong muốn

Tuy nhiên, một số yêu cầu, tiêu chuẩn kỹ thuật chưa được thực hiện hệ thống và phổ biến: Truy xuất nguồn gốc, thực hiện tiêu chuẩn và quản lý khu vực sản xuất nguyên liệu, quản lý môi trường, nguồn lợi…

Khả năng cạnh tranh của sản phẩm thủy sản xuất khẩu còn hạn chế. Hiện nay, theo mô hình phân tích của FAO, lợi thế cạnh tranh tương đối của Việt Nam tại cả 3 thị trường lớn là Mỹ, Nhật và EU đều tụt giảm. Việc cung cấp thông tin, truyền thông, tiếp cận thị trường chưa chuyên nghiệp. Khả năng tổ chức quản lý theo hệ thống, khả năng liên kết ở quy mô vùng, quốc gia kém. Phát biểu bên lề hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Vũ Văn Tám cho biết, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong công tác quảng bá hình ảnh sản phẩm thủy sản xuất khẩu nhưng hiệu quả chưa được như mong muốn. Còn chưa có những thông tin mang tính chính thống, có hệ thống đến được với người tiêu dùng. Sản phẩm của chúng ta có lúc còn bị bôi xấu…

TS Nguyễn Thị Hồng Minh cũng nhấn mạnh, chương trình xuất khẩu thủy sản của chúng ta hiện gặp rất nhiều nguy cơ. Nguồn lợi biển đang giảm nghiêm trọng, tồn tại nhiều bất cập trong quản lý nguồn lợi và khai thác, môi trường bị xâm hại, lai giống trong sản xuất giống không được quản lý. Hiện còn tồn tại sự mất cân đối nghiêm trọng giữa hai khu vực sản xuất nguyên liệu và chế biến xuất khẩu về quản lý, công nghệ, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật…

Việc sử dụng công cụ “giảm giá bán” để cạnh tranh dẫn đến giá trị thị trường của toàn bộ sản phẩm giảm, làm mất động lực cho sản xuất, cộng thêm có quá nhiều “kẻ thù” tại các nước nhập khẩu.

Từ nay đến năm 2015, xuất khẩu thủy sản phấn đấu giữ vững nhịp độ tăng trưởng từ 8 đến 10%/năm. Đến năm 2015, kim ngạch xuất khẩu đạt 6,5 đến 6,7 tỷ USD. Định hướng đến 2020, ngành công nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu trở thành ngành sản xuất được quản lý theo tiếp cận hệ thống, bền vững, có thương hiệu mạnh và uy tín trên thị trường trong nước và thế giới. Giá trị xuất khẩu đạt 8 tỷ USD.
 

Quang cảnh hội thảo

Để đạt được mục tiêu đó, theo các chuyên gia của tổ soạn thảo dự thảo Chương trình phát triển xuất khẩu thủy sản, việc phát triển nguồn nguyên liệu cần được xem là ưu tiên hàng đầu. Cần đưa công nghiệp chế biến đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và tập trung công tác phát triển thị trường đi trước một bước. Nhờ đó, mở thị trường cho khu vực nông nghiệp sản xuất nguyên liệu. Trước mắt, cần tập trung phát triển sản xuất nguyên liệu, giải quyết mất cân đối nghiêm trọng giữa hai khu vực công nghiệp chế biến và sản xuất nguyên liệu. Có chính sách cho sản xuất giống các loài có khả năng nuôi quy mô công nghiệp để xuất khẩu. Cần nhất quán chủ trương nhập khẩu nguyên liệu. Trong thời gian tới, dự kiến nhu cầu nguyên liệu phục vụ xuất khẩu lên tới 650.000 tấn. Cần khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu, coi đây là giải pháp quan trọng để phát triển sản xuất.

Bên cạnh đó, cần tổ chức lại hệ thống tổ chức quản lý nhà nước và tổ chức cộng đồng theo tiếp cận chuỗi không chỉ để hội nhập mà là giải pháp then chốt nhằm hướng tới phát triển bền vững. Đổi mới công tác phát triển thị trường dựa trên sức mạnh cộng đồng có sự hỗ trợ của nhà nước.
 

ĐD