(Thanh tra) - Dù có tiềm năng lớn và nhu cầu thị trường tăng mạnh, ngành nấm Việt Nam - đặc biệt tại Đắk Lắk vẫn đối mặt tình trạng cung không đủ cầu. Các chuyên gia nhận định nếu biết khai thác lợi thế, phát triển chuỗi liên kết và nâng chất lượng, Đắk Lắk hoàn toàn có thể trở thành vùng sản xuất nấm hàng đầu phục vụ nội tiêu và xuất khẩu.
Ngày 9/12, Viện Nghiên cứu và Phát triển nấm ăn, nấm dược liệu phối hợp Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk và Công ty Cổ phần Thực phẩm xanh Thành Đồng tổ chức Hội thảo “Tiềm năng sản xuất nấm dược liệu phục vụ nội tiêu và xuất khẩu tại Đắk Lắk”.
Tại đây, các chuyên gia và doanh nghiệp đều nhận định rằng ngành nấm đang mở ra cơ hội tăng trưởng mạnh, nhưng nội lực hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường.
Ông Ngô Xuân Nghiễn, Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển nấm ăn, nấm dược liệu cho biết sản lượng nấm toàn cầu tăng đều khoảng 5,5% mỗi năm trong hai thập kỷ qua. Ở Việt Nam, nấm đã được xác định là sản phẩm nông nghiệp chủ lực từ năm 2012, với sản lượng năm 2024 đạt khoảng 344.000 tấn.
Tuy nhiên, nghịch lý là Việt Nam vẫn phải nhập tới 40% lượng nấm tiêu thụ từ Trung Quốc. “Nguồn cung trong nước chưa đủ cầu. Ngay cả khi Công ty Thực phẩm xanh Thành Đồng tăng sản lượng gấp 3–5 lần thì vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu thị trường”, ông Nghiễn nhấn mạnh.
Dù khó cạnh tranh với Trung Quốc về giá và sản lượng, Việt Nam được cho là có thể tạo lợi thế bằng chất lượng. Ông Nghiễn đề xuất xây dựng chuỗi giá trị bền vững giữa nhà khoa học – nông dân – doanh nghiệp nhằm tạo ra các sản phẩm nấm hữu cơ, an toàn, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Bên cạnh đó, ngành nấm cần tập trung nghiên cứu chế biến sâu để gia tăng giá trị và đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng trong nước lẫn quốc tế.
Tại Đắk Lắk, tiềm năng phát triển ngành nấm được đánh giá rất lớn. Theo ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk, toàn tỉnh hiện có 115 ha nhà nuôi trồng nấm, năng suất bình quân gần 157 tạ/ha, tương ứng khoảng 1.809 tấn mỗi năm. Tuy nhiên, sản xuất vẫn chủ yếu theo mô hình hộ gia đình, tổ hợp tác, chưa hình thành vùng chuyên canh dẫn đến chất lượng chưa đồng đều và khó tiếp cận thị trường lớn.
Đắk Lắk sở hữu nguồn phụ phẩm nông nghiệp dồi dào như mùn cưa, rơm rạ, lõi ngô, bã cà phê…, rất thích hợp để nuôi trồng nấm bào ngư, linh chi, mộc nhĩ, nấm rơm. Ông Đang cho rằng tỉnh cần thúc đẩy quảng bá sản phẩm nấm, mở rộng thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực kinh doanh, xây dựng cơ sở giống chất lượng cao và hình thành chuỗi giá trị bền vững. Việc tăng cường chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, kết hợp du lịch trải nghiệm và đào tạo nhân lực chuyên sâu cũng là hướng đi quan trọng.
Đại diện doanh nghiệp tại Đắk Lắk, ông Đoàn Xuân Trường, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm xanh Thành Đồng chia sẻ hiện doanh nghiệp đã dành 6.000 m² trên tổng diện tích 5 ha để sản xuất nhiều loại nấm ăn và nấm dược liệu theo tiêu chuẩn VietGAP và ISO 22000:2018. Tất cả sản phẩm đều tiêu thụ vượt công suất, cho thấy sức hút lớn của thị trường nấm sạch. Ông Trường nhận định ngành nấm hoàn toàn có thể trở thành “cơ hội đổi đời” cho nông dân nếu sản xuất đúng kỹ thuật, liên kết theo chuỗi và tuân thủ quy trình an toàn.
Về định hướng chung, bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk nhấn mạnh mọi hoạt động phát triển ngành nấm phải lấy lợi ích kinh tế của người dân, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng làm trọng tâm. “Đắk Lắk đang tận dụng tốt nguồn phụ phẩm nông nghiệp để tăng giá trị, đặc biệt trong lĩnh vực nấm – một nghề dễ tiếp cận, dễ làm, mang lại thu nhập cao và có thể xây dựng thương hiệu”, bà Thủy khẳng định.
Trong bối cảnh nhu cầu trong và ngoài nước tiếp tục tăng mạnh, ngành nấm Đắk Lắk được kỳ vọng sẽ trở thành điểm sáng mới của nông nghiệp địa phương nếu có sự đầu tư đồng bộ, liên kết chặt chẽ và định hướng sản xuất bền vững.
