(Thanh tra) - Đắk Lắk đang tạo dấu ấn trong công tác giảm nghèo khi chuyển mạnh sang mô hình sinh kế bền vững, trao cho người dân năng lực tự vươn lên. Những cách làm mới từ cơ sở đến cấp tỉnh đã hình thành nền tảng quan trọng, giúp hàng nghìn hộ nghèo tự tin thoát nghèo và ổn định cuộc sống lâu dài.
Nỗ lực từ cơ sở: Thay đổi tư duy, mở rộng sinh kế
Nhiều năm trở lại đây, công tác giảm nghèo tại Đắk Lắk chuyển mạnh sang hướng “trao cần câu thay vì cho con cá”, đặt trọng tâm vào thay đổi tư duy và tạo động lực cho người dân.
Tại xã Krông Ana, chính quyền xác định rằng hỗ trợ sinh kế chỉ hiệu quả khi người dân thật sự nhận thức được nguyên nhân nghèo. Vì vậy, ngoài rà soát hộ nghèo, địa phương còn nắm bắt nhu cầu của cả hộ trung bình, hộ thu nhập thấp để tư vấn mô hình phù hợp.
Ông Lê Văn Kiên, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã Krông Ana, Đắk Lắk chia sẻ: “Khơi thông tư tưởng là nền tảng. Khi người dân thay đổi lối nghĩ, việc hỗ trợ sinh kế trở nên hiệu quả hơn rất nhiều”. Nhờ cách tiếp cận này, nhiều hộ đã chủ động tham gia mô hình chăn nuôi, trồng trọt, vay vốn ưu đãi… Đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo – cận nghèo của xã giảm còn 5,9%, trong đó hộ nghèo chỉ còn 1,7%.
Một ví dụ điển hình là thôn 4 Quảng Điền (xã Krông Ana, Đắk Lắk), hệ thống loa truyền thanh thông minh trở thành “cầu nối thông tin” cho người dân. Các chính sách về việc làm, đào tạo nghề, nước sạch, hỗ trợ pháp lý… được cập nhật hằng ngày, giúp bà con kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế. Nhờ đó, thôn chỉ còn một số ít hộ nghèo và tiếp tục phấn đấu giảm mạnh trong những năm tới.
Cũng chú trọng vào thay đổi tư duy, xã Krông Bông (Đắk Lắk) - nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số, chính quyền kiên định quan điểm giảm nghèo phải thực chất, không chạy theo chỉ tiêu. Ông Lê Duy Thành, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, địa phương ưu tiên nhóm hộ có khả năng vươn lên, tập trung chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ tiếp cận vốn và đẩy mạnh truyền thông. Các lớp tập huấn kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, sử dụng phân bón, phòng dịch… được mở liên tục.
Các tổ công nghệ số cộng đồng giúp người dân tiếp cận thông tin, thị trường và cả thương mại điện tử. Đặc biệt, xã phối hợp với ngân hàng chính sách để hộ nghèo, cận nghèo được vay vốn phát triển sản xuất. Người dân không chỉ nhận hỗ trợ, mà còn được hướng dẫn cách tính toán hiệu quả kinh tế, bảo đảm sau khi thoát nghèo vẫn có thu nhập ổn định. Nhờ cách làm thận trọng và thực chất, tỷ lệ nghèo của xã giảm đều hằng năm, trong đó nhiều hộ dân tộc thiểu số đã tự tin vươn lên nhờ kỹ thuật sản xuất mới.
Trong khi đó, xã Hòa Sơn (Đắk Lắk) cho thấy hiệu quả từ những mô hình sinh kế nhỏ nhưng thiết thực, phù hợp với từng hộ. Gia đình anh Đoàn Ngọc Sự (thôn 7, xã Hòa Sơn) trước đây thiếu đất sản xuất, thu nhập bấp bênh. Sau khi được hỗ trợ vay vốn nuôi bò sinh sản và trồng cỏ, mỗi năm anh thu về khoảng 100 triệu đồng, thoát nghèo bền vững. Chị H’Thu Liêng (buôn Ja, xã Hòa Sơn) cũng là điểm sáng, nhờ vay vốn tái canh cà phê và nuôi bò, thu nhập của gia đình đạt hơn 150 triệu đồng/năm, đủ để xây nhà mới và cải thiện đời sống.
Những mô hình này dù nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lâu dài, bởi chúng phù hợp điều kiện từng hộ, dễ nhân rộng và quan trọng nhất là giúp người dân tự chủ vượt nghèo.
Giảm nghèo thực chất, đồng bộ và hướng đến dài hạn
Nhờ cách làm linh hoạt của các địa phương, Đắk Lắk đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 10,09% năm 2021 xuống còn 5,08% cuối năm 2024, mức giảm bình quân 1,67%/năm, vượt kế hoạch đề ra. Trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, mức giảm bình quân đạt 4,47%/năm, cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhóm dân cư từng có tỷ lệ nghèo cao nhất.
Đến nay, tỉnh đã phân bổ hơn 1.650 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và giải ngân hơn 69,7% kế hoạch vốn. Từ nguồn lực này, hơn 800 mô hình sinh kế đã được triển khai giai đoạn 2021–2025, tạo cơ hội cho hàng chục nghìn hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo nâng cao thu nhập. Nhiều mô hình như chăn nuôi bò sinh sản, tái canh cà phê, trồng cây ăn quả, phát triển nghề nông thôn, tổ hợp tác sản xuất… tiếp tục được nhân rộng mạnh mẽ.
Song song với hỗ trợ sản xuất, Đắk Lắk cũng triển khai đồng bộ các chính sách an sinh: Cấp hàng triệu lượt thẻ bảo hiểm y tế miễn phí; hỗ trợ học phí và chi phí học tập cho hàng trăm nghìn lượt học sinh, sinh viên; tạo điều kiện vay vốn ưu đãi thuận lợi hơn. Những hỗ trợ này tạo thành “vòng tròn an sinh” vững chắc, giúp người dân có nền tảng để phát triển kinh tế.
Bước sang giai đoạn 2026–2030, Đắk Lắk định hướng nâng cao chất lượng giảm nghèo, chuyển từ ưu tiên giảm số hộ nghèo sang củng cố nền tảng sinh kế bền vững cho người dân. Tỉnh chú trọng nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả, phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị gắn với thị trường, đồng thời tăng cường năng lực hệ thống chính trị cơ sở để bảo đảm hỗ trợ đúng đối tượng.
Các dịch vụ xã hội thiết yếu như y tế, giáo dục, nhà ở và nước sạch tiếp tục được duy trì, nhất là tại các xã vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn. Công tác truyền thông giảm nghèo cũng được đẩy mạnh nhằm thay đổi tư duy, khơi dậy tinh thần tự lực của người dân, tạo bước chuyển bền vững cho giai đoạn mới.
