Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài có tính khả thi, ứng dụng vào thực tiến. Các giải pháp, kiến nghị có tính khả thi. Ảnh: TH

Nhiều người tố cáo bị trả thù, trù dập nhưng chưa có cơ chế bảo vệ hiệu quả

Chủ nhiệm đề tài nhấn mạnh: việc bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là một trong những nội quan trọng nhằm bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong bối cảnh xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay.

Tuy nhiên, theo chủ nhiệm đề tài, các quy định về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo trong Luật Tố cáo 2018 và các văn bản hướng dẫn thi hành còn bất cập, hạn chế, như: Quy định về quyền của người tố cáo chưa đầy đủ, thiếu cơ chế tham gia của luật sư vào quá trình giải quyết tố cáo; chế tài xử lý hành vi cố tình tố cáo sai sự thật chưa đủ sức răng đe; các biện pháp bảo vệ người tố cáo chưa đảm bảo tính khả thi;

Cùng với đó, quy định về bảo vệ vị trí việc làm, khôi phục quyền và lợi ích cho người bị tố cáo khó thực hiện trên thực tế; trách nhiệm của người tố cáo nặng về xử lý nên chưa phát huy vai trò của cá nhân trong xã hội tố cáo hành vi vi phạm pháp luật…

Thực tiễn cho thấy, còn nhiều người tố cáo bị trả thù, trù dập nhưng chưa có cơ chế bảo vệ hiệu quả; có trường hợp người bị tố cáo chưa được đảm bảo khôi phục vị trí, uy tín, danh dự sau khi có kết luận giải quyết tố cáo; hình thức tố cáo chưa phù hợp, ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền tố cáo của cá nhân.

Một số cá nhân cố tình tố cáo sai, bịa đặt nhưng chưa được xử lý kịp thời; cơ sở dữ liệu quốc gia về khiếu nại, tố cáo chưa hoàn thiện đã ảnh hưởng đến công tác giải quyết tố cáo, tác động đến việc bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Chính vì vậy, để nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo, một trong những nội dung quan trọng là cần phải hoàn thiện pháp luật và bảo đảm việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là rất cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Theo chủ nhiệm đề tài, một trong những nguyên nhân làm cho việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo chưa bảo đảm là nhận thức về pháp luật nói chung, pháp luật về tố cáo nói riêng trong nhân dân vẫn còn hạn chế, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân chưa cao...

Ngoài ra, việc xây dựng, ban hành văn bản pháp luật liên quan đến thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo vẫn còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn; một số quy định của pháp luật về tố cáo chưa cụ thể, phù hợp với thực tiễn, chưa bảo đảm việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Do sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo ở một số nơi chưa kịp thời, quyết liệt dẫn đến việc giải quyết tố cáo một số vụ việc còn kéo dài. Việc tổ chức thực hiện một số kết luận nội dung tố cáo còn có biểu hiện lúng túng, chưa kịp thời....

Mở rộng đối tượng, hình thức tố cáo

Trên cơ sở đó, chủ nhiệm đề tài đưa ra các giải pháp bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo như: cần sớm tổng kết thực tiễn toàn diện Luật Tố cáo 2018 để từ đó có thể đề xuất sửa đổi bổ sung chi tiết quy định về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan trong quá trình áp dụng, nâng cao hiệu quả thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Theo đó, cần mở rộng đối tượng, hình thức tố cáo trong Luật Tố cáo năm 2018; bổ sung giải quyết trường hợp người tố cáo rút toàn bộ nội dung tố cáo trong giai đoạn xử lý đơn vào Điều 33 Luật Tố cáo năm 2018; sửa đổi các hành vi bị nghiêm cấm trong tố cáo và giải quyết tố cáo; bổ sung quy định thẩm quyền giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quyền đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo.

Theo chủ nhiệm, để khuyến khích người dân thực hiện quyền tố cáo của mình, góp phần đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật, tạo sự an tâm cho người tố cáo “vạch trần” sự thật thì Luật Tố cáo năm 2018 cần mở rộng các chủ thể được bảo vệ.

Đồng thời, bỏ quy định tại khoản 2 Điều 47 Luật Tố cáo năm 2018. Theo chủ nhiệm đề tài, bảo vệ thông tin liên quan đến bí mật cá nhân là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và mọi công dân đều được bảo vệ bí mật thông tin cá nhân, chứ không chỉ riêng người tố cáo. Vì vậy, để bảo đảm tính thống nhất, không có quy định lặp lại nội dung thì bỏ quy định tại khoản 2 Điều 47 Luật Tố cáo năm 2018.

Xác định chủ thể duy nhất có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo. Luật Tố cáo năm 2018 nên giao cho người giải quyết tố cáo có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo để nhằm tạo tính thống nhất và bảo mật thông tin cho người được bảo vệ. Người giải quyết tố cáo là chủ thể chủ trì, có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác để áp dụng các biện pháp bảo vệ.

Ngoài ra, cần bổ sung những điều khoản quy định nhằm phân biệt tố cáo tham nhũng và phản ánh tham nhũng, cũng như có những biện pháp bảo vệ người phản ánh hành vi tham nhũng; bổ sung chế tài cụ thể đối với việc xử lý hành vi vi phạm việc bảo vệ bí mật thông tin của người tố cáo.