Nguồn gốc đất và diễn biến

Ngày 2/5/1991, Ban Quản lý Công trình thủy nông Củ Chi có Công văn số 67/BQL-CV xin đất đầu tư thủy lợi, khai hoang phục hóa, xây dựng mặt ruộng và tiến hành sản xuất nông nghiệp trong thời gian 15 năm đến 20 năm.

Ngày 8/6/1991, UBND huyện Đức Huệ có Đề nghị số 07/UB/ĐN/91 đề nghị UBND tỉnh ra quyết định cho Ban Quản lý Công trình thủy nông Củ Chi mượn đất tại xã Mỹ Thạnh Tây diện tích 310ha, thời hạn mượn 15 năm.

Ngày 6/8/1991, UBND tỉnh có Quyết định số 720/UB.QĐ.91 tạm giao Ban Quản lý Công trình thủy nông Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh khu đất diện tích 310ha, thời hạn mượn đất là 15 năm.

Ngày 27/9/1993, UBND tỉnh có Quyết định số 1583/QĐ-UB thu hồi 2 khu đất tổng diện tích 413ha (trong đó, có phần đất diện tích 310ha tại xã Mỹ Thạnh Tây) của Ban Quản lý Công trình thủy nông Củ Chi và giao cho Nhà máy Đường Hiệp Hòa tổ chức khai thác trồng mía.

Ngay khi được UBND tỉnh giao đất, Nhà máy Đường Hiệp Hòa tiến hành đầu tư hệ thống kênh, phân lô, lên liếp, trồng mía trong đó có diện tích 3.105.417m² được chia làm 14C (từ C1 đến C14), đất tọa lạc tại ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Thạnh Tây (nay là khu C).

Ngày 17/5/2001, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1560/QĐ-UBND về việc cho Công ty Đường Hiệp Hòa thuê quyền sử sụng đất diện tích 3.105.417m², thời hạn thuê 15 năm từ năm 2001-2016 và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 57/QSDĐ/0605-LA.

Ngày 30/12/2009, UBND tỉnh có Quyết định số 3583/QĐ-UBND thu hồi đất Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao cho Công ty Phố Đông đầu tư xây dựng nghĩa trang công viên diện tích 170.008m².

Phần đất còn lại diện tích 2.935.409m² (số tròn 293,5ha), UBND tỉnh thu hồi giao UBND huyện Đức Huệ quản lý như sau: 

- Quyết định số 923/QĐ-UBND ngày 23/3/2012 thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao UBND huyện Đức Huệ sử dụng xây dựng nghĩa trang nhân dân diện tích 49.974m² (số tròn 5ha), vị trí đất thuộc một phần các C: 11, 12, 13 và 14.

- Quyết định số 925/QĐ-UBND ngày 23/3/2012 thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa và giao UBND huyện Đức Huệ quản lý tạo quỹ đất công diện tích 716.003m², sử dụng vào mục đích bồi thường và bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phục vụ mục đích công cộng (số tròn 71,6ha), vị trí đất thuộc một phần C11 và phần còn lại các C: 13 và 14.

- Quyết định số 4672/QĐ-UBND ngày 7/11/2016 và Quyết định số 3020/QĐ-UBND ngày 17/8/2017 về việc điều chỉnh Quyết định số 4672/QĐ-UBND ngày 7/11/2016; theo đó, UBND tỉnh thu hồi đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa giao UBND huyện Đức Huệ quản lý diện tích 2.169.432m² (số tròn 216,9ha), vị trí đất từ C1 đến C10.

Năm 2009, bà Cao Thị Bợi có đơn khiếu nại đòi lại đất.

Việc khiếu nại đã được UBND huyện Đức Huệ có văn bản trả lời năm 2009, UBND tỉnh có văn bản trả lời năm 2010 với nội dung: Việc khiếu nại đòi lại đất của bà Cao Thị Bợi là không có căn cứ quy định của pháp luật để giải quyết.

Quá trình chiếm đất

Năm 2010, bà Cao Thị Bợi cùng một số hộ dân đến sử dụng phần đất khu C cất chòi.

Ngày 6/7/2010, các ngành chức năng của huyện Đức Huệ và UBND xã Mỹ Thạnh Tây mời bà Cao Thị Bợi và một số hộ khác đến làm việc, cuộc họp kết luận: Căn cứ công văn trả lời khiếu nại UBND tỉnh, UBND xã Mỹ Thạnh Tây đề nghị bà con giữ nguyên hiện trạng ban đầu, nếu ai cất chòi thì phải tháo dỡ trong 3 ngày kể từ ngày hôm nay. Nếu không chấp hành thì phải xử phạt theo quy định của pháp luật.

Ngày 8/3/2012, UBND xã Mỹ Thạnh Tây lập biên bản vi phạm hành chính đối với bà Cao Thị Bợi đã có hành vi lấn chiếm đất của Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa diện tích 2ha.

Ngày 9/3/2012, UBND xã Mỹ Thạnh Tây mời bà Cao Thị Bợi và Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa đến hòa giải, qua đó đề nghị trả lại đất cho công ty, nếu có hành vi vi phạm sẽ bị xử lý theo pháp luật.

Hiện nay, bà Cao Thị Bợi chiếm phần đất diện tích khoảng 5ha trồng lúa, thuộc một phần thửa số 6 (C10), tờ bản đồ số 9, xã Mỹ Thạnh Tây, huyện Đức Huệ (vị trí đất bị chiếm trước đây Công ty Cổ phần Mía đường Hiệp Hòa quản lý; năm 2016, UBND tỉnh thu hồi đất và giao UBND huyện Đức Huệ quản lý đến nay).

Quá trình giải quyết

Năm 2018, bà Cao Thị Bợi tiếp tục có đơn khiếu nại đòi lại đất.

Ngày 10/8/2018, Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ có Công văn số 931/UBND-TNMT với nội dung: "Nội dung "đơn đòi lại đất" ngày 20/3/2018 của bà Cao Thị Bợi là không có căn cứ quy định pháp luật để xem xét giải quyết.

Lý do: Bà Cao Thị Bợi trình bày đất của cha mẹ bà Cao Thị Bợi có khai vỡ đất để lại 2ha, nhưng không có tài liệu, giấy tờ đủ cơ sở pháp lý theo quy định pháp luật.

Từ năm 1989 đến nay, Nhà nước không có chủ trương mượn đất của dân, nên việc bà Bợi cho rằng UBND xã Mỹ Thạnh Tây và UBND huyện Đức Huệ mượn đất của gia đình bà với thời hạn 15 năm là không đúng sự thật.

Diện tích đất bà Cao Thị Bợi có "Đơn đòi lại đất", UBND huyện Đức Huệ đã được UBND tỉnh Long An giao quản lý đúng theo quy định pháp luật.

Ngoài ra nội dung xin lại diện tích 2ha đất nêu trong "Đơn đòi lại đất" ngày 20/3/2018 của bà Cao Thị Bợi, đã được UBND huyện Đức Huệ và UBND tỉnh Long An xem xét giải quyết bằng các văn bản:

Văn bản trả lời số 457/UBND-TN ngày 9/11/2009 của UBND huyện Đức Huệ "Về việc trả lời đơn khiếu nại của công dân" với nội dung như sau: Nguồn gốc đất khi quy hoạch là loại đất bưng hoang do Nhà nước quản lý. Diện tích 2ha đất bà xin lại hiện không có địa chỉ khu đất cụ thể, không có cơ sở giải quyết. Bởi vì phần đất này theo bà Bợi trình bày là Nhà nước mượn của bà để giao cho Công ty Đường Hiệp Hòa 15 năm sau trả lại không thể hiện trên bản đồ, số thửa, diện tích cũng như văn bản chứng minh việc Nhà nước mượn đất của bà. Hiện nay đất này, UBND tỉnh cho Công ty Đường Hiệp Hòa thuê, đất đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 17/5/2001.

Văn bản số 2021/UBND-TCD ngày 15/6/2010 của UBND tỉnh "Về việc trả lời khiếu nại về đất đai" với nội dung sau: Việc khiếu nại xin lại đất của bà Cao Thị Bợi là không có căn cứ quy định của pháp luật để được xem xét giải quyết. Lý do: Phần đất bà khiếu nại là đất bưng hoang; từ năm 1989, UBND huyện Đức Huệ quy hoạch vùng nguyên liệu mía và UBND tỉnh đã cho Công ty Đường Hiệp Hòa thuê sử dụng cho đến nay. Bà Bợi khiếu nại cho rằng chính quyền địa phương đã mượn đất của bà nhưng không cung cấp được giấy tờ cho mượn và các giấy tờ theo quy định tại Khoản 1, Điều 116 Luật Đất đai năm 2003 để được giải quyết".

Ngày 31/5/2019, Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ ban hành Quyết định số 2071/QĐ-UBND với nội dung giữ nguyên Văn bản số 931/UBND-TNMT. Bác đơn khiếu nại ngày 2/10/2018 của bà Cao Thị Bợi. Lý do: Văn bản số 931/UBND-TNMT ngày 10/8/2018 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc trả lời đơn đòi lại đất là đúng quy định của pháp luật. Diện tích đất bà Cao Thị Bợi đòi lại là đất Nhà nước quản lý".

Ngày 30/7/2019, Chủ tịch UBND tỉnh có Thông báo số 323/TB-UBND thụ lý đơn khiếu nại lần hai của bà Cao Thị Bợi.

Bà Cao Thị Bợi trình bày: "Sau năm 1975, cha mẹ chồng cho vợ chồng bà Cao Thị Bợi phần đất diện tích 2ha, không có giấy tờ. Năm 1989, Bà Bợi cho Nhà nước mượn 2ha đất để giao cho Nông trường Tâm Tân Củ Chi thời hạn 15 năm trả lại (không có giấy tờ cho mượn đất). Nay Nhà nước chưa trả đất, bà khiếu nại đòi lại". Đồng thời, bà Cao Thị Bợi cung cấp 3 giấy tay như sau:

 - Giấy xác nhận ngày 9/7/2008 ông Phan Văn Phỉ với nội dung: "Tôi Phan Văn Phỉ lúc tôi là Phó Chủ tịch xã Mỹ Thạnh Tây có cho Nông trường Tâm Tân Củ Chi mượn số đất là 150 mẫu thuộc khu vực đất giồng ông Cóc ở phía Nam thời hạn 15 năm".

- Giấy xác nhận ngày 9/7/2010 của ông Bành Thông Sánh với nội dung: "Tôi tên Bành Thông Sánh sinh năm 1928, hiện ngụ ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Thạnh Tây, huyện Đức Huệ. Nguyên: CT BCHND xã Mỹ Thạnh Tây xin xác nhận cho bà Cao Thị Bợi như sau: Cao Thị Bợi có hưởng phần đất cha mẹ để lại tọa lạc ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Thạnh Tây, diện tích 2ha là đúng".

- Bản xác nhận ngày 9/7/2010 của bà Nguyễn Thị Anh với nội dung: "Thời điểm năm 1989, tôi công tác Hội trưởng Phụ nữ xã Mỹ Thạnh Tây, tôi có vận động bà Cao Thị Bợi, sinh năm 1949 cho UBND huyện Đức Huệ mượn đất để cho nông trường mía Hiệp Hòa trồng 15 năm trả lại".

Qua xác minh, các cán bộ nguyên là lãnh đạo Huyện ủy Đức Huệ, UBND huyện Đức Huệ và UBND xã Mỹ Thạnh Tây trình bày: Thời điểm năm 1991, UBND huyện Đức Huệ cho Ban Quản lý Công trình thủy nông Củ Chi mượn là đất bưng hoang, Nhà nước quản lý; Nhà nước không có chủ trương mượn đất của dân thời hạn 15 năm trả như các hộ trình bày.

Trước đây, một số hộ dân (đòi lại đất) đã khởi kiện đến TAND tỉnh yêu cầu hủy Quyết định số 3583/QĐ-UBND ngày 30/12/2009 của UBND tỉnh về việc giao đất cho Công ty Phố Đông đầu tư xây dựng nghĩa trang công viên và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp cho Công ty Phố Đông. Vụ việc được TAND tỉnh xét xử sơ thẩm tại Bản án số 89/2017/HC-ST ngày 23/10/2017. Kết quả: TAND tỉnh không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các hộ dân.

Trong quá trình đối thoại, bà Cao Thị Bợi không đưa ra được chứng cứ, giấy tờ pháp lý để chứng minh nội dung khiếu nại.

Ngày 14/1/2020, Chủ tịch UBND tỉnh Long An đã ban hành Quyết định số 132/QĐ-UBND giải quyết khiếu nại (lần hai) của bà Cao Thị Bợi với nội dung: Giữ nguyên Quyết định số 2071/QĐ-UBND ngày 31/5/2019 của Chủ tịch UBND huyện Đức Huệ về việc giải quyết khiếu nại lần đầu của bà Cao Thị Bợi.

Mạnh Hùng