Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Ảnh: Quochoi.vn

Theo phân tích của địa phương, cơ quan thanh tra không có thẩm quyền cũng như công cụ để xác định đầy đủ 4 yếu tố cấu thành tội phạm (chủ thể, khách thể, mặt chủ quan, mặt khách quan) của một cá nhân hay tổ chức, mà chỉ có thể đánh giá trên cơ sở hành vi vi phạm được phát hiện.

Ví dụ: Đoàn thanh tra phát hiện các hóa đơn mua nguyên liệu đầu vào của doanh nghiệp A (mua từ doanh nghiệp B) có khả năng là giả mạo do không thể liên hệ doanh nghiệp B để xác minh. Cuối năm, doanh nghiệp A lập hồ sơ hủy nguyên liệu do không có đơn đặt hàng, sau đó thực hiện thủ tục xin hoàn thuế GTGT. Trong trường hợp này, đoàn thanh tra không có thẩm quyền và công cụ để điều tra doanh nghiệp B, nên chỉ có thể chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm rõ.

Liên quan nội dung này, thuật ngữ “dấu hiệu tội phạm” là khái niệm pháp lý chuyên ngành trong lĩnh vực hình sự và tố tụng hình sự, được sử dụng để xác định căn cứ khởi tố vụ án hình sự theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Luật Thanh tra năm 2025 sử dụng khái niệm này nhằm làm cơ sở cho việc kiến nghị khởi tố và chuyển hồ sơ vụ việc, tài liệu có liên quan sang cơ quan điều tra để xem xét, quyết định việc khởi tố vụ án hình sự theo quy định của pháp luật.

Cơ quan thanh tra không có thẩm quyền và công cụ để xác định đầy đủ 4 yếu tố cấu thành tội phạm như cơ quan điều tra, mà chỉ dừng lại ở việc phát hiện vụ việc có “dấu hiệu tội phạm” để chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra làm rõ, xử lý theo quy định.

Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, quy định này vừa bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất giữa pháp luật về thanh tra và pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự, vừa xác định rõ giới hạn trách nhiệm giữa cơ quan thanh tra và cơ quan điều tra trong từng giai đoạn xử lý vụ việc.