Cát tặc đang ngày càng lộng hành, cuốn trôi nhiều diện tích canh tác của người dân. Ảnh: Bảo Anh

Thời gian qua, từ Sông Hồng, sông Đuống, sông Cầu… ở miền Bắc, sông Ngàn Sâu, sông Thạch Hãn ở miền Trung cho đến sông Đồng Nai, sông Sài Gòn ở miền Nam - nơi nơi đều có bóng dáng của “cát tặc”. Những chiếc “vòi rồng” cắm xuống lòng sông sâu để “hút cát”. Sông đục ngầu và đau đớn. Đất quặn mình vì từng mảng trôi theo con nước. Nhà cửa, ruộng vườn cũng tan hoang vì “cát tặc”.

Trên địa bàn Hà Nội có tới gần 20 khu vực khai thác cát, trong đó 2/3 là không phép, sai phép. Cùng với các điểm khai thác cát, ven các dòng sông hiện cũng có khoảng 200 bãi chứa, trung chuyển vật liệu xây dựng thuộc địa bàn 16 quận, huyện, thị xã. Qua kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường phát hiện trên 160 bãi trong số đó đang hoạt động trái phép do lấn chiếm, vi phạm về chuyển mục đích sử dụng đất... Hầu hết các địa điểm này cũng chính là nơi tập kết số cát “ăn trộm” của Nhà nước, không chỉ vi phạm quy hoạch, quản lý đất đai, thất thoát nguồn thu ngân sách mà còn gây bức xúc trong nhân dân khi cùng với nó là tình trạng xe quá khổ, quá tải tàn phá các tuyến đường, gây ô nhiễm môi trường và nguy cơ tai nạn giao thông.

Còn tại miền Trung, sông Chu - phụ lưu lớn nhất của sông Mã đang bị  “cát tặc” hoành hành. Nhiều thửa ruộng, hoa màu xanh mơn mởn, tốt tươi là thế nhưng chỉ sau một đêm, có thể bị “hà bá” nuốt chửng, biến mất lúc nào không hay. “Cát tặc” lộng hành đang khiến cuộc sống của người dân bị đảo lộn.

Chung tình cảnh này, sông Đồng Nai cũng bị “rút ruột” cạn kiệt bởi nạn khai thác cát. Ngoài đoạn sông chảy qua trung tâm TP Biên Hòa, vấn nạn này cũng diễn ra ngang nhiên ở các huyện Định Quán, Tân Phú, Long Thành, Nhơn Trạch… Nhiều khu vực sông ở 2 huyện Định Quán, Tân Phú, hai bên bờ bị “cát tặc” cạp nham nhở; đất đai, hoa màu trôi xuống sông nhưng người dân chẳng cách nào ngăn chặn.

Liên quan tới xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác cát tại các địa phương, để chấn chỉnh tình hình vi phạm tràn lan, lãnh đạo Cục Kiểm soát hoạt động khoáng sát miền Bắc cho rằng, các tỉnh cần tăng cường kiểm tra các vùng giáp ranh, xây dựng quy chế phối hợp liên vùng; siết chặt việc cấp phép...

Ngoài ra, cần xem xét kỹ các dự án nạo vét. Theo đó, doanh nghiệp phải đăng ký cụ thể kế hoạch, thời gian, khối lượng nạo vét. Cùng với đó, cần thường xuyên kiểm tra việc chấp hành của các doanh nghiệp. Một trong những khó khăn trong công tác xử lý hiện nay là tình trạng các bến, bãi trái phép khá nhiều.

Bên cạnh đó, giấy phép do các địa phương cấp nhưng lại không kiểm tra nên doanh nghiệp lợi dụng địa bàn giáp ranh để khai thác trái phép. Vì vậy, các địa phương cần tập trung dẹp bỏ các bến bãi trái phép và kiểm tra việc cấp phép của địa phương xem cấp có đúng về tọa độ, diện tích, ranh giới để tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng khai thác vượt ra bên ngoài.

Thời gian tới, đại diện của Tổng cục Địa chất và khoáng sản sẽ làm việc kỹ với từng địa phương để xem xét những khó khăn, vướng mắc, nhất là về địa bàn giáp ranh, quy chế phối hợp xử lý vi phạm... Từ đó, Tổng cục sẽ đề xuất với các địa phương giải pháp quản lý chặt chẽ hơn.

Bảo Anh