Năm 2007, gia đình xây dựng công trình nhà ở và sinh sống ổn định từ đó. Nay do phát sinh nhân khẩu, gia đình xây dựng thêm  nhà ở riêng lẻ nữa trên cùng thửa đất để đảm bảo sinh hoạt. Tuy nhiên, khi họ đang tổ chức thi công xây dựng thì bị chính quyền xã yêu cầu dừng lại với lý do nguồn gốc đất là đất ao (chuôm) gia đình vẫn chưa chuyển mục đích sử dụng đất và chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ).Chính quyền xã cho rằng trường hợp này phải bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chuyển mục đích sử dụng đất trái phép (chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng sang đất phi nông nghiệp).

Ý kiến của chúng tôi

1. Gia đình ông bà Nguyễn Văn Dũng - Hoàng Thị Vân có hành vi xây dựng khi chưa được cấp giấy phép xây dựng trên diện tích đất có nguồn gốc từ trước 15/10/1993 là đất nông nghiệp nhưng theo quy hoạch mới thì là đấtở nông thôn, đồng thời họ cũng đã xây dựng công trình nhà ở, sinh sống ổn định từ đó. Vì vậy, chính quyền xã đã có sự nhầm lẫn trong áp dụng pháp luật, khi cho rằng vợ chồng ông bà Dũng, Vân có hành vi chuyển mục đích sử dụng đất trái phép (từ đất nông nghiệp sang đất ở); cụ thể là nhầm lẫn giữa hành vi “xây dựng khi chưa được cấp phép” trên đất ở nông thôn (theo quy hoạch hiện tại) với hành vi “chuyển mục đích sử dụng đất trái phép”. Trên thực tế, nên hiểu sự việc như sau: không phải gia đình này tự ý chuyển mục đích sử dụng đất mà chính cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thông qua việc phê duyệt quy hoạch mới, đã chuyển mục đích sử dụng đất toàn bộ khu vực này (trên đó có đất gia đình ông Dũng, bà Vân đang sử dụng) từ đất nông nghiệp sang đất ở.

2. Tuy nhiên, đối chiếu với quy định tại mục k, khoản 2, điều 89 Luật Xây dựng thì gia đình ông bà Dũng, Vân xây dựng công trình nhà ở này được miễn cấp phép: “Công trình xây dựng ở nông thôn thuộc khu vực chưa có quy hoạch phát triển đô thị và quy hoạch chi tiết xây dựng được duyệt; nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, trừ nhà ở riêng lẻ xây dựng trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa”.

3. Không có quy định nào của pháp luật nói rằng chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì không được phép xây dựng nhà ở trên đất đó. Tại khoản 5 điều 3, Nghị định số 53/2017/NĐ-CP, Chính phủ đã quy định về các loại giấy tờ đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn liền với đất nhưng chưa được cấp Giấy chứng nhận. Diện tích đất được ông bà Dũng, Vân sử dụng có nguồn gốc là do Hợp tác xã Nông nghiệp giao năm 1990, theo quy định tại Khoản 1 Điều 100 Luật Đất đai 2013 thì hộ gia đình này được cấpGCNQSDĐ và không phải nộp tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, như đã nêu ở phần trên, đối chiếu với quy định tại mục k, Khoản 2, điều 89 Luật Xây dựng, trong trường hợp này, gia đình  ông Dũng, bà Vân được miễn cấp giấy phép xây dựng dù họ đã có hay chưa có GCNQSDĐ.

Luật gia, nhà báo Nguyễn Chấn