(Thanh tra) - Nghị định 170/2025/NĐ-CP đã cụ thể hóa vai trò thanh tra, kiểm tra trong việc kiểm soát chặt chẽ điều động, bổ nhiệm, miễn nhiệm công chức - bảo đảm kỷ luật, kỷ cương và trách nhiệm cán bộ trong nền công vụ.
Nghị định 170/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức làm rõ hơn về tác động trực tiếp của hoạt động thanh tra, kiểm tra đến các khâu trọng yếu như điều động và bổ nhiệm cán bộ, qua đó góp phần siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động công vụ.
Theo Điều 64 Nghị định 170/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, hoạt động quản lý công chức, bao gồm nhiều nội dung quan trọng, trong đó, thanh tra, kiểm tra hoạt động công vụ và giải quyết khiếu nại, tố cáo được đặc biệt nhấn mạnh.
Các cơ quan quản lý công chức từ Bộ Nội vụ, bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh đến cơ quan sử dụng công chức đều có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định pháp luật về công chức và giải quyết khiếu nại, tố cáo theo phân cấp. Điều này cho thấy vai trò rộng lớn của công tác thanh tra, kiểm tra không chỉ dừng lại ở việc phát hiện vi phạm mà còn là cơ sở để đánh giá và định hình chất lượng đội ngũ cán bộ.
Một trong những tác động rõ rệt nhất của công tác thanh tra, kiểm tra thể hiện ở việc ngăn chặn điều động công chức khi có dấu hiệu vi phạm. Theo Điều 25 Nghị định 170/2025/NĐ-CP, công chức đang trong quá trình bị xem xét, xử lý kỷ luật hoặc đang bị khởi tố, điều tra hoặc có liên quan đến các cuộc thanh tra, kiểm tra sẽ không được thực hiện điều động. Quy định này đảm bảo tính nghiêm minh trong quản lý nhân sự, tránh tình trạng né tránh trách nhiệm bằng cách thay đổi vị trí công tác.
Các trường hợp không thực hiện biệt phái cũng tuân theo quy định về không điều động, bao gồm cả khi công chức đang trong thời gian bị khởi tố, điều tra, hoặc liên quan đến thanh tra, kiểm tra.
Tại Điều 56 Nghị định 170/2025/NĐ-CP, công chức có thể bị tạm đình chỉ công tác nếu có văn bản đề nghị tạm đình chỉ công tác của cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, các cơ quan tiến hành tố tụng hoặc của cơ quan khác có thẩm quyền. Điều này nhấn mạnh sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị để kịp thời xử lý các trường hợp vi phạm, đặc biệt là những hành vi gây ảnh hưởng tiêu cực, nhũng nhiễu, trì hoãn trách nhiệm hoặc cố ý cản trở việc xem xét, xử lý kỷ luật. Thời hạn tạm đình chỉ có thể lên đến 15 ngày làm việc và có thể kéo dài thêm trong trường hợp phức tạp.
Không chỉ dừng lại ở điều động, công tác thanh tra, kiểm tra còn có tác động đến quy trình bổ nhiệm và miễn nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý. Điều 52 Nghị định 170/2025/NĐ-CP quy định rõ, lãnh đạo, quản lý sẽ không được xem xét cho từ chức nếu đang trong thời gian chịu sự thanh tra, kiểm tra hoặc đang bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử. Đây là quy định chặt chẽ, buộc cán bộ phải đối diện và chịu trách nhiệm trước những sai phạm của mình.
Đồng thời, việc miễn nhiệm công chức lãnh đạo, quản lý có thể được thực hiện khi họ bị kỷ luật khiển trách, cảnh cáo, hoặc có trên 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp, hay xếp loại chất lượng ở mức không hoàn thành nhiệm vụ. Đặc biệt, nếu bị cơ quan có thẩm quyền kết luận suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, vi phạm những điều đảng viên không được làm, vi phạm trách nhiệm nêu gương, hoặc bị kết luận vi phạm tiêu chuẩn chính trị đến mức phải miễn nhiệm, thậm chí là người đứng đầu để cơ quan, tổ chức xảy ra tham nhũng, tiêu cực rất nghiêm trọng, đều là những căn cứ để miễn nhiệm.
Như nhận định của PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Đại biểu Quốc hội chuyên trách, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang đẩy mạnh thực hiện nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, thì việc xác lập rõ trách nhiệm người đứng đầu không chỉ là một yêu cầu về mặt pháp lý, mà còn là đòn bẩy để hình thành một “văn hóa trách nhiệm” mới trong khu vực công - nơi mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý đều ý thức được rằng mình phải chịu trách nhiệm đến cùng với từng quyết định, từng hành vi và cả với văn hóa tổ chức mà mình tạo ra.
Nhìn chung, thông qua các quy định về điều động, bổ nhiệm, từ chức, miễn nhiệm và tạm đình chỉ công tác, hoạt động thanh tra, kiểm tra không chỉ giúp phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm mà còn có tác động mạnh mẽ đến việc định hình đội ngũ công chức. Việc nghiêm cấm điều động hoặc không cho từ chức khi đang bị thanh tra, điều tra, cùng với các căn cứ miễn nhiệm dựa trên kết quả kiểm tra, đã tạo ra một cơ chế sàng lọc hiệu quả.
