Phế liệu nhập khẩu tồn đọng lâu ngày đang là nỗi "ác mộng" với các cảng biển Việt Nam. Ảnh minh họa: Quang Đông

3/36 mặt hàng phế liệu nhập khẩu có quy chuẩn

Điều 76 Luật Bảo vệ môi trường quy định phế liệu nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam phải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật môi trường và thuộc danh mục phế liệu được phép nhập khẩu do Thủ tướng Chính phủ quy định.

Tại Điều 3 Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg ngày 19/12/2014, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ TNMT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng và ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với các loại phế liệu thuộc Phụ lục Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất.

Trên thực tế, việc ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường cho các mặt hàng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất khá chậm trễ. Theo thống kê, hiện mới chỉ có ba mặt hàng phế liệu nhập khẩu có quy chuẩn gồm: Phế liệu sắt, thép, nhựa.

Ngay cả quy chuẩn kỹ thuật về phế liệu nhựa hiện đang áp dụng cũng còn nhiều bất cập cần sửa đổi. Cụ thể, theo kiến nghị của Hiệp hội Nhựa, bộ Quy chuẩn QCVN-32:2010/BTNMT của Bộ TNMT về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu nhựa nhập khẩu không thể áp dụng trong thực tế vì doanh nghiệp không có cách nào để tính được phần tạp chất trong lô hàng không vượt quá 2% theo quy định. Do đó cũng dẫn đến hàng bị bỏ tại cảng do doanh nghiệp không dám nhận hàng vì không đáp ứng được yêu cầu. 

Hải quan gặp khó trước phế liệu thiếu quy chuẩn?

Việc nhiều mặt hàng phế liệu chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đã khiến cơ quan hải quan không có cơ sở để kiểm tra, đối chiếu sự phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường của lô hàng phế liệu nhập khẩu khi thực hiện thủ tục hải quan.

Tại một cuộc họp bàn về quản lý phế liệu nhập khẩu và xử lý phế liệu tồn đọng, ông Ngô Minh Thuấn, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn cho biết, trong 36 mặt hàng phế liệu nhập khẩu, mới chỉ có 3 mặt hàng có quy chuẩn quốc gia về bảo vệ môi trường. Những mặt hàng phế liệu chưa có quy chuẩn, khiến cơ quan hải quan không có căn cứ để quyết định có cho nhập khẩu hay không.

Việc thiếu quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường cho phế liệu nhập khẩu trong những năm qua không những gây khó khăn cho cơ quan quản lý, mà còn tạo kẽ hở cơ hội để một số doanh nghiệp lợi dụng nhập khẩu các phế liệu lẫn tạp chất nguy hại, không thực sự đạt tiêu chuẩn vào Việt Nam, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường tăng cao.

Không chỉ thiếu các bộ quy chuẩn về phế liệu nhập khẩu, cơ quan hải quan cũng gặp khó khi không thể phát hiện ngay được doanh nghiệp nào là doanh nghiệp thực sự được Bộ TNMT cấp giấy chứng nhận trong nhập khẩu nguyên liệu phế liệu để sản xuất.

Lý do, Bộ TNMT chưa đưa danh mục các doanh nghiệp đủ điều kiện được nhập phế liệu lên cổng thông tin một cửa quốc gia mà doanh nghiệp đến làm thủ tục nhập khẩu chỉ cần chỉ có giấy bản sao chứng thực và bản phô tô giấy mua bán lô hàng để kiểm tra thông quan. Điều này, khiến hải quan không đủ cơ sở xác định doanh nghiệp nào đủ điều kiện nhập khẩu.

“Để khắc phục khó khăn này, chúng tôi có kiến nghị Bộ TNMT đưa danh sách các doanh nghiệp được cấp chứng nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất và giấy thông báo lô hàng nhập khẩu lên cổng 1 cửa để cơ quan hải quan có đủ tư liệu đối chiếu” - ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết. 

Trong khi đợi Bộ TNMT công bố ban hành các bộ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất, hiện tại đã có hơn 5.000 container phế liệu không đủ điều kiện thông quan hoặc doanh nghiệp bỏ hàng tại các cảng biển trên cả nước, khiến Nhà nước có sẽ phải tốn lượng lớn tiền ngân sách để tiêu hủy.

Bình Yên