Dù không phải là dâu trưởng, hai vợ chồng bà đã ở cùng và chăm sóc bố mẹ chồng khi tuổi đã cao. Đến lúc bố mẹ chồng cho ra ở riêng được mấy năm thì mẹ chồng lại ốm liệt, hai vợ chồng bà lại về ở chung để hầu hạ bà, trông nom ông bà. Cụ bà ốm đau 4 năm thì mất. Hai vợ chồng bà Thu Ba đứng ra lo ma chay, hương khói, cúng giỗ, phụng thờ. Năm 2012, chồng bà  Nguyễn Thị Thu Ba (ông Nguyễn Bá Khanh) mắc bệnh hiểm nghèo, qua đời.

Trước khi ông Nguyễn Bá Khanh mất, ông Nguyễn Văn Bạn là bố chồng bà đem thửa đất của ông cha để lại chia cho 4 người con, trong đó vợ chồng bà Thu Ba được chia 356,5 m² đất ở, thửa đất số 235-4, thuộc tờ bản đồ số 6B, với diện tích 356,5m2, ngày 20/10/2009 đã được UBND huyện Thanh Thủy cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên chồng bà là ông Nguyễn Bá Khanh.

Năm 2011, hai vợ chồng bà Thu Ba vay mượn ngân hàng, xây dựng được một ngôi nhà 2 tầng với diện tích 150 m².

Ngày 14/4/2016, TAND huyện Thanh Thủy ra quyết định số 28/2016 đưa vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 14/2015 ngày 13/10/2015 về việc “tranh chấp hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất” ra xét xử, với bị đơn là bà Nguyễn Thị Thu Ba và nguyên đơn khởi kiện là ông Nguyễn Văn Bạn, bố chồng bà.

Theo bà Thu Ba:“Đến ngày 20/4/2016, tôi mới nhận được Quyết định số 28/2016 và tận cho tới thời điểm này tôi mới chính thức biết hóa ra tôi bị  bố chồng kiện về việc “tranh chấp hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất”, bởi trước đó, tôi chỉ được người của Tòa án thông báo miệng một cách chung chung rằng tôi bị bố chồng kiện đòi “thu hồi đất”; nội dung cụ thể đơn kiện ra sao tôi không hề biết”.

Bà Thu Ba hỏi:

Tòa án chỉ “thông báo miệng” cho tôi biết về vụ kiện này, vậy có đúng quy định của pháp luật không?

Ý kiến của chúng tôi

I. Pháp luật không quy định “thông báo miệng” mà quy định khi thụ lý vụ án dân sự, Tòa án bắt buộc phải “thông báo bằng văn bản” cho bị đơn. Tại khoản 1 Điều 174 Bộ Luật Tố tụng dân sự quy định:

Trong thời hạn ba ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án, “Toà án phải thông báo bằng văn bản” cho bị đơn về việc Toà án đã thụ lý vụ án.

Nếu sự việc đúng như bị đơn trình bày: Tòa án không “thông báo bằng văn bản” mà chỉ “thông báo miệng một cách chung chung” về vụ án là việc làm trái quy định tại khoản 1 Điều 174 Bộ Luật Tố tụng dân sự.

II. Pháp luật không chỉ quy định: Tòa án “phải thông báo bằng văn bản cho bị đơn” về việc thụ lý vụ án mà còn quy định “quyền, nghĩa vụ của người được thông báo”, quy định “Quyền yêu cầu phản tố của bị đơn”.

Tại Điều 175, Bộ Luật Tố tụng dân sự quy định “quyền, nghĩa vụ của người được thông báo”:

“1. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, người được thông báo phải nộp cho Toà án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu có...

2. Người được thông báo có quyền yêu cầu Toà án cho xem, ghi chép, sao chụp đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện”.

Tại Điều 176, Bộ Luật Tố tụng dân sự quy định “quyền yêu cầu phản tố của bị đơn”:

“Cùng với việc phải nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của người khởi kiện, bị đơn có quyền yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập...”.

Như vậy, việc Tòa án không thông báo bằng văn bản cho bị đơn về việc thụ lý vụ án không những vi phạm pháp luật, mà còn dẫn đến hậu quả làm cho bị đơn mất đi cơ hội được hưởng các “quyền” và thực hiện “nghĩa vụ” của mình theo quy định của Bộ Luật Tố tụng dân sự. Đây là một điều rất đáng tiếc, bởi theo luật: “Các đương sự đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng dân sự. Tòa án có trách nhiệm tạo điều kiện để họ thực hiện các quyền, nghĩa vụ của mình” (Điều 8 Bộ Luật Tố tụng dân sự).

Luật gia, Nhà báo Nguyễn Chấn