Thu hồi đất của người dân để thực hiện dự án xây dựng nâng cấp Trường phổ thông nội trú Ba Bể. Ảnh: NC

Năm 2004, Nhà nước thu hồi hơn 1.000m² mảnh ruộng trên để làm bệnh viện huyện Ba Bể. Khi thi công san lấp mặt bằng, bệnh viện tôn lên cao 5m làm cho gốc cây, chuối, tre... nằm trên phần diện tích còn lại (hơn 1.500m² ruộng) bị vùi xuống; hậu quả là làm cho gia đình không thể canh tác trồng lúa được. Ông Lai đã nhiều lần gửi đơn đề nghị UBND huyện bồi thường về sản lượng và diện tích ruộng bị thiệt hại nhưng không được giải quyết.

Để đảm bảo ổn định cuộc sống, năm 2005, gia đình ông Lai làm đơn gửi UBND thị trấn Chợ Rã và UBND huyện Ba Bể, xin được đổ đất xuống khu ruộng trên; sau đó, thuê ông Hanh ở Tiểu khu 4 thị trấn Chợ Rã đổ 4.332 xe đất, đá và san lấp mặt bằng cải tạo mảnh ruộng trên để trồng cây khác có thu nhập cho gia đình.

Đến năm 2009 thì xảy ra một sự việc khác liên quan: Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp để mở rộng đường 279 đi qua thị trấn Chợ Rã. Khi ấy, nhiều hộ bị thu hồi đất, trong đó có hộ bị thu hồi hết; có hộ, sau khi trừ hết hành lang đường, mốc giới giải phóng mặt bằng (GPMB), vẫn còn đất (như hộ ông Diệp Văn Thành còn vài trăm m²). Đối với diện tích đất còn lại của hộ ông Thành, không hiểu vì sao năm 2016 chính quyền địa phương lại lấy giao cho người khác và áp giá thu tiền 6,2 triệu đồng/m².   

Ngày 4/7/2016, gia đình ông Lai nhận được Quyết định số 2451/2016/QĐ-UBND ngày 28/6/2016 của UBND huyện Ba Bể phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB phục vụ dự án nâng cấp cơ sở vật chất trường phổ thông dân tộc nội trú Ba Bể. Theo đó, hộ ông Lai bị thu hồi hơn 1.100m2 đất nhưng chỉ được tính bồi thường 55.000 đồng/m², trong khi đất bị thu hồi của hộ ông Triệu Kim Lai cùng nằm trong xứ đồng Nà Lải với đất của các hộ Vi Thị Kiểm, Vi Văn Lai và liền kề với diện tích đất bị thu hồi của hộ ông Diệp Văn Thành (nêu ở phần trên) cùng thời điểm này lại được định giá tới 6,2 triệu đồng/m².

 Quyết định của UBND huyện Ba Bể cũng không nói gì đến việc bồi thường, hỗ trợ đối với phần công sức, tiền của mà hộ gia đình ông Lai đã bỏ ra hồi năm 2005 để san lấp mặt bằng khi thực hiện dự án xây dựng bệnh viện huyện vào năm 2004.

Ý kiến của chúng tôi:

Cùng thời điểm năm 2016, hộ ông Triệu Kim Lai bị thu hồi hơn 1.100m2 đất nhưng chỉ được định giá 55.000 đồng/m2 để tính bồi thường trong khi đất bị thu hồi của hộ này cùng nằm trong xứ đồng Nà Lải với đất của các hộ Vi Thị Kiểm, Vi Văn Lai và liền kề với diện tích đất của hộ ông Diệp Văn Thành  (bị thu hồi năm 2009) nhưng lại được định giá tới 6,2 triệu đồng/m2 để giao đất có thu tiền:

I. Đối chiếu với quy định tại Điểm d, Khoản 1 Điều 112 Luật Đất đai năm 2013 thì thấy cách định giá của UBND huyện Ba Bể vi phạm các nguyên tắc sau đây của pháp luật:

1. Vi phạm nguyên tắc định giá quy định tại điểm d, Khoản 1 Điều 112 Luật Đất đai năm 2013:

"Cùng một thời điểm, các thửa đất liền kề nhau có cùng mục đích sử dụng, khả năng sinh lợi, thu nhập từ việc sử dụng đất tương tự như nhau thì có mức giá như nhau";

2. Vi phạm nguyên tắc quy định tại Khoản 3 Điều 74 Luật Đất đai:

"Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật".

Cụ thể, điều khoản của luật yêu cầu việc bồi thường phải "đúng quy định của pháp luật" nhưng việc định giá đất để tính bồi thường, UBND huyện Ba Bể thì lại trái quy định của pháp luật vì vi phạm nguyên tắc định giá quy định tại Điểm d, Khoản 1, Điều 112 Luật Đất đai năm 2013 nêu trên.

II. Ở thời điểm hiện tại (năm 2017), khi bị thu hồi đất, hộ gia đình ông Triệu Kim Lai đề nghị được bồi thường đối với phần công sức, tiền của họ đã bỏ ra hồi năm 2005 để san lấp mặt bằng do buộc phải chuyển đổi cây trồng khi thực hiện dự án xây dựng bệnh viện huyện vào năm 2004:

Pháp luật hiện hành không quy định Nhà nước bồi thường trong trường hợp này. Tuy nhiên, theo ông Lai: Tại cuộc đối thoại gần đây giữa chính quyền và gia đình ông, vị Chủ tịch UBND huyện Ba Bể đã thể hiện thiện chí, cho rằng xét cả về lý và về tình, huyện có thể đề nghị UBND tỉnh xem xét, hỗ trợ đối với hộ gia đình ông Lai theo quy định tại Điều 22 Quyết định số 22/2014/QĐ-UBND tỉnh Bắc Kạn: "Căn cứ tình hình thực tế của địa phương, UBND cấp huyện đề xuất trình UBND tỉnh xem xét quyết định biện pháp hỗ trợ khác để đảm bảo ổn định đời sống, sản xuất..." cho người bị thu hồi đất.

Theo chúng tôi, trong áp dụng pháp luật đất đai, ý kiến của người đứng đầu chính quyền huyện Ba Bể rất đáng hoan nghênh.

Luật gia, nhà báo Nguyễn Chấn