Công chức Thanh tra Rạch Giá kiểm tra thực tế phần đất đang KN tại khu quy hoạch xây dựng khu dân cư phường An Bình. Ảnh: TH

Nội dung KN do phương án được lập còn nhiều sai sót về diện tích đất, số lượng hoa màu, vật kiến trúc, đặc biệt về giá đất và các chính sách hỗ trợ TĐC. Thời gian gần đây, những thiếu sót về diện tích đất đai, hoa màu, vật kiến trúc đã cơ bản đã được khắc phục. Nội dung KN còn lại chủ yếu là giá đất bồi thường. Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn đến số lượng và tỷ lệ KN về đất đai, về các phương án giải tỏa bồi thường ở mức cao.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các KN nêu trên.

Trước hết, về mặt khách quan do quy định của pháp luật về đất đai nói chung và quy định về lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ, TĐC thay đổi nhanh. Việc ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện đôi lúc chưa kịp thời. Bên cạnh đó, quy định của pháp luật còn có những mâu thuẫn, chồng chéo gây khó khăn, lúng túng trong việc áp dụng. Thực tiễn sử dụng đất ở một số địa bàn chưa ổn định, rất khó khăn trong việc xác định nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất, làm cơ sở bồi thường... Tuy nhiên nguyên nhân chính vẫn là giá đất.

Ông Phùng Quốc Bình - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: Nguyên nhân chính dẫn đến KN nhiều, đó là giá đất bồi thường. Mà việc xác định giá đất theo giá thị trường để bồi thường cũng gặp rất nhiều khó khăn, bởi dữ liệu về giá đất không có; rồi trong thực tế việc thu thập thông tin có nhiều cái vướng, bởi thu thập trên việc thu thập giá đất, trên hợp đồng chuyển nhượng đã được ký kết tại cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên trong thực tế, giữa giá chuyển nhượng trong hợp đồng và giá trong thực tế thì giá trong hợp đồng bao giờ cũng thấp hơn bởi họ tránh nộp thuế, né nghĩa vụ khi thực hiện. Như vậy, không khéo thu thập thông tin này làm cơ sở để xác định giá thị trường sẽ đưa ra giá không chuẩn xác.

Nguyên nhân chủ quan: Về quan điểm cũng là vấn đề về giá đất để bồi thường nhưng xem xét ở 2 luồng quan điểm có khác nhau. Khi ngồi lại để xác định giá bồi thường, có quan điểm thì làm sao hạn chế thấp nhất việc phải chi ngân sách cho việc này. Khi xem xét giá đất đối với người KN thì luồng tư tưởng lại cho rằng những gì có thể được thì xem xét giải quyết cho những người có đất bị thu hồi. Hai luồng tư tưởng này có những cái chưa gặp nhau. Đây cũng là nguyên nhân. Khi làm giá thì xác định giá đất bồi thường làm sao để không ảnh hưởng nhiều đến ngân sách và khi xem xét KN thì vận dụng để có lợi cho người có đất bị thu hồi. Dẫn đến khi giải quyết bắt buộc phải điều chỉnh phương án dẫn đến phát sinh KN.

Thứ hai, do thiếu sót của cơ quan chuyên môn, của những người thực thi nhiệm vụ trong quá trình lập phương án bồi thường, cụ thể: Quá trình khảo sát, thu thập thông tin về giấy tờ, về nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất chưa thật đầy đủ, không chặt chẽ… dẫn đến thẩm định, xác định đủ hay không đủ diều kiện bồi thường còn kéo dài, mất thời gian. Một mặt khi xác định đủ hay không đủ điều kiện bồi thường thì cơ quan chuyên môn giải quyết theo hướng không bị ảnh hưởng. Nhiều trường hợp khi có KN, xác minh lại thì đủ điều kiện bồi thường, nhưng phương án xác lập không đủ điều kiện bồi thường. Cán bộ chuyên môn nói rằng cứ lập phương án là không đủ điều kiện bồi thường đi rồi mai mốt KN tính sau. Điều này cho thấy trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ của anh em chuyên môn còn nhiều vấn đề. Cứ thấy còn băn khoăn thì lập phương án là không đủ điều kiện bồi thường, nếu sau này có KN, cơ quan thẩm quyền giải quyết, bổ sung thêm thì không sao, chứ nếu lập phương án là đủ điều kiện bồi thường, sau này thanh tra mà không đủ thì có tội nên cứ ghi là không đủ điều kiện bồi thường.

Khắc phục những hạn chế, thiếu sót làm phát sinh KN, thiết nghĩ, trước hết phải quan tâm nâng chất lượng việc lập phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC. Theo đó, chú trọng giá đất bồi thường, cố gắng thực hiện sao cho sát với giá thị trường để đảm bảo lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi. Việc lập phương án phải được lập đúng trình tự thủ tục, đảm bảo chặt chẽ, chính xác. Trong quá trình lập phương án phải xem xét một cách tổng thể để xác định được những bất cập dẫn đến thiếu công bằng trong quá trình thực hiện công tác giải tỏa bồi thường… để có chính sách hỗ trợ khác. Có như vậy thì lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi mới được xem xét thấu đáo, đảm bảo đầy đủ, kịp thời và sẽ hạn chế KN. Làm được như thế, chắc chắn tình hình KN sẽ chuyển biến theo hướng tích cực..

“Ý thức được việc này và với trách nhiệm của mình, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ quan tâm, quyết liệt hơn trong thực thi nhiệm vụ, trong việc hướng dẫn chuyên môn, trong việc phối hợp với các ngành, các cấp nhằm để nâng chất lượng việc lập phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC. Tuy nhiên, cũng mong được sự quan tâm chỉ đạo của UBND tỉnh; sự quan tâm của các cấp, các ngành có liên quan trong việc thực hiện trách nhiệm của mình cũng như việc phối hợp thực hiện. Làm tốt việc này là giải pháp căn cơ làm hạn chế KN về đất đai nói chung và KN đối với các phương án giải tỏa bồi thường, hỗ trợ, TĐC nói riêng” - ông Phùng Quốc Bình - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường khẳng định.

Thanh Hương