Sáng 21/10, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú chủ trì cuộc họp hội đồng thẩm định độc lập để thẩm định dự thảo Nghị quyết của Chính phủ quy định xử lý khó khăn, vướng mắc về đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai (dự thảo Nghị quyết).

Dự thảo Nghị quyết nhằm ngăn chặn, xử lý nghiêm tiêu cực trong đấu giá đất

Theo Bộ Tư pháp, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động đấu giá tài sản, đặc biệt là đấu giá quyền sử dụng đất vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, như: Tình trạng người tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, nhất là đối với trường hợp Nhà nước giao đất, cho thuê đất ở trả giá cao bất thường, có dấu hiệu thông đồng, dìm giá, nâng giá, cấu kết thao túng giá, lợi dụng hoạt động đấu giá để trục lợi rồi “bỏ cọc”.

Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản, gây sự chú ý của dư luận, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội cũng như tình hình an ninh, trật tự tại một số địa phương.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đối với kết quả giám sát thường xuyên, nắm tình hình đấu giá quyền sử dụng đất trong thời gian qua và tổng hợp đề xuất, kiến nghị trong thời gian tới, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ hoàn thiện thể chế, trong đó nghiên cứu sửa đổi ngay quy định nâng mức tiền đặt trước của cá nhân tham gia đấu giá từ đối đa 20% lên 50%, đồng thời bổ sung quy định chế tài xử lý vi phạm.

Bộ Tư pháp thấy rằng việc ban hành Nghị quyết của Chính phủ là cần thiết nhằm kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm tình trạng tiêu cực trong hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, góp phần khơi thông nguồn lực đất đai.

Nâng mức tiền đặt trước lên tối đa 50%

Tại cuộc họp, ông Lê Văn Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 5 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng.

Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung quy định nâng mức tiền đặt trước trong trường hợp giao đất, cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai lên tối thiếu là 20% và tối đa là 50% giá khởi điểm. Điều này nhằm hạn chế tình trạng người tham gia đấu giá quyền sử dụng đất lợi dụng mức tiền đặt trước quá thấp để tham gia đấu giá nhằm trục lợi; đảm bảo tính linh hoạt, tạo thuận lợi cho người có tài sản và tổ chức hành nghề đấu giá xem xét, quyết định.

Các đại biểu tham gia cuộc họp. Ảnh: Minh Nguyệt

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp thấy rằng, quy định này cũng tiềm ẩn nguy cơ làm giảm số lượng người đăng ký tham gia đấu giá, từ đó, giảm tính cạnh tranh và giá trúng đấu giá có khả năng không đạt được ở mức cao so với giá khởi điểm. Hơn nữa, với những tài sản là quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư có giá trị lớn, việc phải đặt trước số tiền là 50% giá khởi điểm sẽ gây khó khăn nhất định cho người tham gia đấu giá trong việc huy động tiền để tham gia đấu giá.

Thứ hai, xử lý vi phạm đối với người trúng đấu giá trong trường hợp giao đất, cho thuê đất vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận kết quả đấu giá bị hủy.

Cụ thể, người trúng đấu giá bỏ cọc phải bồi thường toàn bộ các thiệt hại phát sinh từ việc tổ chức cuộc đấu giá (giá dịch vụ đấu giá, chi phí tổ chức đấu giá); bổ sung quy định cấm cá nhân trúng đấu giá quyền sử dụng đất nhưng sau đó bỏ cọc với thời hạn từ 6 tháng đến 5 năm và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Song cũng có ý kiến cho rằng, quy định cấm tham gia đấu giá quyền sử dụng đất là hạn chế quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân mà theo Hiến pháp phải do luật định.

Thảo luận, cho ý kiến về 3 nội dung chính

Tại cuộc họp, các đại biểu đã tập trung thảo luận, có ý kiến về 3 nội dung, gồm: Việc tăng khung đặt cọc 20-50%; bồi thường thiệt hại nếu bỏ cọc; cấm tham gia đấu giá một thời gian nhất định.

Đại diện Thanh tra Chính phủ nhất trí với sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết và đồng tình với nội dung dự thảo về cấm tham gia đấu giá. Đối với khung đặt cọc 20-50%, đại diện Thanh tra Chính phủ cho rằng đây là khoảng cách khá rộng, vì với quy định hiện hành, các địa phương đang thực hiện ở mức tối đa 20%. Dự thảo quy định mức tối đa 50% sẽ gây khó khăn trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp, dẫn đến làm giảm số lượng khách hàng tham gia đấu giá, giảm tính cạnh tranh. Đặc biệt, giá trúng đấu giá sẽ không đạt được như mong muốn và không cao hơn mức giá khởi điểm.

Đại diện Thanh tra Chính phủ (ảnh đứng) tham gia đóng góp ý kiến với tư cách thành viên hội đồng thẩm định. Ảnh: Minh Nguyệt

Đồng tình với ý kiến của Thanh tra Chính phủ, đại diện Bộ Quốc phòng cũng cho rằng mức cọc 20-50% là quá rộng, điều này sẽ hạn chế việc tham gia của các đơn vị doanh nghiệp nhỏ lẻ. Do đó, đề nghị cân nhắc về các nội dung: Đưa ra khoảng cách ngắn hơn về mức cọc; quy định cụ thể về bồi thường thiệt hại; việc cấm tham gia đấu giá.

Nhất trí với nội dung tăng khung tiền cọc lên 20-50%, đại diện Bộ Công an đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét, cân nhắc về mức bồi thường có nên quy định cứng trong dự thảo Nghị quyết và thời gian cấm tham gia đấu giá.

Đại đa số các đại biểu nhất trí với việc tăng mức cọc đấu giá đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai. Ảnh: Minh Nguyệt

Đại diện Sở Tư pháp Hà Nội cũng đồng tình với nội dung quy định khung tiền cọc trong dự thảo Nghị quyết, song đề nghị cân nhắc kỹ vấn đề bồi thường và cấm tham gia đấu giá. Lý do, vấn đề bồi thường rất khó thực hiện trong thực tế vì không thể biết trước số tiền phải bồi thường (chi phí, dịch vụ đấu giá phải tổ chức xong phiên đấu giá mới xác định được), nếu áp dụng sẽ dẫn đến việc khiếu kiện; chế tài xử lý nếu khách hàng không nộp tiền bồi thường. Theo đại diện Sở Tư pháp Hà Nội, dự thảo Nghị quyết nên bỏ quy định về bồi thường.

Cho rằng việc tăng mức cọc lên 20-50% là hợp lý, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng cần nghiên cứu chi tiết, cụ thể hơn nội dung này. Trong đó, chia ra cụ thể 2 trường hợp là cá nhân và doanh nghiệp tham gia đấu giá để phù hợp, khả thi trên thực tế. Đồng thời, nên bỏ quy định về bồi thường vì mức cọc đã tăng lên, nếu người tham gia đấu giá bỏ cọc thì đã bị mất tiền cọc…

Dự thảo đủ điều kiện trình Chính phủ khi tiếp thu, hoàn thiện 4 nội dung

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo hoàn thiện báo cáo thẩm định, trong đó tập trung vào 4 vấn đề.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú kết luận cuộc họp. Ảnh: Minh Nguyệt

Thứ nhất, về phạm vi nâng mức tiền đặt cọc lên 20-50%.

Thứ hai, phải đảm bảo quy định tại khoản 2, Điều 1 và khoản 5, Điều 3 của Nghị quyết 206 về vấn đề quyền con người, quyền công dân.

Thứ ba, cân nhắc về tính khả thi, trong đó đưa thêm cơ chế tạo ra sự linh hoạt cho địa phương trong phương án đấu giá để xử lý những vấn đề các cơ quan quản lý Nhà nước đang còn quan ngại.

Thứ tư, hoàn thiện hồ sơ, đặc biệt là tờ trình, phải giải trình đầy đủ; thuyết minh đầy đủ bản so sánh với quy định hiện hành; lý do đề xuất điều chỉnh.

“Dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi tiếp thu, hoàn thiện theo ý kiến của hội đồng thẩm định, trong đó báo cáo thẩm định tập trung vào 4 vấn đề: Phạm vi; đảm bảo quyền con người, quyền công dân; đảm bảo tính khả thi, tạo sự linh hoạt; hoàn thiện hồ sơ, đặc biệt là tờ trình”, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú nhấn mạnh.