Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh quan điểm đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam “thẳng nhất có thể”, “gặp núi qua núi, gặp sông bắc cầu”. Ảnh: M.Khôi

Trước đó, tại Hội nghị Trung ương 10, Ban Chấp hành Trung ương thống nhất chủ trương đầu tư Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, xác định đây là nhiệm vụ chính trị, ưu tiên nguồn lực để thực hiện sớm.

Phải có cơ chế cho địa phương, doanh nghiệp tư nhân

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ Giao thông Vận tải tiếp thu, quán triệt chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, cũng như các ý kiến của bộ, ngành, chuyên gia và Nhân dân, tiếp tục cập nhật, hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi để trình Quốc hội.

Ngoài phạm vi đầu tư từ điểm đầu dự án là TP Hà Nội đến điểm cuối tại TP Hồ Chí Minh, theo lãnh đạo Chính phủ, cần xem xét, nghiên cứu phương án kéo dài tuyến đường sắt tốc độ cao từ địa đầu Móng Cái, đến mũi Cà Mau.

“Bộ Giao thông Vận tải phải đánh giá hiệu quả của đường sắt tốc độ cao chuyên vận chuyển hành khách (hoặc kết hợp vận tải hàng hóa khi cần thiết) với nền kinh tế, chứ không giới hạn trong ngành Đường sắt”, Phó Thủ tướng nói.

Cạnh đó, báo cáo tiền khả thi cần thể hiện được quan điểm đầu tư xây dựng tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế 350 km/h “thẳng nhất có thể”, “gặp núi qua núi, gặp sông bắc cầu”.

Về hình thức triển khai đầu tư, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải chỉ rõ ưu điểm, nhược điểm trong trường hợp toàn tuyến là một dự án, hay có nhiều dự án thành phần.

Bộ này cũng được giao đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù về phân kỳ đầu tư, phân bổ nguồn vốn Trung ương, địa phương một lần hay theo giai đoạn 5 năm một lần, sử dụng trái phiếu, ODA và các nguồn hợp pháp khác, tận dụng dư địa mức trần nợ công.

“Các cơ chế, chính sách đặc thù đã áp dụng cho đường sắt đô thị ở TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cần được xem xét áp dụng cho các địa phương có tuyến đường sắt đi qua”, Phó Thủ tướng nêu rõ và quán triệt “trong dự án phải có cơ chế cho địa phương, doanh nghiệp tư nhân”.

Theo lãnh đạo Chính phủ, Trung ương thống nhất quản lý quy chuẩn, tiêu chuẩn từ thiết kế, hạ tầng, phương tiện, hệ thống thông tin, điều hành…

Bộ Giao thông Vận tải cần kiến nghị giải pháp tăng cường phân cấp, phân quyền, giao trách nhiệm cho địa phương về chuẩn bị mặt bằng, xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật, nhà ga… đồng thời “phân công nhiệm vụ” cho doanh nghiệp tư nhân để huy động nguồn lực bên ngoài, từ quỹ đất hai bên tuyến đường sắt để giảm bớt chi phí, nguồn lực của nhà nước.

“Lấy phát triển đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, đường sắt Việt Nam nói chung tạo cú hích cho các ngành cơ khí, chế tạo, tự động hóa… và các ngành công nghiệp khác phục vụ quốc kế, dân sinh”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phấn đấu toàn thành đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam trước 2045

Hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải và các đơn vị liên quan đang khẩn trương xây dựng báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, chuẩn bị trình tự, hồ sơ thủ tục để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp 8, vào tháng 10 tới.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì buổi làm việc về tình hình triển khai Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Ảnh: M.Khôi

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Danh Huy cho hay, mục tiêu phấn đấu phê duyệt chủ trương đầu tư trước năm 2025; giải phóng mặt bằng, khởi công trước năm 2030; hoàn thành toàn tuyến trước năm 2045.

Phạm vi đầu tư của dự án có điểm đầu tại TP Hà Nội: Tổ hợp ga Ngọc Hồi (đầu mối vận chuyển hành khách và hàng hóa phía Nam của khu đầu mối đường sắt Hà Nội). Điểm cuối tại TP Hồ Chí Minh: Ga Thủ Thiêm (đầu mối vận chuyển hành khách phía Đông của khu đầu mối đường sắt TP Hồ Chí Minh).

Dự án đi qua địa phận 20 tỉnh, TP gồm: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh.

Báo cáo nghiên cứu tiền khả khi đề xuất: Xây dựng mới tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; chiều dài khoảng 1.541 km với 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa.

Đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết; đường sắt Bắc - Nam hiện hữu vận chuyển hàng hóa và khách du lịch chặng ngắn.

Tại cuộc họp, các đại biểu cho rằng việc đầu tư một dự án lớn như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cần “thắt lưng, buộc bụng” để tập trung đầu tư, tạo đòn bẩy cho phát triển.

Các đại biểu cũng thảo luận, làm làm rõ một số nhóm cơ chế, chính sách đặc thù trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chuẩn bị trình Quốc hội vào kỳ họp sắp tới, như: Phạm vi đầu tư dự án; hiệu quả đầu tư đối với ngành đường sắt và cả nền kinh tế; hình thức đầu tư, giải pháp huy động vốn…