Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: PV

Tham dự tọa đàm có các đồng chí nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã tham gia trực tiếp vào quá trình đấu tranh ngoại giao đi đến Hiệp định Paris (27/1/1973), các nhân chứng lịch sử và các nhà nghiên cứu về chính trị, quân sự và ngoại giao.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định Hiệp định Paris là đỉnh cao của mặt trận ngoại giao Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước, thể hiện vai trò quan trọng, tích cực và chủ động của mặt trận ngoại giao trong sự phối hợp chặt chẽ với mặt trận quân sự và chính trị, trên cơ sở đề cao nguyên tắc hòa bình, độc lập, tự chủ, đồng thời kết hợp sức mạnh dân tộc với sự ủng hộ đoàn kết của nhân dân thế giới, góp phần quan trọng vào đại thắng mùa Xuân 1975.

Tại tọa đàm, nhiều tham luận và ý kiến phát biểu đã đi sâu phân tích một số vấn đề lịch sử trong giai đoạn đàm phán Hiệp định Paris, chia sẻ thông tin làm rõ hơn giai đoạn thực thi Hiệp định Paris từ năm 1973 đến ngày đại thắng 30/4/1975.

Đặc biệt, tọa đàm đã tập trung trao đổi về việc triển khai mặt trận ngoại giao giai đoạn 1973 - 1975, cho đến nay còn là một khoảng trống ít được giới nghiên cứu nhắc đến.

Các học giả và các nhân chứng lịch sử cũng đã làm sống lại những ký ức sinh động về quá trình đàm phán và thi hành Hiệp định Paris; từ chủ trương, chiến lược sáng suốt của Trung ương Đảng về việc mở ra mặt trận tấn công ngoại giao từ cuối những năm 1960; bài học về ứng xử ngoại giao tài tình của Bác Hồ và các nhà ngoại giao lão thành của ta; đến những nỗ lực nghiên cứu chiến lược của Bộ Ngoại giao với việc thành lập Nhóm CP80, quy tụ nhiều cán bộ ngoại giao tài năng nhằm đánh giá chính xác chính trị nội bộ và khả năng can dự của các nước lớn trước những biến chuyển rất nhanh chóng và mạnh mẽ của tình hình cách mạng miền Nam; những ký ức và cảm xúc sống động của các nhà ngoại giao “mặc áo lính” gợi nhớ lại không khí hào hùng nhưng quyết liệt của những ngày đấu tranh chính trị, pháp lý ngay trong lòng địch.

Phát biểu dẫn đề, GS.TS Nguyễn Vũ Tùng, Giám đốc Học viện Ngoại giao đã đề cập 4 nội dung cụ thể được thảo luận tại tọa đàm: Bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế của giai đoạn 1973 - 1975; chiến lược kháng chiến trong tình hình mới; triển khai mặt trận ngoại giao; các bài học kinh nghiệm trong giai đoạn này. Từ những bài học từ giai đoạn này sẽ đóng góp đáng kể vào quá trình Bộ Ngoại giao tổng kết công tác đối ngoại và xây dựng ngành.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho rằng, còn nhiều mảng tối trong công tác nghiên cứu về giai đoạn 1973 - 1975 cần làm sáng tỏ với cách tiếp cận đa chiều, để bức tranh về giai đoạn hậu Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình năm 1973 tới ngày đại thắng 30/4/1975 hoàn chỉnh hơn nữa.

GS.TS Phạm Quang Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn trình bày về bối cảnh quốc tế đầy khó khăn tại thời điểm hậu Hiệp định Paris: Bất cân xứng về lực lượng giữa Việt Nam và bên kia chiến tuyến; cuộc đối đầu giữa phe tư bản và xã hội chủ nghĩa trong trật tự hai cực; mâu thuẫn giữa các đồng minh; thách thức ngoại giao từ nước lớn. Hoàn cảnh quốc tế khó khăn càng làm nổi bật hơn chính sách ngoại giao tỉnh táo, độc lập song mềm dẻo của Đảng và Nhà nước, ý chí quyết liệt cùng sự hy sinh của nhiều thế hệ cha anh để đi đến ngày đại thắng 30/4/1975.

Nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên đã nhấn mạnh về dấu ấn Hồ Chí Minh trong đàm phán lịch sử, cho rằng chiến thắng của ngành Ngoại giao nói riêng và Chính phủ Việt Nam nói chung là sự tổng hòa của nhiều yếu tố đáng chú ý trong quá trình đàm phán, như nắm vững và vận dụng tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh; chọn thời điểm đàm phán phù hợp, hiểu rõ nhân tố con người lịch sử và văn hóa, qua đó đưa đến thắng lợi trong tầm tay.

Các ý kiến khác tại tọa đàm nhất trí cho rằng quá trình đàm phán và đấu tranh ngoại giao thực thi Hiệp định Paris đã để lại nhiều bài học quý báu, còn nguyên giá trị cho công tác đối ngoại trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Đó là sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng trong công tác đối ngoại; giương cao tư tưởng độc lập, tự chủ trong hoạch định chính sách, đặc biệt là trên vấn đề đối ngoại; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; sự thống nhất đoàn kết và sự phối hợp chặt chẽ giữa mặt trận ngoại giao với mặt trận quân sự, đã góp phần tạo nên thắng lợi lịch sử mùa Xuân năm 1975.

Cuộc tọa đàm đã góp phần làm sống lại một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc nói chung và của ngành Ngoại giao nói riêng, tiếp tục là nguồn cảm hứng cho các thế hệ ngoại giao hiện nay và sau này.

“Tọa đàm không chỉ nhằm tri ân đối với sự hy sinh của nhân dân và chiến sỹ cả nước, biết ơn Đảng và Bác Hồ vĩ đại, các thế hệ cha anh đã trực tiếp tham gia vào mặt trận ngoại giao thời kỳ giành độc lập, thống nhất đất nước, mà còn khơi dậy niềm tự hào, lòng yêu nước, yêu ngành của các cán bộ ngoại giao trẻ, sẵn sàng tiếp bước thế hệ cha anh theo đường lối đúng đắn và sáng suốt của Đảng, phát huy và kế thừa cao độ truyền thống ngoại giao gắn liền với tư tưởng và phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh”, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn chia sẻ.

Tọa đàm lần này là một hoạt động quan trọng trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 75 năm thành lập ngành Ngoại giao Việt Nam (28/8/1945 - 28/8/2020).