(Thanh tra) - Nhấn mạnh cần quy định rõ trong Luật Xây dựng sửa đổi lần này cơ chế “hậu kiểm”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng lưu ý, phải tính toán rất kỹ việc miễn giấy phép xây dựng với một số công trình và nhà ở riêng lẻ ở nông thôn.
Sáng 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi. Cơ chế “hậu kiểm”, xử lý công trình vi phạm; miễn giấy phép xây dựng là những vấn đề được quan tâm đề nghị cân nhắc kỹ để bảo đảm tính khả thi.
Dự án Luật Xây dựng sửa đổi đã trình Quốc hội thảo luận tại tổ, hội trường trước đó.
Rủi ro chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”
Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, chỉnh lý tốt các nội dung về cải cách thủ tục hành chính, quản lý trật tự xây dựng; xử lý các vấn đề cấp bách (phòng cháy chữa cháy, sự cố công trình).
Các ý kiến về tiêu chí đối với năng lực của chủ đầu tư theo quy mô, tính chất kỹ thuật phức tạp của dự án; quản lý chất lượng công trình xây dựng, cũng đã được Chính phủ tiếp thu.
Song theo Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường vẫn còn 5 vấn đề cần cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính khả thi và an toàn. Trong đó, có nội dung về rủi ro chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”; cơ chế xử lý công trình vi phạm; việc miễn giấy phép xây dựng.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho rằng quy định hiện tại chưa làm rõ phương thức “hậu kiểm” là kiểm tra theo xác suất, kiểm tra từng phần hay kiểm tra toàn bộ sau khi công trình hoàn thành.
“Việc này rất quan trọng, bởi bây giờ xây xong một tòa nhà, hậu kiểm mới phát hiện ra móng tòa nhà đó không đảm bảo thiết kế, lúc ấy khắc phục rất khó”, bà Hải đề nghị, quy định rõ nguyên tắc hậu kiểm trong luật.
Dự thảo luật quy định theo hướng giao quyền chủ động rất lớn cho chủ đầu tư trong thẩm định và nghiệm thu công trình. Bà Hải lo ngại quy định này đặt ra rủi ro lớn khi chủ đầu tư không đủ năng lực hoặc cố tình vi phạm trong bối cảnh nhân lực thanh tra, kiểm tra xây dựng mỏng.
“Nếu hậu kiểm chỉ là kiểm tra hồ sơ hoặc đợi đến khi công trình hoàn thành mới kiểm tra, việc khắc phục sai phạm về kết cấu hay phòng cháy, chữa cháy sẽ vô cùng tốn kém”, theo lời bà Hải.
Ủng hộ tinh thần phân cấp, phân quyền, song theo bà Hải, phải đi đôi với năng lực. Bà ví dụ, dự án cầu Sông Lô ở Phú Thọ giao quyền tự nghiệm thu cho chủ công trình, việc kiểm tra cũng phân cấp cho địa phương, liệu có đảm bảo không?
“Cầu Sông Lô khi ngừng hoạt động, học sinh đi học phải đi vòng 30km. Nếu phải chờ những quy trình như thông thường để khắc phục sự cố sẽ rất lâu”, bà Hải nêu ví dụ và đề nghị quy định một quy trình rút gọn về xử lý sự cố trong luật.
Cũng đề cập cơ chế “hậu kiểm”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cần quy định rõ trong luật sửa đổi lần này. “Vấn đề hậu kiểm là quan trọng, nếu có vi phạm thì phạt như thế nào để mang tính răn đe, xử lý nghiêm”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Điều mà Chủ tịch Quốc hội băn khoăn nhất là năng lực tổ chức ở địa phương, nhất là khi thực hiện chính quyền 2 cấp.
Theo ông, phải đào tạo bồi dưỡng để cán bộ có đủ trình độ nghiệp vụ, chuyên môn. “Không phải kỹ sư xây dựng nhưng cũng phải được cập nhật, bồi dưỡng kiến thức xây dựng để quản lý ở địa phương thật chặt chẽ”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Miễn giấy phép xây dựng phải tính toán rất kỹ
Về miễn giấy phép xây dựng với một số công trình, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phải tính toán rất kỹ
Ông đặt vấn đề, công trình xây dựng gây ảnh hưởng đến các nhà xung quanh như nứt, lún… thì xử lý như thế nào. Theo Chủ tịch Quốc hội, chúng ta rút ngắn thời gian, nhưng cần bổ sung việc công bố công khai thiết kế trong thời gian nhất định, để giám sát, phản biện.
Về miễn giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần giới hạn diện tích, dưới 500m2 sàn hay bao nhiêu, điều kiện phải không nằm trong hành lang giao thông, di sản.
Nếu không quy định rõ, theo Chủ tịch Quốc hội, sẽ như giai đoạn 2015-2020, “chúng ta phải giải quyết khiếu kiện rất nhiều”.
Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi lần này quy định về cấp giấy phép xây dựng theo hướng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng.
Theo đó, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng. Ví dụ, công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng.
Các công trình còn lại, cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.
Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi, Chính phủ cho biết, thực hiện nguyên tắc “từ khi chuẩn bị đến khi khởi công xây dựng, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính”, quy định về miễn giấy phép xây dựng bao gồm cả dự án có quy hoạch chi tiết 1/500 sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm soát các nội dung cơ bản về phù hợp quy hoạch và an toàn.
“Chỉ các công trình quy mô nhỏ, không phải thẩm định mới phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng”, báo cáo nêu.
Theo Chính phủ, dự thảo luật đã bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng tại Điều 47 nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ “tiền kiểm” sang hậu kiểm. Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm.
UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm toàn diện về quản lý trật tự xây dựng các công trình xây dựng trên địa bàn. UBND cấp xã chịu trách nhiệm toàn diện về quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn theo phân cấp của UBND cấp tỉnh.
Về thủ tục cấp giấy phép, Chính phủ cho biết, sẽ được quy định đơn giản hóa tối đa tại nghị định theo hướng: thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hoá về hồ sơ và điều kiện; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình; giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 07 - 10 ngày).
Theo chương trình nghị sự kỳ họp 10, Quốc hội sẽ bầm nút thông qua Luật Xây dựng sửa đổi tại kỳ họp này.
