Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển. Ảnh: HG

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật, phạm vi, nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật được mở rộng nên Chính phủ trình UBTV xem xét, báo cáo QH quyết định thành dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi).

Trước đề nghị sửa toàn bộ Luật Đầu tư công sau 3 năm có hiệu lực, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho rằng, cần cân nhắc bởi nhiều nội dung tại dự thảo Luật mang tính chất “nới” hơn là vướng mắc.

“Các khoản chi phải có dự toán và được sự quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Ngân sách phải được quản lý và giám sát chặt chẽ. Đồng tiền bát gạo của dân, một đồng cũng phải giám sát không thể buông lỏng”, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh.

Luật bất cập 1 phần, phần nhiều hơn do tổ chức thực hiện

Theo Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, cái gì vướng mắc, khó khăn trong thực hiện đầu tư công thì sửa. Tờ trình nêu còn có sự lúng túng là đúng, bởi chuyển từ cơ chế cũ sang cơ chế mới, tức từ kế hoạch đầu tư công hàng năm sang trung hạn, nhưng không phải do luật.

Hay những điểm mà Chính phủ cho rằng còn “cứng nhắc”, “chưa đầy đủ” như công tác đầu tư, quyết định đầu tư, thẩm định vốn, khả năng cân đối nguồn vốn, giao vốn nhiều lần… lại cũng không phải do luật mà do khâu thực hiện.

“Bất cập trong Luật chỉ 1 phần, còn phần nhiều hơn do tổ chức thực hiện Luật Đầu tư công chưa nghiêm. Tôi đồng ý cái cứng nhắc thì rà lại, cái gì thiếu, chưa đồng bộ thì sửa đổi, còn những gì không phải do Luật mà do công tác điều hành thì không sửa”, bà Ngân nêu.

Chủ tịch QH lấy ví dụ, dự án đường cao tốc, sân bay Long Thành đã có chủ trương đầu tư, bố trí vốn song chậm giao vốn 8 tháng.

“Sắp hết năm 2018 rồi mà dự án đường cao tốc mới mở để đấu thầu. Tôi e rằng, lời hứa của Bộ trưởng Giao thông Vận tải trước cử tri, QH đến cuối nhiệm kỳ sẽ thông một số đoạn trên tuyến là khó khả thi. Vấn đề ở đây là do giao vốn”, Chủ tịch QH nói và nhấn mạnh, việc vốn ít, không đủ cân đối thì không phải do luật.

Lãnh đạo QH cũng đề nghị, rà soát lại xem mấy Nghị định của Chính phủ có gây khó khăn cho triển khai thực hiện hay không vì “nghe nói mấy nghị định này phải chạy tới chạy lui nhiều lần, làm cho thủ tục rườm rà thêm, gây khó khăn và có ảnh hưởng tới tiến độ đầu tư công”.

“Không phủ nhận Luật Đầu tư công còn một số vấn đề bất cập cần sửa nhưng nếu đổ thừa hết do Luật thì không đúng”, Chủ tịch QH nhấn mạnh một lần nữa, do khâu tổ chức thực hiện chứ không phải do Luật.

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải, tính cụ thể của dự thảo cũng chưa cao. Trong số 106 điều luật thì có đến gần 30 điều luật quy định giao Chính phủ hướng dẫn, trong đó nhiều nội dung quan trọng không thuộc thẩm quyền hướng dẫn như: về các trường hợp điều chỉnh làm tăng tổng mức đầu tư; thẩm định dự án; thẩm quyền quyết định dự án đặc biệt; thứ tự ưu tiên, lựa chọn danh mục dự án…

Có thu hẹp thẩm quyền UBTVQH

Cũng theo ông Nguyễn Đức Hải, các quy định liên quan đến thẩm quyền QH, UBTVQH, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND, UBND đã được Chính phủ chỉnh sửa theo hướng tăng cường phân cấp; thu hẹp các nội dung cần trình QH quyết định so với Luật hiện hành; không quy định thẩm quyền của UBTVQH.

“Điều này là chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước, Nghị quyết 26 của QH và một số văn bản liên quan”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách nói.

Hai Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển và Đỗ Bá Tỵ đề nghị, làm rõ vướng mắc như thế nào, vì sao lại quy định thay đổi thẩm quyền quyết định như vậy?

Giải trình, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, chắc có sự hiểu nhầm, vì trong luật không có điều khoản nào giảm thẩm quyền của UBTVQH cả. Tinh thần là không có.

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải, dự thảo không có chữ nào ghi bỏ thầm quyền nhưng có những quy trình thủ tục được nêu trong luật cũ mà dự thảo luật mới không nêu thì rõ ràng không còn thẩm quyền.

Về tính thuyết phục đề xuất nâng quy định dự án trọng điểm quốc gia sử dụng vốn đầu tư công phải từ 35.000 tỷ đồng trở lên (hiện là 10.000 tỷ đồng), theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách, là chưa có căn cứ vì Tờ trình của Chính phủ thì mới chỉ nêu mức này tương đương 0,6% GDP mà chưa đưa ra cơ sở điều chỉnh, đánh giá tác động.

“3 năm qua, tính từ thời điểm áp dụng Luật, chỉ số giá tiêu dùng không biến động lớn. Quy định hiện hành về xác định mức vốn của dự án quan trọng quốc gia là từ 10.000 tỷ đồng trở lên đã được tính toán, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam, với khả năng cân đối nguồn vốn của ngân sách Nhà nước”, ông Hải nêu.

Cơ quan thẩm tra lưu ý, số dự án có tổng mức đầu tư trên 10.000 tỷ đồng vốn đầu tư công thời gian qua là rất ít, việc triển khai quy định này không phát sinh vướng mắc về mức trần vốn của dự án. Việc quy định mức 30.000 tỷ đồng khá lớn so với số vốn đầu tư hàng năm của ngân sách Nhà nước (khoảng 10%).

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cũng nêu quan điểm, về nguyên tắc, chi tiền của dân thì phải xin phép cơ quan dân cử. Việc căn cứ vào GDP để nâng tiêu chí dự án phải trình QH, UBTVQH là chưa hợp lý. Điều quan trọng là cần căn cứ vào năng lực của cơ quan thẩm định, cho phép và khi số lượng đại biểu QH hoạt động chuyên trách ngày càng cao, có đủ năng lực và thời gian thì đáng ra số vốn được quy định phải trình càng giảm.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho rằng, nhiều vấn đề tờ trình nêu cần sửa “chưa đủ độ chín”. Do đó, UBTVQH thống nhất, chỉ sửa những gì vướng mắc và có đánh giá tác động đầy đủ. Sau 5 năm thực hiện, luật đánh giá đầy đủ thì mới sửa, còn nếu sửa giờ thì phá vỡ toàn bộ kế hoạch đầu tư công trung hạn đề ra.

Hương Giang