Thủ tướng nhấn mạnh, nợ công vẫn ở mức an toàn. Ảnh: Thảo Nguyên

Tại kỳ họp này, Chính phủ nhận được tổng cộng 129 phiếu chất vấn của đại biểu Quốc hội (ĐBQH), trong đó có 17 câu hỏi dành trực tiếp cho Thủ tướng.

Đưa nợ xấu xuống còn 3%

Quan tâm đến vấn đề nợ xấu, ĐB Thân Đức Nam (Đà Nẵng) đặt vấn đề: Nợ xấu là hiện tượng bình thường của các ngân hàng. Nhưng làm nền kinh tế trì trệ thì nợ xấu là vấn đề của kinh tế vĩ mô. Chính phủ có can thiệp và sử dụng ngân sách để hỗ trợ xử lý nợ xấu không?

Trả lời chất vấn, Thủ tướng khẳng định, chúng ta không có ngân sách và cũng không sử dụng ngân sách xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, chúng ta có cách riêng của để xử lý nợ xấu. 

Theo Thủ tướng, sau khủng hoảng tài chính châu Á, ở nước ta thị trường vốn còn chưa phát triển, tín dụng ngân hàng - nguồn vốn chủ yếu cho phát triển sản xuất kinh doanh - tăng nhanh. Dư nợ tín dụng tăng bình quân trên 30%/năm trong giai đoạn 2001 - 2010. Tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP tăng từ 40% năm 2000 lên 125%  năm 2010. 

Quản lý Nhà nước còn chưa chặt chẽ, năng lực quản trị của nhiều tổ chức tín dụng và doanh nghiệp còn nhiều yếu kém, một số trường hợp vi phạm pháp luật, cùng với tác động của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu, thị trường tài chính, thị trường bất động sản bị ảnh hưởng nghiêm trọng, sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp thua lỗ, không trả được nợ, dẫn đến nợ xấu gia tăng. 

Kết quả giám sát của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, đến tháng 9/2012 tỷ lệ nợ xấu của các tổ chức tín dụng lên đến 17%. Nợ xấu làm cho nhiều doanh nghiệp không vay được vốn, sản xuất kinh doanh khó khăn đình trệ, ảnh hưởng đến việc làm, đời sống và tăng trưởng kinh tế. Nợ xấu còn làm cho tình hình tài chính của các tổ chức tín dụng không lành mạnh, thanh khoản khó khăn, một số ngân hàng thương mại đứng trước nguy cơ đổ vỡ, đe dọa an toàn hệ thống và ổn định kinh tế vĩ mô.

Trước thực trạng này, Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị, Quốc hội và phê duyệt các Đề án Cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu với mục tiêu cải thiện thanh khoản, tình hình tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức tín dụng, đáp ứng yêu cầu vốn cho phát triển kinh tế xã hội và bảo đảm an toàn hệ thống. Phấn đấu đến cuối năm 2015 đưa nợ xấu về mức an toàn trong kinh tế thị trường.

Nhờ sự nỗ lực chung, đến tháng 10 năm 2014 đã xử lý được 54,3% tổng số nợ xấu được xác định tại thời điểm tháng 9 năm 2012 (465 nghìn tỷ đồng), chủ yếu bằng các giải pháp: Thu hồi nợ, cơ cấu lại nợ, sử dụng dự phòng rủi ro, bán nợ và tài sản bảo đảm, trong đó có bán nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC). Công ty này đã mua gần 95 nghìn tỷ đồng nợ xấu và đang từng bước xử lý theo quy định; trong đó đã bán, thu hồi được gần 4 nghìn tỷ đồng nợ xấu và có lãi. 

Thủ tướng cho biết, tỷ lệ nợ xấu đến cuối tháng 9 khoảng 5,4%, ước đến cuối năm 2014 còn khoảng 3,7 - 4,2% so với mức 17% vào tháng 9 năm 2012. Năng lực quản trị, tình hình tài chính, thanh khoản của các tổ chức tín dụng được cải thiện, đáp ứng cơ bản vốn cho yêu cầu sản xuất kinh doanh và bảo đảm an toàn hệ thống. 

Để xử lý nợ xấu đáp ứng mong muốn, Chính phủ đưa ra 6 giải pháp, trong đó tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý; hoàn thiện chức năng, tăng cường tiềm lực tài chính, nâng cao năng lực để phát huy vai trò của VAMC; phát triển mạnh thị trường mua bán nợ; khuyến khích các nhà đầu tư trong và ngoài nước mua bán nợ xấu và tài sản bảo đảm; tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra nợ xấu, chất lượng tín dụng…

Cùng với các giải pháp đó, phải bảo đảm môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và trách nhiệm xử lý nợ xấu của doanh nghiệp; phát triển lành mạnh thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản; đẩy mạnh tái cơ cấu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo thuận lợi cho xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng. 

“Dù không sử dụng ngân sách, nhưng bằng các biện pháp trên, đến cuối năm 2015, chúng ta sẽ đưa tỷ lệ nợ xấu xuống còn khoảng 3%, bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng”, Thủ tướng khẳng định.

Việc xử lý nợ xấu gắn với cơ cấu lại các tổ chức tín dụng được Quốc hội và cử tri cả nước rất quan tâm. Thủ tướng Chính phủ cũng đã nhận được chất vấn của các vị ĐBQH Hà Sỹ Đồng, Nguyễn Đức Thanh, Đặng Đình Luyến, Lê Đức Lâm, Vũ Tiến Lộc về vấn đề này.

Nợ công vẫn ở ngưỡng an toàn

Báo cáo trước Quốc hội, Thủ tướng khái quát những vấn đề cử tri cả nước quan tâm về tình hình kinh tế - xã hội về giải ngân vốn ODA, xuất nhập khẩu, thu ngân sách, chi con số… Tuy còn khó khăn, hạn chế, nhưng với những con số đưa ra khả quan, tăng trưởng trong từng lĩnh vực, Thủ tướng tin tưởng, có cơ sở để hoàn thành nhiệm vụ Quốc hội đã đề ra cho năm 2014, trong đó phấn đấu tăng trưởng GDP đạt trên 5,8%, không để biến động về giá cả, đảm bảo để người dân đón Tết vui tươi, lành mạnh.

Về nợ công, Thủ tướng khẳng định, mức nợ công nằm trong ngưỡng cho phép của Quốc hội. Thời gian tới, giải pháp được Chính phủ đưa ra là quản lý chặt chẽ nợ công đặc biệt khoản vay mới. Phấn đấu đến năm 2020 nợ công giảm còn 60,2% GDP, nợ Chính phủ 46,6%. Kiểm soát chặt nợ đầu tư xây dựng cơ bản, nợ vay của quỹ bảo hiểm xã hội, cấp bù chênh lệch lãi suất, nợ của doanh nghiệp Nhà nước, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia.

Từ năm 2011 đến nay, Nhà nước đã 3 lần điều chỉnh tăng lương, 2 lần tăng phụ cấp công vụ. Phương án tăng lương cho năm 2015 cũng được Chính phủ trình với mức điều chỉnh 8% đối với lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công và tiền lương đối với cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang có thu nhập thấp (hệ số lương từ 2,34 trở xuống). 6,3 triệu người sẽ được hưởng mức tăng lương này từ 1/1/2015. 

Với quyết định tăng lương này, Thủ tướng nêu rõ, phần còn lại chi cho đầu tư phát triển giảm mạnh, từ 25% trong tổng chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2006 - 2010 xuống còn khoảng 18% giai đoạn 2011 - 2015.

Trước thực trạng này,Thủ tướng cho biết, chủ trương tăng vay nợ cả trong và ngoài nước - chuyển mạnh sang vay trong nước - để tập trung cho đầu tư phát triển, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội.

Kế hoạch đề ra cho giai đoạn 2011 - 2015, phát hành trái phiếu Chính phủ 335 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 2,5 lần giai đoạn 2006 - 2010 (đã phát hành 250 nghìn tỷ đồng và năm 2015 sẽ phát hành thêm 85 nghìn tỷ đồng). Thủ tướng cũng nhấn mạnh, đẩy mạnh giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi và bảo lãnh vay để đầu tư phát triển, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội quan trọng, thiết yếu. Do đó, nợ công tăng nhanh, từ 51,7% GDP năm 2010 lên 60,3% GDP vào cuối năm 2014 và khoảng 64% GDP vào cuối năm 2015 . 

Thủ tướng lý giải thêm, Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình nên tỷ trọng vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài với kỳ hạn dài, lãi suất thấp trong nợ công giảm dần. Cùng với thực hiện chủ trương chuyển mạnh sang vay trong nước, tỷ trọng vay trong nước tăng từ 40,3% tổng số nợ vay năm 2010 lên 54,5% năm 2014. 

Nợ nước ngoài chủ yếu là vay ưu đãi, thời hạn vay bình quân 20 năm với lãi suất khoảng 1,6%/năm. Nợ trong nước chủ yếu qua phát hành trái phiếu Chính phủ kỳ hạn ngắn, lãi suất cao (do chỉ số giá năm 2011 - 2012 tăng mạnh) dẫn đến áp lực và nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ tăng nhanh trong ngắn hạn.

"Đã trả nợ đầy đủ, đúng hạn, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia. Tỷ lệ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách Nhà nước năm 2014 khoảng 14,2% (theo quy định là không quá 25%)", Thủ tướng khẳng định.

Thời gian tới, theo Thủ tướng, nợ công chỉ đầu tư cho xây dựng phát triển, các công trình quan trọng thiết yếu theo qui hoạch. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay, chất lượng công trình. Khẩn trương cơ cấu lại nợ công, giảm áp lực các khoản vay ngắn hạn… Chính phủ sẽ quản lý chặt chẽ nợ công đặc biệt khoản vay mới. Phấn đấu đến năm 2020 nợ công giảm còn 60,2% GDP, nợ Chính phủ 46,6%.

“Chính phủ sẽ tăng cường quản lý, nghiêm túc khắc phục hạn chế yếu kém, nâng cao hiệu quả sử dụng nợ công; tập trung cho đầu tư phát triển, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội; thực hiện đúng các quy định và kế hoạch đề ra; trả nợ đầy đủ và đúng hạn. Đồng thời quản lý chặt chẽ các khoản nợ khác. Chủ động từng bước điều chỉnh cơ cấu thu chi ngân sách nhà nước lành mạnh. Bảo đảm an toàn tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô”, Thủ tướng cam kết.

Về việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cùng với việc tháo gỡ khó khăn trong sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp, Thủ tướng đề cập kết quả về đơn giản hóa thủ tục hành chính về thuế để trong năm nay, đưa số doanh nghiệp thực hiện kê khai thuế điện tử từ 65% lên 95%; thời gian nộp thuế của doanh nghiệp giảm được 290 giờ, từ 537 giờ/năm xuống còn 247 giờ/năm.
 
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu mục tiêu phấn đấu đến 2015 các chỉ tiêu về môi trường kinh doanh của Việt Nam sẽ đạt và vượt mức trung bình của các nước ASEAN-6; trong đó rút ngắn thời gian nộp thuế còn 121,5 giờ/năm, số doanh nghiệp kê khai thuế điện tử đạt trên 95%. Chính phủ cũng yêu cầu tiếp tục giảm mạnh thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu ngang bằng với các nước ASEAN-6, bảo đảm Hải quan Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn hải quan hiện đại; thời gian nộp bảo hiểm xã hội còn 49,5 giờ/năm. Thời gian thực hiện thủ tục thành lập doanh nghiệp sẽ còn tối đa 6 ngày; thời gian tiếp cận điện năng còn18 ngày.

Thảo Nguyên