(Thanh tra) - Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, quyết định cho vay đặc biệt lãi suất 0%, khoản vay không có tài sản bảo đảm chỉ khi: xảy ra rút tiền hàng loạt; tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.
Sáng 29/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng. Đề xuất chuyển quyền cho vay đặc biệt lãi suất 0%, khoản vay không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước được đại biểu quan tâm góp ý.
Dự thảo luật đề xuất Ngân hàng Nhà nước được quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm với tổ chức tín dụng. Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm.
Thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với khoản vay có lãi suất là 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm, theo quy định hiện này là của Thủ tướng.
Lo cho vay đặc biệt lãi suất 0% có thể bị lạm dụng
Nêu ý kiến, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) nhận định, đề xuất mới về cho vay đặc biệt “là một chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện rõ vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn, nhằm giữ vững an toàn của hệ thống tài chính – ngân hàng”.
“Tuy nhiên, quy định mức lãi suất 0%/năm mà không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể dẫn tới lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro, làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực lên ngân sách quốc gia”, ông Thông lo ngại.
Hơn nữa, theo ông Thông, quy định lãi suất cho vay đặc biệt là 0%/năm có khả năng mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực Nhà nước nếu không có cơ chế kiểm soát.
Do vậy, ông Thông đề nghị, quy định cụ thể rằng “lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tái cơ cấu bắt buộc hoặc có ảnh hưởng hệ thống đến sự ổn định tài chính quốc gia”.
Đại biểu đoàn Bình Thuận đồng thời đề xuất, bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vay đặc biệt này.
Đồng tính với đại biểu Thông, đại biểu Nguyễn Hải Nam (đoàn TP Huế) cho rằng, cần quy định cụ thể về tiêu chí, điều kiện, quy trình, thủ tục, quy mô và hạn mức vay.
“Tôi dự đoán lượng vay này không nhỏ nên cần cân đối nguồn lực của Ngân hàng Nhà nước, có thể làm thu hẹp dư địa chính sách tiền tệ và ảnh hưởng nhu cầu vốn của nền kinh tế”, ông Nam nêu.
Đồng ý phân cấp, phân quyền cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay đặc biệt, đại biểu Nam cảnh báo, đây là hoạt động cho vay, có rủi ro tín dụng nên khi quy định quyền này cần đi kèm với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan.
Chỉ 2 trường hợp được cho vay đặc biệt lãi suất 0%
Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cũng đồng ý trao quyền cho Ngân hàng Nhà nước quyết định việc cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm.
Nhưng cũng như nhiều đại biểu, ông Huân “tăn lăn” việc cho vay đặc biệt lãi suất 0% lại xuất hiện cơ chế xin - cho.
Đại biểu cho hay, trong văn bản giải trình ý kiến tại tổ, Ngân hàng Nhà nước đã nêu, sau khi luật ban hành, cơ quan này sẽ ban hành thông tư, Chính phủ sẽ có chế hoạt động.
“Giải thích đã sáng tỏ một phần”, ông Huân nói, nhưng ông lưu ý, thông tư và quy chế đều là văn bản dưới luật.
Để bảo đảm tính minh bạch, ông Huân đề nghị, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có quyền quyết định cho vay đặc biệt, nhưng phải báo cáo Chính phủ trong phiên họp gần nhất.
“Cần phải có một cách thức thế nào, để bảo đảm có kiểm soát, thì đại biểu sẽ yên tâm và quy định sẽ minh bạch hơn”, ông Huân nhấn mạnh.
Giải trình sau đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho hay, với sự biến động không ngừng của hệ thống tổ chức tín dụng, sự phát triển của khoa học công nghệ, người dân ở nhà vẫn có thể rút tiền. Cho nên, vấn đề phản ứng nhanh cần phải đặt ra.
“Cho vay không có tài sản bảo đảm, lãi suất 0%/năm không phải là việc thường xuyên liên tục, đây là trường hợp rất đặc biệt”, bà Hồng nói. Theo bà, cho vay đặc biệt chỉ có 2 trường hợp: một là, xảy ra rút tiền hàng loạt; hai là, tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.
Theo Thống đốc, Luật Các tổ chức tín dụng hiện nay đã thiết kế rất nhiều quy định để phát hiện từ sớm, từ xa với các ngân hàng, khi cần thiết thì đưa vào giai đoạn can thiệp sớm. Ở giai đoạn này, đã thực hiện các giải pháp yêu cầu tổ chức tín dụng, cổ đông thực hiện.
Quá trình can thiệp sớm, bà Hồng cho biết, nếu trường hợp mất thanh khoản, tổ chức tín dụng được vay từ Ngân hàng Nhà nước, có lãi suất, chứ không phải “chưa gì đã cho vay lãi suất 0%”.
“Khi xét cho vay đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng có tài sản bảo đảm. Chỉ khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản bảo đảm thì mới quyết định cho vay không có tài sản bảo đảm”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.
Theo chương trình kỳ họp 9, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng vào ngày 17/6.
