(Thanh tra) - “Thi nhiều quá tốn kém, quá vất vã”, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Quản Minh Cường nhấn mạnh và nêu quan điểm, cần giảm bớt thi cử, nâng cao chất lượng giáo dục.
Chiều 22/10, Quốc hội thảo luận tại tổ 3 dự thảo luật liên quan giáo dục, gồm: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Vấn đề bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS, Nhà nước cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc, được nhiều đại biểu quan tâm nêu ý kiến.
Giảm áp lực thi cử và giảm tốn kém hành chính
Dự thảo luật quy định, học sinh học hết chương trình tiểu học, chương trình THCS, đủ điều kiện theo quy định thì được hiệu trưởng nhà trường xác nhận học bạ việc hoàn thành chương trình tiểu học, chương trình THCS.
Học sinh học hết chương trình THPT đủ điều kiện thì được dự thi, đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp bằng tốt nghiệp THPT. Trường hợp học sinh không dự thi hoặc thi không đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Đại biểu Quốc hội Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) cho rằng, quy định như dự thảo luật vừa mở rộng cơ hội học tập suốt đời, khuyến khích đa dạng hóa lộ trình giáo dục, vừa giảm áp lực thi cử và giảm tốn kém hành chính không cần thiết.
Tuy nhiên, bà Thúy cho hay, cử tri băn khoăn dễ tạo tâm lý xem nhẹ kỳ thi tốt nghiệp ảnh hưởng tới động lực học tập của học sinh. Thêm nữa, cơ sở pháp lý “giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông” chưa rõ ràng.
“Giấy chứng nhận này có được dùng để đăng ký trung cấp học nghề hay tuyển dụng lao động hay không? Nếu không quy định rõ sẽ gây vướng mắc khi áp dụng ở địa phương”, bà Thúy nói.
Từ đó, đại biểu đề nghị quy định rõ tính pháp lý của giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông, cũng như quy trình mẫu thống nhất, tránh sai sót tiêu cực.
Cũng tán thành bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp THCS, nhưng đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh (đoàn TP Đà Nẵng) cũng lưu ý, ngay trong dự thảo luật vẫn quy định yêu cầu tốt nghiệp THCS làm điều kiện học lên.
Bên cạnh rà soát để thống nhất các quy định trong dự thảo luật, bà Trinh đề nghị quy định rõ hình thức xác nhận hoàn thành chương trình bằng hình thức nào, bằng bản giấy hay điện tử.
“Thi nhiều quá tốn kém, quá vất vã”, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Quản Minh Cường nhận định và cho hay, một số nước tiên tiến trên thế giới, học hết THCS, THPT không phải thi, chỉ có bảng điểm, nhưng chất lượng giáo dục của họ vẫn cao.
“Quan điểm cá nhân tôi với tư cách đại biểu Quốc hội là giảm bớt thi cử đi, nâng cao chất lượng giáo dục là chính”, ông Cường nhấn mạnh và nêu thực tế ở Cao Bằng, “thi được giải rất cao, nhưng xét bảng giáo dục tỉnh Cao Bằng luôn luôn đứng cuối cùng”.
Từ đó, ông Quản Minh Cường nhấn mạnh, “không cần ăn đong, hớt váng”, mà nâng cao chất lượng giáo dục mới quan trọng”, mới có nguồn nhân sự, đội ngũ để hoàn thành các nhiệm vụ.
Chắc chắn sẽ có bộ sách giáo khoa thống nhất cho năm học 2026 - 2027
Ủng hộ Nhà nước cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc, đại biểu Quốc hội Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) đề cập đến việc thẩm định sách giáo khoa.
Dự thảo luật quy định Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định và thành lập Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở từng cấp học, lớp học để thẩm định.
Quy định này, theo bà Thúy “hoàn toàn rất phù hợp”, nhưng đại biểu đề nghị có quy định để bảo đảm tính độc lập, minh bạch trong quy trình thẩm định tránh tình trạng vừa quản lý, vừa thẩm định.
“Nên có tiêu chuẩn rõ ràng với thành viên hội đồng và ưu tiên đội ngũ chuyên gia, nhà giáo có kinh nghiệm không có lợi ích liên quan đến các nhà xuất bản”, bà Thúy nêu quan điểm.
Đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Hà Nội) nêu từ năm học 2026 - 2027, tức từ tháng 9/2026 sẽ thực hiện một bộ sách giáo khoa thống nhất. Nhận định đây là “thách thức, rất khó”, nhưng ông Thịnh cho rằng, phải thực hiện để thể chế nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.
Theo dự thảo, Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; thực hiện các giải pháp xã hội hóa phù hợp về sách giáo khoa, bảo đảm tính bền vững và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục.
Cho rằng quy định như vậy là phù hợp, song đại biểu Thịnh đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, hướng dẫn để thực hiện khả thi chính sách cung cấp sách giáo khoa miễn phí
Nhấn mạnh việc thống nhất một bộ sách giáo khoa chắc chắn phải làm, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) thấy “gấp quá” vì đã gần hết năm 2025.
Giải trình sau đó về vấn đề một bộ sách giáo khoa thống nhất, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định, sẽ kịp có một bộ sách giáo khoa thống nhất để thực hiện trong năm học 2026 - 2027.
“Trong đề án có phương án và sẽ xin ý kiến Tổng Bí thư, trình Thủ tướng phê duyệt. Cố gắng nhanh nhất trong tháng 11 sẽ có phương án”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin.
Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh cho rằng, quy định về văn bằng của hệ thống giáo dục là “điều then chốt của dự thảo luật lần này”, có tác động trực tiếp đến quyền lợi người học và hiệu quả quản lý Nhà nước.
Theo dự thảo luật, văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân gồm: bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, bằng trung học nghề, bằng trung cấp, bằng cao đẳng, bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và văn bằng trình độ tương đương.
Văn bằng thể hiện dưới dạng giấy, điện tử hoặc số được cấp cho người học sau khi tốt nghiệp cấp học hoặc sau khi hoàn thành chương trình giáo dục và đạt chuẩn đầu ra của trình độ tương ứng trong giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp theo quy định của luật này.
Ủng hộ chủ trương cấp văn bằng điện tử, nhưng đại biểu Quốc hội Đặng Thị Bảo Trinh lo ngại quản lý văn bằng điện tử còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về bảo mật, chia sẻ và xác thực dữ liệu.
“Cần bổ sung nguyên tắc bảo mật từ quản lý đến xác thực và chia sẻ đối với dữ liệu văn bằng số. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của các bên trong khai thác, chia sẻ và sử dụng dữ liệu văn bằng điện tử. Trường hợp làm lộ, sửa đổi, mua bán dữ liệu cần có quy định chế tài xử lý nghiêm”, bà Trinh đề nghị.
