Trước khi đại biểu bấm nút biểu quyết, một số ý kiến đề nghị không giới hạn độ tuổi hành nghề công chứng viên nhưng giới hạn độ tuổi bổ nhiệm công chứng viên lần đầu và kèm theo các điều kiện như giấy chứng nhận sức khỏe.

Ý kiến khác đề nghị quy định tiêu chuẩn bổ nhiệm công chứng viên là không quá 75 tuổi và bảo đảm sức khỏe.

Giải trình vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay, quy định của dự thảo luật trình Quốc hội thông qua về tuổi hành nghề của công chứng viên (tối đa là 70 tuổi, có thời hạn chuyển tiếp 2 năm với công chứng viên trên 70 tuổi, từ 68 đến 70 tuổi tại thời điểm luật có hiệu lực thi hành) không chỉ căn cứ vào đề xuất của nhiều địa phương trên cả nước, mà còn có cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học.

Cạnh đó, một trong những tiêu chuẩn để bổ nhiệm công chứng viên là người đó phải bảo đảm sức khỏe để hành nghề công chứng. Trường hợp công chứng viên không còn bảo đảm tiêu chuẩn về sức khỏe thì sẽ bị tiến hành miễn nhiệm theo quy định của luật. 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, quy định tuổi hành nghề của công chứng viên “không quá 70 tuổi” là phù hợp.

Về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên, luật vẫn quy định là “loại hình bảo hiểm bắt buộc”.

Tổ chức hành nghề công chứng có nghĩa vụ mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên hành nghề tại tổ chức mình. Việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên phải được duy trì trong suốt thời gian hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau.

Chính phủ thì đề nghị không quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc mà chỉ quy định tổ chức hành nghề công chứng có nghĩa vụ mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên của tổ chức mình.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo xin ý kiến đại biểu Quốc hội bằng phiếu xin ý kiến (qua App). Kết quả, có 245 đại biểu (chiếm 75,62% tổng số đại biểu cho ý kiến và chiếm 51,15% tổng số đại biểu) tán thành quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc.

Được thành lập văn phòng công chứng loại hình doanh nghiệp tư nhân

Về mô hình tổ chức của Văn phòng công chứng, Luật Công chứng sửa đổi giao Chính phủ quy định danh mục các đơn vị hành chính cấp huyện được thành lập văn phòng công chứng tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân.

Chính phủ cũng được giao quy định việc chuyển đổi loại hình văn phòng công chứng tại các đơn vị hành chính cấp huyện này.

Luật mới quy định, văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân, chủ doanh nghiệp tư nhân đồng thời là Trưởng Văn phòng công chứng và phải là công chứng viên đã hành nghề công chứng từ đủ 2 năm trở lên.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Công chứng sửa đổi trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua. Ảnh: P.Thắng

Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết phương án trên mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng, tạo thuận lợi cho việc phát triển văn phòng công chứng ở địa bàn cấp huyện có mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển và khó khăn trong việc thành lập văn phòng công chứng theo loại hình công ty hợp danh. 

Qua đó, sẽ thúc đẩy việc xã hội hóa hoạt động công chứng ở những địa bàn khó khăn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu công chứng, giao dịch của người dân, doanh nghiệp. 

Việc Luật giao Chính phủ quy định danh mục các địa bàn cấp huyện được thành lập văn phòng công chứng theo loại hình doanh nghiệp tư nhân trên cơ sở các tiêu chí về mật độ dân số, cơ sở hạ tầng và dịch vụ... để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý.

Giới hạn phạm vi công chứng giao dịch bất động sản

Nội dung đáng chú ý nữa, Điều 44 Luật Công chứng sửa đổi quy định: “Công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng chỉ được công chứng giao dịch về bất động sản trong phạm vi tỉnh, TP trực thuộc trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trừ trường hợp công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện các quyền đối với bất động sản, thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng về bất động sản và công chứng việc sửa đổi, bổ sung, chấm dứt, huỷ bỏ các giao dịch này theo quy định của pháp luật”.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc thực hiện công chứng bất động sản theo địa hạt cấp tỉnh sẽ hạn chế tối đa nguy cơ rủi ro về công chứng, chứng thực nhiều lần với một bất động sản tại một thời điểm; đồng thời bảo đảm thực hiện thống nhất, tránh việc áp dụng pháp luật tùy nghi phụ thuộc vào ý chí của từng công chứng viên, có thể gây ra sơ hở, lạm dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nhận định việc loại trừ di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện các quyền đối với bất động sản ra khỏi phạm vi công chứng theo địa hạt là phù hợp.

Lý do bởi tuy đây đều là các giao dịch liên quan đến bất động sản nhưng hậu quả pháp lý của văn bản công chứng chưa dẫn đến việc chuyển quyền sở hữu đối với bất động sản, tính rủi ro chưa cao nên không nhất thiết phải hạn chế công chứng theo địa hạt.

Mặt khác, nội dung này kế thừa quy định hiện hành, nhằm bảo đảm hài hòa giữa việc kiểm soát tính an toàn đối với các giao dịch liên quan đến bất động sản và đáp ứng tốt hơn nhu cầu công chứng của người dân.