(Thanh tra) - Theo luật vừa được Quốc hội thông qua, viên chức được hành nghề với tư cách cá nhân; được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, bệnh viện, cơ sở giáo dục… khi không xung đột lợi ích theo quy định của luật phòng, chống tham nhũng.
Luật Viên chức sửa đổi được Quốc hội thông qua chiều 10/12 với đa số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Luật này có 6 chương, 43 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.
Tuyển dụng, bổ nhiệm viên chức dựa vào vị trí việc làm
Theo quy định của luật, viên chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập và từ các nguồn thu hợp pháp khác.
Luật mới đã chuyển đổi phương thức quản lý viên chức theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm là căn cứ chính để thực hiện tuyển dụng, bố trí, đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện chế độ, chính sách với viên chức.
“Vị trí việc làm là công việc gắn với chức vụ, chức danh viên chức trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công lập”, Luật Viên chức sửa đổi giải thích.
Quyền và nghĩa vụ của viên chức trong hoạt động nghề nghiệp ở bên ngoài đơn vị sự nghiệp công lập được quy định cụ thể trong luật, bảo đảm chặt chẽ.
“Viên chức có trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ được giao tại đơn vị sự nghiệp công lập, tuân thủ quy định của pháp luật về quản lý ngành, lĩnh vực và không xung đột lợi ích theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình báo cáo trước khi Quốc hội biểu quyết.
Viên chức được góp vốn, điều hành doanh nghiệp
Luật quy định viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm, bảo đảm không xung đột lợi ích theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và không vi phạm đạo đức nghề nghiệp.
Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng làm việc thì viên chức phải được sự đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của cấp trên quản lý trực tiếp.
Họ được hành nghề với tư cách cá nhân nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm; được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng, pháp luật về doanh nghiệp hoặc pháp luật về ngành, lĩnh vực có quy định khác.
Viên chức cũng được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh nếu không trái với quy định của pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và quy định của cấp có thẩm quyền.
Với viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập, bên cạnh được thực hiện các quyền trên, còn có các quyền khác theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.
Sẽ có khung tiêu chí đánh giá với viên chức
Quy định mới nữa liên quan đến đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức. Theo đó, Luật Viên chức mới quy định nguyên tắc, thẩm quyền, nội dung đánh giá dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ; thái độ phục vụ người dân, doanh nghiệp; năng lực đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung…
Trong đánh giá viên chức sẽ ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số; bảo đảm công khai, minh bạch.
Chính phủ sẽ hướng dẫn việc xây dựng khung tiêu chí đánh giá với viên chức tại các đơn vị sự nghiệp công lập trong các ngành, lĩnh vực.
Căn cứ vào kết quả theo dõi, đánh giá, viên chức được xếp loại chất lượng hằng năm theo các mức sau: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; Hoàn thành tốt nhiệm vụ; Hoàn thành nhiệm vụ; Không hoàn thành nhiệm vụ.
Kết quả đánh giá, xếp loại chất lượng định kỳ hoặc hằng năm là căn cứ để cấp có thẩm quyền quyết định đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại viên chức; cũng như thực hiện chế độ tiền lương, khen thưởng hoặc cho thôi việc với trường hợp viên chức không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Những việc viên chức không được làm
- Trốn tránh, thoái thác, đùn đẩy trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; gây bè phái, mất đoàn kết; tự ý nghỉ việc, bỏ việc; tham gia đình công; đăng tải, phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch làm ảnh hưởng đến hình ảnh, uy tín của đất nước, địa phương, đơn vị nơi công tác.
- Lợi dụng hoạt động nghề nghiệp để tuyên truyền chống lại chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc gây phương hại đến thuần phong, mỹ tục, đời sống văn hóa, tinh thần của Nhân dân và xã hội.
- Có hành vi tham ô, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, trục lợi, nhũng nhiễu và các hành vi khác vi phạm pháp luật trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
- Sử dụng tài sản công, tài sản của Nhân dân trái pháp luật.
- Có hành vi phân biệt đối xử dân tộc, giới tính, độ tuổi, khuyết tật, tôn giáo, tín ngưỡng, thành phần xã hội dưới mọi hình thức trong thực hiện nhiệm vụ.
- Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác trong khi thực hiện hoạt động nghề nghiệp.
- Những việc không được làm theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng; pháp luật về tiết kiệm, chống lãng phí; pháp luật về doanh nghiệp; pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước; những việc không được làm khác theo quy định của pháp luật, của cấp có thẩm quyền.
(Điều 10, Luật Viên chức sửa đổi)
