Thủ tướng nêu rõ yêu cầu xây dựng đường sắt đô thị lựa chọn công nghệ hiện đại, phù hợp với điều kiện Việt Nam. Ảnh: Đoàn Bắc

Ngày 5/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông Vận tải (GTVT) chủ trì họp Thường trực Chính phủ với Bộ GTVT, UBND TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cùng các bộ, ngành liên quan về Đề án Hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Phát triển đường sắt đô thị là tiền đề phát triển công nghiệp đường sắt

Theo quy hoạch, hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội có tổng chiều dài khoảng 413km, đến năm 2035 đầu tư hoàn thành toàn bộ với chiều dài thực tế là 410,8km; đến năm 2045 hoàn thành thêm khoảng 200,7km.

Mục tiêu đến năm 2035, Hà Nội đưa vào khai thác khoảng 397,8km đường sắt đô thị, đảm nhận 35-40% thị phần vận tải hành khách công cộng. Sau năm 2035, TP phấn đấu đưa vào khai thác thêm khoảng 200,7km.

Với TP Hồ Chí Minh, hệ thống đường sắt đô thị có tổng chiều dài 173 km, đến năm 2035 đầu tư hoàn thành toàn bộ với chiều dài thực tế là 183 km.

Theo quy hoạch chung xây dựng TP Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 (chưa được duyệt), đến năm 2035 hoàn thành khoảng 183 km; đến năm 2045 hoàn thành thêm khoảng 168 km; đến năm 2060 hoàn thành thêm khoảng 159 km.

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh. Ảnh: Đoàn Bắc

Sau khi hoàn thành, mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội có khả năng đảm nhận 35-40% thị phần; TP Hồ Chí Minh đảm nhận 30-40% thị phần vận tải hành khách công cộng.

Mặt khác, nếu được chuyển giao công nghệ thích hợp, Việt Nam có khả năng phát triển công nghiệp đường sắt, việc phát triển đường sắt đô thị là một trong các tiền đề để phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ.

Tại hội nghị, các đại biểu tập trung thảo luận, phân tích bối cảnh, sự cần thiết đầu tư đồng bộ, hoàn chỉnh mạng đường sắt đô thị; bài học kinh nghiệm phát triển đường sắt đường sắt đô thị tại các nước và Việt Nam.

Việc lựa chọn công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật và phương án phát triển mạng lưới đường sắt đô thị; đánh giá tác động của dự án; nguồn vốn, nhân lực cho phát triển đường sắt đô thị; các cơ chế, chính sách, giải pháp… cũng được thảo luận.

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các đơn vị chủ trì tiếp thu ý kiến của các đại biểu, hoàn thiện đề án để sớm trình cấp có thẩm quyền trong năm 2025.

Việc xây dựng Đề án Hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP Hồ Chí Minh nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; giải quyết ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm môi trường, thúc đẩy tăng trưởng hai con số tại hai TP lớn nhất nước.

Phân quyền triệt để cho Hà Nội, TP Hồ Chí Minh

Thủ tướng lưu ý, xây dựng đề án phải với tư duy, cách nghĩ, cách làm hoàn toàn đổi mới, đột phá, tầm nhìn chiến lược, lâu dài, hiện đại, mang lại hiệu quả cao.

Các đơn vị phải nghiên cứu, chuẩn bị thật kỹ càng, toàn diện, sâu sắc để khi triển khai được nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả. Đồng thời quan tâm phân cấp, phân quyền triệt để cho Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trong tổ chức thực hiện, huy động nguồn lực và xử lý các vấn đề liên quan; phát triển hệ thống đường sắt đô thị bao gồm cả trên cao và ngầm, đặt trong tổng thể phát triển giao thông của cả nước, nhất là tại các thành phố nêu trên.

Trên cơ sở đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT, các bộ, ngành và Hà Nội, TP Hồ Chí Minh phối hợp hoàn thiện thể chế, tiêu chuẩn, tiêu chí, quy trình liên quan phát triển đường sắt đô thị nói riêng và giao thông nói chung theo hướng hiện đại, đáp ứng thời kỳ phát triển mới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì họp Thường trực Chính phủ với Bộ GTVT, UBND TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cùng các bộ, ngành liên quan về Đề án Hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Đoàn Bắc

Tinh thần được Thủ tướng nhấn mạnh là "qua sông bắc cầu, qua núi khoét núi, qua ruộng đổ đất", tránh các khu dân cư, làm công trình ngầm và cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội để giảm tối thiểu giải phóng mặt bằng, cũng như ảnh hưởng tới dân cư, an ninh, quốc phòng, các hoạt động khác.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu xây dựng đường sắt đô thị lựa chọn công nghệ hiện đại, phù hợp với điều kiện Việt Nam; đa dạng hóa các nguồn lực, bao gồm nguồn lực Nhà nước, tư nhân, vốn vay, hợp tác công tư.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cho rằng cần tập trung đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghiệp đường sắt; nghiên cứu, áp dụng khoa học quản trị, vận hành, quản lý, khai thác theo hướng thông minh.

Cùng với triển khai xây dựng các tuyến đường sắt đô thị, người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt và hệ sinh thái đường sắt theo hướng nhanh, xanh, công nghệ cao.

Thủ tướng gợi ý các đơn vị đề xuất cơ chế chính sách đặc thù trong lựa chọn tư vấn, giám sát, nhà đầu tư, nhà thầu, đảm bảo minh bạch...

Trước mắt, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cần khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng quy hoạch chung xây dựng Thủ đô và TP Hồ Chí Minh trước ngày 25/12 để xem xét phê duyệt, làm căn cứ phát triển, trong đó có đầu tư phát triển hệ thống đường sắt đô thị của hai TP.

Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo, giao Bộ GTVT, UBND TP Hà Nội, UBND TPHCM và các bộ, cơ quan liên quan tập trung hoàn thiện đề án, hoàn thiện hồ sơ để trình Bộ Chính trị xem xét về chủ trương đầu tư, cơ chế, chính sách…

Các bộ, ngành, địa phương phối hợp chặt chẽ, đặc biệt phải phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong suốt quá trình triển khai đề án quan trọng này, theo yêu cầu của Thủ tướng.