(Thanh tra) - Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, những bản làng Bru - Vân Kiều vẫn xanh thẳm trong tiếng gió rì rào qua rừng già, trong tiếng suối róc rách quanh thung sâu. Nơi đây, qua bao thế hệ, ngọn lửa niềm tin vào Bác Hồ, vào Đảng vẫn cháy sáng trong tim mỗi người dân. Đó không chỉ là tình cảm kính yêu, mà còn là sự gắn bó thủy chung, thành hành động cụ thể từ những năm kháng chiến đến hôm nay.
Người Vân Kiều mang họ Hồ của Bác
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đồng bào Vân Kiều ở vùng núi phía tây Quảng Trị giữa rừng Trường Sơn sống cuộc đời lam lũ, nghèo đói, quanh năm dựa vào nương rẫy, săn bắn, hái lượm. Không chữ nghĩa, không họ tên rõ ràng, càng không biết đến tên vị lãnh tụ đang làm nên cuộc đổi thay của dân tộc. Thế nhưng, chính nơi rừng sâu núi thẳm này, những cán bộ cách mạng đầu tiên đã vượt suối băng rừng, mang theo ngọn lửa của Đảng, mang theo ảnh Bác Hồ và lá cờ đỏ sao vàng.
Ở Hướng Lập, cách đây tròn 80 năm, sau Cách mạng Tháng Tám thành công, chi bộ Đảng đầu tiên được thành lập, gồm ba đảng viên, do cán bộ Thanh làm Bí thư. Đó là dấu mốc quan trọng, chứng minh sự giác ngộ cách mạng sớm của bà con. Người Vân Kiều đã mở lòng đón nhận ánh sáng cách mạng, tin theo Bác, theo Đảng.
Già làng kể lại rằng, khi nghe cán bộ nói về Bác Hồ – vị Cha già dân tộc yêu thương đồng bào miền núi, bà con xúc động rơi nước mắt. Họ nuôi cán bộ, giấu bộ đội, dẫn đường qua từng khe suối, ngọn đèo. Và từ năm 1946, cả cộng đồng tự nguyện lấy họ Hồ làm họ của mình để bày tỏ tấm lòng với vị Cha già dân tộc. Đó không phải là một sự đổi thay trên giấy tờ đơn thuần, mà là lời thề trung thành, là mối dây ràng buộc tâm linh giữa núi rừng Trường Sơn và trái tim Người.
Cựu chiến binh Hồ Sỹ Nói, nay 70 tuổi ở thôn Cu Bai, tự hào: “Ngày trước chưa có Đảng, đồng bào không có họ. Khi có cách mạng, bà con mình mang họ Bác. Đó là niềm hãnh diện lớn nhất. Cuộc sống từ đó thay đổi, nay thì có điện, có trường, có trạm, nhà cửa đàng hoàng. Bà con tin Đảng, nhớ ơn Bác như nhớ chính dòng máu của mình”.
Trong kháng chiến chống Pháp, rồi chống Mỹ, tình cảm ấy biến thành hành động kiên cường. Cả bản, cả xã trở thành “phên dậu” chở che cách mạng. Bếp lửa mỗi gia đình là một trạm đón tiếp, từng con đường mòn giữa rừng Trường Sơn hóa thành lối bí mật dẫn vào chiến khu.
Bom đạn dội xuống, ruộng nương tan hoang, nhưng người Vân Kiều vẫn gùi gạo, bắp, sắn, nhịn ăn để dành cho bộ đội. Nhiều đêm mưa rừng xối xả, bà con vượt đèo Sa Mù, băng suối Trăng mang từng gùi lương thực đến tận tay chiến sĩ. Có khi địch rình phục kích, bà con phải vòng đường rừng cả ngày. Gạo ướt, muối ẩm, bộ đội nhận mà rơi nước mắt bởi đó là cơm muối của bản, là tấm lòng gửi về Bác, về Đảng.
Trong tâm khảm của người Vân Kiều, Bác Hồ không xa vời mà như người cha thân thiết. Ảnh Bác được treo trang trọng trên cao nơi linh thiêng nhất của ngôi nhà. Và cũng như nhiều vùng quê khác, tin Bác qua đời năm 1969 đã khiến cả bản làng lặng đi. Ông Hồ Sỹ Nói kể: “Nghe cán bộ báo tin, cả bản im phăng phắc rồi òa khóc. Chúng tôi tự làm bàn thờ gỗ rừng, thắp hương tiễn Bác. Ai cũng đau như mất người thân ruột thịt”.
Từ đó đến nay, mỗi mùa lúa mới, mỗi dịp Tết, đồng bào vẫn dâng mâm cúng Bác trước tiên, như lời hẹn thủy chung: Lòng người Vân Kiều mãi mãi son sắt với Bác, với Đảng.
Bản làng hôm nay
Sau hòa bình, ánh sáng Đảng tiếp tục soi đường. Những con đường bê tông mở lối đến từng bản làng, trường học, trạm y tế mọc lên giữa núi rừng. Người Vân Kiều được học chữ, biết trồng lúa nước, trồng cà phê, chăn nuôi gia súc. Ông Nguyễn Minh Long, Bí thư Đảng ủy xã Hướng Lập, chia sẻ: “Đồng bào luôn nhắc nhau: Có cuộc sống hôm nay là nhờ Bác, nhờ Đảng. Phải biết ơn bằng cách làm ăn giỏi, nuôi con học hành, giữ biên cương vững chắc”.
Tinh thần ấy hiện rõ trong từng mô hình kinh tế. Nhiều thanh niên mạnh dạn vay vốn, trồng rừng gỗ lớn, nuôi ong, làm du lịch cộng đồng. Các già làng trở thành “cầu nối” đưa chủ trương, đường lối của Đảng đến từng hộ, vận động bà con bỏ tập tục lạc hậu, giữ gìn bản sắc.
Trên tuyến biên giới Việt – Lào dài hơn 200 km, mỗi bản Vân Kiều là một “cột mốc sống”. Đồng bào phối hợp chặt chẽ với bộ đội biên phòng tuần tra, giữ vững an ninh, kịp thời phát hiện, ngăn chặn kẻ xấu xâm phạm lãnh thổ. Già làng Hồ Văn Tỉu, xã Hướng Lập tâm sự: “Bà con coi biên giới như nhà mình. Thấy người lạ vào là báo ngay cho đồn. Có đêm, cả bản cùng bộ đội đi tuần, ăn cơm nắm, uống nước suối. Tất cả vì tình thương với Bác, với Đảng, với Tổ quốc”.
Tuyến đường mang tên Người – Hồ Chí Minh giờ đây nối những bản làng, nối miền xuôi với miền ngược. Đi giữa màu xanh thăm thẳm của núi rừng, của những ruộng lúa bậc thang, rẫy cà phê xen lẫn thấp thoáng mái ngói đỏ, cột sóng điện thoại vươn lên giữa bản làng, người ta cảm nhận rõ sự tiếp nối giữa quá khứ và hiện tại. Các em bé Vân Kiều hôm nay, khi viết những dòng chữ đầu đời “Hồ Văn”, “Hồ Thị…”, không chỉ học đọc, học viết mà còn học cách gìn giữ niềm tự hào về tên họ mình đang mang.
Thế hệ trẻ hôm nay mang họ Hồ không chỉ để tự hào, mà còn để nhắc nhở chính mình trách nhiệm góp phần xây dựng quê hương. Nhiều thanh niên Vân Kiều trở thành cán bộ xã, giáo viên, chiến sĩ biên phòng. Họ là nhịp cầu nối giữa bản làng với thế giới bên ngoài, nhưng vẫn giữ vững cội nguồn. Và trên tất cả, họ tin rằng, sống và làm việc xứng đáng với họ Hồ là cách tri ân tốt nhất đối với Bác.
Trong đêm hội lửa hồng, khi tiếng cồng chiêng ngân vang giữa núi rừng Trường Sơn, đồng bào lại nhắc nhau rằng: “Mang họ Hồ là phải sống xứng đáng với Bác”. Lời nhắc ấy giản dị, nhưng nặng như đá núi, bền như dòng sông Rào Quán cuộn chảy. Và chính từ sự bền gan, từ tình nghĩa thủy chung ấy, người Vân Kiều đã, đang và sẽ tiếp tục viết nên những trang sử mới trên dải Trường Sơn. Ở đó, tình yêu với Bác, với Đảng không chỉ ở ký ức, mà hiện hữu trong từng ngôi nhà, con đường, nương rẫy, trong cách họ gìn giữ bản sắc và dựng xây cuộc sống hôm nay.
Một dải Trường Sơn xanh thẳm, một lòng son sắt – đó là thông điệp mà đồng bào Vân Kiều gửi về với Bác, với Đảng, và cũng là niềm tự hào để thế hệ mai sau tiếp bước.
