Toàn cảnh kỳ họp 4 Quốc hội khóa XV. Ảnh: Kim Hồng

Dự kiến tại kỳ họp thứ 5 (khai mạc ngày 22/5 tới đây) Quốc hội sẽ xem xét quyết định sửa đổi nội dung nghị quyết về lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn.

Quốc hội sẽ lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu và phê chuẩn vào kỳ họp thứ 6 vào tháng 10/2023.

3 mức độ “tín nhiệm”

Theo dự thảo nghị quyết mà Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội đang lấy ý kiến, lấy phiếu tín nhiệm là việc Quốc hội, HĐND thực hiện quyền giám sát, đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn làm cơ sở cho việc xem xét đánh giá cán bộ.

Quốc hội sẽ lấy phiếu tín nhiệm đối với: Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước; Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, chủ nhiệm các ủy ban của Quốc hội; Thủ tướng, Phó Thủ tướng, bộ trưởng, các thành viên khác của Chính phủ; Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao; Tổng Kiểm toán Nhà nước.

HĐND lấy phiếu tín nhiệm đối với chủ tịch HĐND, phó chủ tịch HĐND, trưởng ban của HĐND, chủ tịch UBND, phó chủ tịch UBND, các ủy viên UBND.

Quốc hội, HĐND tổ chức lấy phiếu tín nhiệm một lần trong mỗi nhiệm kỳ vào kỳ họp thường lệ cuối năm thứ ba của nhiệm kỳ.

Việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước; góp phần đánh giá uy tín và kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, giúp họ thấy được mức độ tín nhiệm của mình để “tự soi”, “tự sửa”, tiếp tục phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động.

Dự thảo nghị quyết nêu rõ các quy trình lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội và HĐND. Trong đó, việc lấy phiếu tín nhiệm bằng cách bỏ phiếu kín.

Trên phiếu ghi rõ họ tên, chức vụ của những người được lấy phiếu tín nhiệm, các mức độ gồm: “Tín nhiệm cao”, “tín nhiệm”, “tín nhiệm thấp”.

Công khai kết quả lấy phiếu tín nhiệm 

Kết quả lấy phiếu tín nhiệm được báo cáo cấp có thẩm quyền và được công khai theo quy định và làm cơ sở để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét đánh giá cán bộ.

Những người có tín nhiệm thấp phải kịp thời xem xét đưa ra khỏi quy hoạch, thực hiện quy trình, thủ tục cho từ chức, miễn nhiệm hoặc bố trí công tác khác thấp hơn mà không chờ hết nhiệm kỳ.

Một trong những căn cứ được đưa ra đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm là khả năng quy tụ, đoàn kết nội bộ và xử lý những vấn đề khó, phức tạp, nhạy cảm.

Kết quả lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chủ trương, quy định về đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; sự gương mẫu của bản thân và vợ, chồng, con trong việc chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng được xem xét khi lấy phiếu tín nhiệm.

Cạnh đó là căn cứ vào kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, trong đó có kết quả lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ; đấu tranh phòn chống tham nhũng, tiêu cực; công tác kiểm tra, giám sát; giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực, phạm vi phụ trách…

Theo dự thảo nghị quyết, người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa hoặc đến 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND đánh giá "tín nhiệm thấp" thì có thể xin từ chức hoặc Quốc hội, HĐND tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm tại kỳ họp gần nhất.

Người được lấy phiếu tín nhiệm có từ 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND trở lên đánh giá “tín nhiệm thấp” thì cơ quan có thẩm quyền trình Quốc hội, HĐND miễn nhiệm tại kỳ họp gần nhất.

Các trường hợp sẽ bỏ phiếu tín nhiệm

Bỏ phiếu tín nhiệm là việc Quốc hội, HĐND thể hiện sự tín nhiệm hoặc không tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn để làm cơ sở cho việc miễn nhiệm hoặc phê chuẩn đề nghị miễn nhiệm người không được Quốc hội, HĐND tín nhiệm.

Dự thảo nghị quyết nêu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn trong các trường hợp gồm:

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tự mình đề nghị, có kiến nghị của Hội đồng Dân tộc hoặc ủy ban của Quốc hội, có kiến nghị của ít nhất 20% tổng số đại biểu Quốc hội, người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội trở lên đánh giá "tín nhiệm thấp"

Với HĐND thì thường trực HĐND bỏ phiếu đối với các trường hợp gồm có kiến nghị của ít nhất 1/3 tổng số đại biểu HĐND, có kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp, người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu HĐND trở lên đánh giá "tín nhiệm thấp".

Dự thảo cũng nêu rõ người được bỏ phiếu tín nhiệm có quá nửa tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND đánh giá “không tín nhiệm” thì xin từ chức.

Trường hợp không từ chức thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn có trách nhiệm trình Quốc hội, HĐND xem xét, quyết định việc miễn nhiệm hoặc phê chuẩn đề nghị miễn nhiệm đối với người đó tại kỳ họp gần nhất.